بخشی از مقاله
چکیده
تولید بدون کارخانه مفهومی از یک استراتژی کسب وکار بر پایه برونسپاری فرآیندهای تولید میباشد که بر جایگاهیابی و بهرهگیری از شبکه تامین و توزیع به منظور دستیابی به مزیتهای رقابتی تولید تاکید میکند. تولید بدون کارخانه، به معنای نبودن کارخانه در فرایند تولید نیست، بلکه به این معناست که میزان مشکلات ناشی از کارخانه داری برای صنعتگر به حداقل می رسد و از سایر منابع و امکانات نیز بهره می جوید و کارخانه بیشتر جایگاه تکمیلی پیدا می کند.
تولید بدون کارخانه استعاره ای است از یک استراتژی کسب وکار بر پایه برونسپاری فرآیندهای تولید با تاکید بر جایگاه یابی و بهره گیری از شبکه تامین و توزیع به منظور دستیابی به مزیتهای رقابتی تولید، یا به عبارت دیگر واگذاری فعالیتهای مدیریتی و عملیاتی سازمان به کارگاهها و شرکتهای دیگر در راستای کاهش هزینه ها از یک طرف و افزایش بهره وری و تمرکز روی فعالیتهای رهبری در سازمان از سوی دیگر و با هدف کسب توان رقابتی و کاهش ریسک تولید تحت یک نام تجاری مشخص.
در این مقاله به اصول اساسی، تشکیلات سازمانی و سیستم برنامه ریزی تولید مورد نیاز برای تولید محصولات بدون نیاز به ایجاد کارخانه اشاره شده و مزیتهای این روش نسبت به روش تولید با کارخانه مورد بررسی قرار گرفته و ساختار سازمانی تشکیل دهنده سیستم مذکور تشریح و نقش آن در توسعه و پیشرفت صنعت خودرو کشور مورد برسی قرار گرفته است.
کلمات کلیدی: تولید بدون کارخانه ، خودرو ، ایران ، صنعت ، تولید ، بهره وری
مقدمه
ساز و برگهای تولید در هر کشوری، سرمایه گذاری ثابت و تجهیزات و همچنین تربیت نیروی انسانی متخصص برای تولید و برطرف کردن نیاز جامعه است. تولید بدون کارخانه مفهومی از یک استراتژی کسب و کار بر پایه برون سپاری فرآیندهای تولید میباشد که بر جایگاه یابی و بهره گیری از شبکه تأمین و توزیع به منظور دستیابی به مزیت های رقابتی تولید تأکید می کند. تولید بدون کارخانه به عنوان مدل جدید از کسب و کار که به ویژه طی چند دهه اخیر توسط تولیدکنندگان بدون کارخانه در جهان مورد توجه قرار گرفته با اتخاذ استراتژی برون سپاری کامل بخش ساخت و توجه به بخش های دیگر زنجیره ارزش که ارزش بیشتری برای بنگاه تولید می کنند.
به دنبال پاسخگوئی به نیازهای کنونی جامعه و ارائه محصولات رقابتی مبتنی بر نیازهای مشتریان می باشد. تولید بدون کارخانه در واقع سیستمی ایجاد می کند که برای تولید یک محصول احتیاجی به سرمایه گذاری جدید و زمین جدید نباشد و از زیر ساختهای موجود بتوان ظرفیتهای بالقوهی موجود را به بالفعل تبدیل نمود.در صنعت خودرو سازی که هم اکنون کشورها روز به روز درحال پیشرفت و تلاش برای ارتقای این صنعت هستند و در سدد بنام و چشمگیر نمودن برند خود نسبت به سایر برندهای موجود در جهان صنعتی هستند، تولید بدون کارخانه روش مناسب و باصرفه ای برای این صنعت مهم دنیا بشمار می رود.
پیشینه پژوهش
در زمینه موضوع تحقیق حاضر تا به حال مطالعه قابل توجهی صورت نگرفته است. بدین جهت در این قسمت سعی شده است تا برخی از آخرین تحقیقاتی را که در زمینه تولید بدون کارخانه انجام شده است معرفی گردد. البته با اشاره به این که سابقه بکارگیری این مدل از تولید را می توان برای اولین بار در شرکت های سونی و نایک مشاهده کرد - این شرکت ها از جمله تولیدکنندگان بزرگی هستند که بسیاری از محصولات خود را با این روش تولید می کنند - اما شرکت های خودرو سازی بنام دنیا مانند تویوتا از این روش برای تولید محصولاتشان استفاده میکنند.
