بخشی از مقاله
چکیده
ایجاد زیبایی بصری از نکات مهمی است که در تمامی هنرها بایستی بدان توجه داشت و فقر این عامل در معماری و طراحی شهری منجر بـه عـدم ایجاد ارتباط بین ساختمان و شهروندان میگردد از آنجا که جداره خیابانها، نخستین جلوه از شهر است که در ذهن و حافظه شهروندان باقی میماند، توجه به ابعاد طراحی آنها در جهت پاسخگویی به نیازهای روحی و روانی شهروندان در محیط های شهری خصوصا در جهان امروزی به جهـت تغییـر شیوههای زندگی و ظهور نیازهای جدید، بیش از گذشته به نظر میرسد. در این تحقیق که از نوع کاربردی است با استفاده از روش توصـیفی- تحلیلـی در خصوص موضوع پیشنهادی» غنای بصری جداره های شهری؛ بر روح و روان شهروندان « با توجه به نقـش اساسـی اسـتفاده کننـدگان از فضـاهای شهری در بالا بردن کیفیات این فضاها، به صورت خاص، از زاویه نگاه ناظر بدنههای شهری در خیابان خیابان مهدیه شهر همدان ، ارائه شده اسـت. تـا بتوان با بررسی تاثیرات منفی بدنهها بر استفاده کنندگانش و پی بردن به توقعات کالبدی آنها از جدارههای شهری، به معیارهایی جهت طراحی مـوثر بدنهها رسید، و از این طریق در بالا بردن کیفیات فضایی این خیابان شهری کوشید.
واژههای کلیدی: غنای بصری، جداره خیابان، روح و روان، شهروندان، همدان
1
مقدمه
بنا به تعریف، فضای ( محیط ) شهری چیزی نیست جز فضای زندگی روزمره شـهروندان کـه هـر روز بـه صـورت آگاهانـه و یـا در سالهای اخیر پس از مطرح شدن دوباره اهمیت : ناآگاهانه در طول راه، از منزل تا محل کار ادراک میشود (پـاکزاد، (1376:32 فضـاهای عمومی و ارزش زندگی شهری، نماهای ساختمانی نقش و اهمیت ویژهای پیدا کرده اند. نمای شـهری از مجموعـه نماهـای مشـرف بـه فضای عمومی به دست میآید. این نماها از جهتی همگن و از جهتی ناهمگن هستند. می توانند همگن باشند چون با اسـتفاده از زبـانی مشترک روی بدنه اجزا شهر اجرا میشوند و اما از آنجا که هر کدام از این فضاها به کمک این زبان، مقاصد و نیازهای خـود را بیـان مـی کنند، ناهمگن هستند. اگر به نمای ساختمان واحدی، بدون در نظر گرفتن نمای دیگر ساختمانها فکر شود، همگـونی نمـای شـهری در کلیت از بین میرود. در شهرها زبان مشترکی بین نماها وجود ندارد. نه فرهنگ مشترکی برای بیان دارند، نـه مصـالح یکسـانی بـه کـار گرفته اند و نه سبک مشخصی را دنبال می کنند. از اینرو شهرهایی آشفته، نابسامان و ناهماهنگ پدیـد آمـده اسـت. بـرای دیـدن ایـن آشفتگیها احتیاج به مهارت خاصی نیست، کافی است فردی در شهر قدم بزند تا ساختمان هـای کوتـاه، بلنـد و عـریض و طـویلی را در همسایگی هم میبیند که نه تنها از لحاظ نوع معماری هیچ قانون مشترکی ندارنـد، بلکـه در اسـتفاده از انـواع مصـالح مصـرفی چنـان مختارند که بی قیدانه بر سیمای ظاهری شهر وصله ناجوری به نظر می رسند.
