بخشی از مقاله
چکیده
به منظور تعیین زمان تمایز جوانهها در پرتقال تامسون ناول، نارنگی انشوي میاگاوا و نارنگی انشوي سوجییاما در مناطق کوهپایه، دشت و نوار ساحلی شهرستان ساري، آزمایشی به صورت تجزیه مرکب مکان در قالب بلوكهاي کامل تصادفی با 5 تکرار به اجرا درآمد. یادداشت برداري و نمونهگیري جوانهها از قبل از شروع تورم جوانه تا مرحله شروع فلش بهاره با فواصل زمانی هر 4 روز یکبار انجام گرفت.
نتایج نشان داد که تمایز جوانه در ارقام و مکانهاي آزمایش متفاوت بود. بهطوري که در پرتقال تامسون در هر سه منطقه، زمان تمایز جوانه نسبت به نارنگیها تقریبا 10 روز زودتر اتفاق افتاد و در بین ارقام نارنگی، تمایز جوانه میاگاوا در هر سه منطقه نسبت به سوجییاما تقریبا 5 تا 7 روز شروع شد. از بین مکانهاي مختلف، در منطقه کوهپایه، در هر سه رقم شروع تمایز جوانه قبل از رقمهاي همسان خود در مناطق دشت و نوار ساحلی اتفاق افتاد. همچنین شروع تمایز جوانهها در همه ارقام در منطقه دشت قبل از نوار ساحلی بود.
مقدمه
مرکبات ایران با بیش از 4 میلیون تن تولید در سال، رتبه اول تولید کشور و مقام هفتم تولید سالیانه مرکبات جهان را به خود اختصاص داده است
مرکبات از درختان همیشه سبز میباشد که در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر قابل کشت و بهرهبرداري است. گلانگیزي، گلآغازي و تمایز جوانهها در مناطق نیمهگرمسیر تحت تاثیر سرما و پس از توقف یا کاهش رشد رویشی در دوره رکود گیاه اتفاق میافتد
تنظیم گلانگیزي درختان از طریق برقراري توازن مطلوب بین کربوهیدراتها و نیتروژن - C/N - میباشد و تعیین زمان تمایز جوانههاي گل در هر منطقه میتواند در مدیریت بهینه تغذیه و هرس براي افزایش تشکیل گل، تشکیل میوه و عملکرد موثر باشد
لذا هدف از این آزمایش تعیینزمان تمایز جوانههاي گل در سه رقم تجاري در سه منطقه مختلف در شرق مازندران بوده است.
مواد و روشها
آزمایش به صورت تجزیه مرکب مکان در قالب بلوكهاي کامل تصادفی با 5 تکرار در سه رقم پرتقال تامسون - Citrus
sinensis cv. Thamson navel - و نارنگیهاي انشوي میاگاوا و سوجییاما - Citrus unshiu cv. Miyagawa and Sugiyama - در سه منطقه کوهپایه، دشت و نوار ساحلی شهر ساري به اجرا درآمد. در هر سه منطقه، 5 درخت سالم که از لحاظ ساختار مورفولوژیکی و سن شرایط تقریبا یکسانی داشتند، انتخاب و عملیات یادداشت برداري و نمونهگیري از جوانههاي در حال رشد از 1 بهمن90 تا اوایل فروردین 91 با فواصل زمانی 4 روز انجام شد.
بهطور کلی مراحل انجام آزمایش شامل نمونه برداري از جوانههاي در حال رشد، برش جوانهها، قرار دادن در آب اکسیژینه - %5 - ، اسید استیک - %5 - ، رنگآمیزي با متیلن آبی و کارمن زاجی، شستشو با آب مقطر و سپس عملیات لام و لاملگذاري بود . - http://microbiogybonab.blogfa.com - در پایان از جوانههاي مورد نظر، عکسهاي میکروسکوپی تهیه گردید. تجزیه دادهها توسط نرم افزار MSTAT-C انجام گرفت.
نتایج و بحث
نتیجه تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تفاوت بین مکانها، ارقام و اثر متقابل مکان و رقم در سطح %1 معنی دار بوده است. مقایسه میانگین دادههاي رقمها در سه منطقه نشان داد که تمایز جوانههاي گل پرتقال تامسون در کوهپایه در هفتهآخر بهمن ماه، پرتقال تامسون در دشت و نارنگی میاگاوا در کوهپایه در نیمه اسفند ماه، تامسون در نوار ساحلی، نارنگی میاگاوا در دشت و نارنگی سوجییاما در کوهپایه در هفته آخر اسفند ماه، نارنگی میاگاوا در نوار ساحلی و نارنگی سوجییاما در دشت در 25 اسفند و نارنگی سوجییاما در نوار ساحلی در پایان اسفند ماه اتفاق افتاد
دادههاي حداقل و حداکثر درجه حرارت روزانه در ماههاي دي، بهمن و اسفند 1390 در سه منطقه نشان داد که کوهپایه، درجه حرارت پایینتري نسبت به دشت و نوار ساحلی داشت - شکلهاي2و. - 3 گزارشهاي متعدد نشان میدهد که فرآیندهاي گلانگیزي، گلآغازي و تمایز جوانه در مرکبات در مناطق نیمهگرمسیر تحت تاثیر طول روز و درجه حرارت پایین در دوره رکود گیاه اتفاق میافتد
بنابراین به احتمال زیاد سردتر بودن درجه حرارت در منطقه کوهپایه موجب تسریع زمان تمایز جوانه در این منطقه شده است. همچنین بهطور کلی مراحل مختلف گلدهی در نارنگیها بعد از پرتقال بود که این اختلاف در مناطق مختلف متفاوت بود.
شکل .1دامنهزمانی مراحلتمایز جوانههاي گلدر نارنگیهاي میاگاوا،سوجییاما و پرتقال تامسون در مناطق مختلف
شکل.2حداقل درجه حرارت ماههاي دي، بهمن و اسفند در مناطق مختلف آزمایش
شکل.3حداکثر درجه حرارت ماههاي دي، بهمن و اسفنددر مناطق مختلف آزمایش
کاسبرگ
گلبرگ پرچم و مادگی
شکل .4 مرحله تمایز جوانه نارنگی میاگاوا را نشان میدهد که با تغییرات در ناحیه گنبدي مریستم انتهایی آغاز شدهو اندامزایی با تشکیل کاسبرگهاو سپس نمو گلبرگهاي اولیه ادامه مییابد