تولید بدون کارخانه
کلیه کسب و کارها ی تولیدی که بخش ساخت - تولید - محصول را به طور کلی برون سپاری کنند, به عنوان تولید کننده بدون کارخانه طبقه بندی می شوند.تولید کنندگان بدون کارخانه به استفاده از قدرت بازاریابی خود و نفوذ در بازارهای هدف , با برند سازی, با نوآوری در تکنولوژی, طراحی و تبلیغات بجای زمین گیر نمودن سرمایه خود در خرید زمین, ساخت سوله و خرید ماشین آلات صنعتی, از طریق برون سپاری تولیدات مورد نیاز , قیمت تمام شده را کاهش داده و قدرت حضور خود در بازار را افزایش می دهند.
این برون سپاری میتواند بصورت تمام محصول و در برخی مواقع بخشی از محصول را در برگیرد. استفاده از ظرفیتهای تولیدات خانگی و کارگاههای کوچک خانگی نیز از جمله این روشهاست. امروزه، در بازارهای جهانی عمر مصرف محصولات هر روز رو به کاهش است و تنوع آنها در حال افزایش، تکنولوژی ها هر روز پیشرفته تر می شوند، سلایق و علایق مشتریان همواره در حال تغییر و ارتقاع است. رقبا زیاد شده، رقابت فشرده تر میشود و هر روز برند جدیدی خودنمائی می کند. در این میان تولید کننده سنتی و کارخانه دار قدیمی با هزاران مشکل با تولیدات خود روبرو می شود که محصولات دیروزی را چطور بفروشد، بارقیب خارجی چگونه رقابت کند، خط تولید را با چه تکنولوژی و سرمایه ای تعویض کرده و ظرفیت خالی کارخانه را چگونه پر کند؟
تولید مشارکتی با همکاری کارگاه های کوچک، یکی از استراتژی های مناسب توسعه صنعتی است که در دهه های اخیر در کشورهای مختلف بکارگرفته شده و تا بحال نتایج مفید و موثری از بکارگیری آن حاصل گردیده است. بطوریکه به دلیل مزایای خاصی که این سیستم دارد، قابلیت بکارگیری آن در کشورهای مختلف به اثبات رسیده است. با توجه به ماهیت ساختار اجتماعی و اقتصادی کشور ما و نیاز مبرمی که به توسعه در ابعاد مختلف و خصوصاً توسعه صنعتی وجود دارد، استفاده از روش تولید مشارکتی از طریق همکاری کارخانه های بزرگ صنعتی با کارگاه های کوچک، گام موثری در تسریع روند توسعه، اشتغال، افزایش کارایی و بهره وری در کارگاه های کوچک می باشد.
استفاده از این روش می تواند زمینه استفاده کامل از منابع و امکانات در دسترس این کارگاه ها را فراهم سازد. علاوه بر این با توسعه سیستم تولید مشارکتی این شرایط و فرصت برای کارگاه های کوچک ایجاد می گردد که در تهیه و فراهم کردن بسیاری از امکانات مورد نیاز برای تک تک این واحدها صرفه جویی شده بطوریکه در این روش نیاز به ایجاد واحدهای خدمات اداری و پشتیبانی و... برای تک تک واحدها نمی باشد و با متمرکز شدن این کارگاه ها در یک مکان واحد و یا برقراری سیستم ارتباطی منسجم، امکان بهره گیری از تسهیلات مشترک و استفاده بیشتر از منابع در دسترس، برای آنها افزایش خواهد یافت.
در شرایط کنونی مسئله استفاده بهینه از تمامی امکانات تولیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها نقش کلیدی دارد. افزایش قابلیت های بهره گیری از منابع تولیدی حرکت کلیدی در تولید کمی و کیفی محصولات صنعتی است که نتیجه آن افزایش سهم بازار، اعتبار و سود است.تولید بدون کارخانه یک استعاره است و به معنای نبودن کارخانه در فرایند تولید نیست، بلکه به این معناست که میزان مشکلات ناشی از کارخانه داری برای صنعتگر به حداقل می رسد و از سایر منابع و امکانات نیز بهره می جوید و کارخانه بیشتر جایگاه تکمیلی پیدا می کند. سال های زیادی است که بسیاری از تولید کنندگان و حتی شرکت های چند ملیتی از روش تولید بدون کارخانه استفاده می کنند و محصولات مختلفی تولید می کنند.
در این روش نیاز نیست با راه اندازی یک کارخانه عظیم تمامی محصولات را در آن تولید کرد زیرا ظهور سازمان هایی که با ایجاد یک زنجیره تولید و ترکیب منابع، شیوه جدیدی از تولید را بنا نهاده اند؛ که از آن به عنوان تولید بدون کارخانه نام می برند.در عصر کنونی هم که صنعت خودرو روزبه روز در حال پیشرفت و ترقی است نیاز به تولید بدون کارخانه چهت تولید بهتر و با کیفیت محصول در داخل کشور احساس شده و برخی از صنایع خودرو سازی برخی از قطعات مورد مصرف خود را بدین شکل تهییه میکنند. به طور مثال شرکت ارس خودرو دیزل - آمیکو - به عنوان تولید کننده خودرو های سنگین کلیه قطعات مورد نیاز خود را به روش تولید بدون کارخانه ای تهییه کرده و فقط در داخل شرکت کار مونتاژ نهایی صورت میپذیرد.
نیازبه تولید بدون کارخانه خصوصاً به دلیل تنوع در تولیدات، عمر کوتاه محصول، تغییر سریع تکنولوژی و تغییر شدید بازار تقاضا، اقتصادی بودن این روش را توجیه میکند.هدف از تولید بدون کارخانه، استفاده بهینه از منابع و تولید با حداقل سرمایه گذاری و پرسنل است که در نهایت با ایجاد یک خط مونتاژ بتوان محصول مورد نظر را تولید کرد.مزایای این روش از تولید را می توان به صورت زیر بیان نمود:روش تولید بدون کارخانه هزینه هایی همچون مصرف انرژی و سرمایه گذاری اولیه را کاهش می دهد به طور موثری میتواند افزایش سود را در پی داشته باشد.
این نوع از تولید بی نیاز از کارهای تخصصی نیست اما انجام امور تخصصی از اجرای آن جدا می شود. البته باید توجه داشت که تولید بدون کارخانه ضرورتاً به معنی مونتاژکاری نیست و در بسیاری از موارد تولید در واحدهای غیرکارخانهای انجام می شود.با استفاده از روش تولید بدون کارخانه می توان محصولات مناسب و مطلوب سلیقه بازار را تولید کرد و ضامن موفقیت این روش استفاده به جا و متناسب با ویژگی های محصول است.استفاده از این روش موجب می شود کارگاه های تولیدی خاص در زمینه های مختلف مثل برش کاری، کفی تراشی و... به طور تخصصی و کارا به وجود آید و از سوی دیگر می توان جوابگوی نیازهای تخصصی مراکز تولیدی یا مونتاژی باشد.
شناخت مسیر تولید و الگوهای جدید آن می تواند اثربخشی چشم گیری در فرآیند تولید و حتی در تولید به روش خوشه های صنعتی داشته باشد. تولید بدون کارخانه با برون سپاری تولید منجر به افزایش بهره وری و ارتقاء بخش توالید می شود. امتیاز بزرگ روش تولید بدون کارخانه حذف سرمایه گذاری در بخش تولید است و براین اساس، این روش نیازمند مدیریت و هماهنگی بسیار قوی است.از دیدگاه کلان اقتصادی تولید بدون کارخانه اثراتی را هم به همراه خواهد داشت: این الگوی کسب و کار با افزایش بهره برداری از ظرفیتهای بلااستفاده، درآمد واحدهای تولیدی را افزایش داده و به افزایش سود بنگاههای تولیدی میانجامد. بنابراین از یک سو توجیه اقتصادی طرحهای تولیدی بهبود یافته و از سوی دیگر مالیات پرداختی بنگاههای تولیدی افزایش خواهد یافت.
در این روش با استفاده از ظرفیتهای بلااستفاده از سرمایهگذاری مجدد جلوگیری کرده و از اتلاف سرمایههای ملی جلوگیری خواهد شد. در این روش قیمت تمام شده کاهش پیداکرده ، قدرت رقابت پذیری بالا میرود و در نتیجه افزایش صادرات مییابد.افزایش استفاده از ظرفیتهای بلااستفاده موجب افزایش میزان بهرهوری از امکانات موجود میشود و در نتیجه تولید ناخالص ملی را بهبود میبخشد. با رشد تولید ناخالص ملی رفاه اجتماعی نیز توسعه خواهد یافت و موجب حفظ و افزایش سطح اشتغال خواهد شد.
بهطور کلی آثار اقتصادی کسب و کارهای مبتنی بر تولید بدون کارخانه را میتوان در افزایش تولید کالا و خدمات - تولید ناخالص ملی - و میزان اشتغال - کاهش نرخ بیکاری - برشمرد. در زمینه کسب و کار نیز با توجه به کاهش هزینه سرمایهگذاری، امکان تولید برای طیف بیشتری از علاقهمندان به تولید فراهم میشود. ویژگی دیگر تکیه بر داراییهای نامشهود از قبیل منابع انسانی خلاق و کارآمد، و برند است.