بیان مساله
هرچند امروز انسان به همه اینها عادت کرده است و به یک زندگی مسالمت آمیز با تمام این حشو و زواید شهری تن داده است اما بی خبری از اینکه این آشفتگی ها و ناهماهنگی های ساختاری چه میزان می تواند اثر مخرب بر جسم و روح داشته باشد و می تواند موجب شودکه انسانهای شهرنشین دو برابر بیشتر پرخاشگر و تحریک پذیرتر نسبت به افـرادی کـه در محـیط هـایی دور از آلـودگی صوتی و بصری زندگی می کنند باشند. با نگاهی گذرا به وضعیت معماری سیما و منظر شهرها در چندصدسال اخیرمیتوان بی نظمی و آشفتگی در ساخت وسازها را دید، به گونه ای که سرگشتگی و بی هویتی در آن ها موج می زند. این بی هویتی در بناها، نه تنها بـه اغتشاشات بصری می انجامد، بلکه در درازمدت بر روح و روان شهروندان اثر منفی می گذارد. شلوغی و درهم ریختگی یکـی از دلایـل ایجاد اغتشاش بصری است. هر چیزی که در معرض دید انسان قرار دارد و با چشمان خود آنرا مشاهده می کند، تا حدی تمرکز ذهنی را برهم زده و حواس انسان را به خودش مشغول می سازد. هر چقدر شلوغی و درهم ریختگی کمتر باشد، میزان اسـترس بصـری نیـز کاهش پیدا می کند.
ضرورت و اهمیت تحقیق
منظر یک محیط شهری مجموعه ای از محرک های محیطی میباشد. این محرک ها اطلاعاتی را برای ما مـی فرسـتند کـه ادراک فضا را در ذهن انسان مقدور می سازد. این ادراک که هم بطور خودآگاه و هم ناخودآگاه صورت می گیرد بر احـوال و احساسـات انسـان تاثیر میگذارد.
طبق این اطلاعات و ادراکات است که انسان نسبت به آن فضا، یا محیط و حتی نسبت به آن زمـان قضـاوتهای خـود را انجـام مـی دهد، احساسات انسان در این محیط شکل میگیرند و رضایت و عدم رضایت انسان را بوجود مـی آورنـد. در هنگـام گـذر از یـک معبـر شهری، عوامل محیطی مختلفی انسان را مجذوب و ذهن او را مشغول میکنند. هر چند احساسات و شرایط درونی انسان، از نوع نگاهش به محیط تاثیر زیادی دارد؛ اما تاثیر محیط و فضای اطراف نیز در ایجاد واکنشهای او (تشدید و یا کاهش احساسـات لحظـه ای ) تـاثیر قابل ملاحظه ای دارند.
از آنجا که جداره خیابانها، نخستین جلوه از شهر است که در ذهن و حافظه شهروندان باقی میماند، توجه به ابعاد طراحی آنهـا در جهت پاسخگویی به نیازهای روحی و روانی شهروندان در محیط های شهری خصوصا در جهان امروزی بـه جهـت تغییـر شـیوههـای زندگی و ظهور نیازهای جدید، بیش از گذشته به نظر میرسد. موضوع تحقیق »بررسی روحی و روانی بدنههای شهری بر شهروندان« با
توجه به نقش اساسی استفاده کنندگان از فضاهای شهری در بالا بردن کیفیات این فضاها، به صـورت خـاص، از زاویـه نگـاه نـاظر بدنههای شهری در خیابان، ارائه شده است. تا بتوان با بررسی تاثیرات منفی بدنهها بر استفادهکنندگانش و پی بـردن بـه توقعـات کالبدی آنها از جدارههای شهری، به معیارهایی جهت طراحی موثر بدنهها رسید، و از ایـن طریـق در بـالا بـردن کیفیـات فضـایی خیابانهای شهری کوشید.
اهداف و سوالات تحقیق
✓ بالا بردن کیفیت محیط از طریق پاسخگویی به نیازهای روحی و روانی آنان با توجه به نوع طراحی جدارهها
✓ بالا بردن سطح مطلوبیت و در نتیجه ایجاد حس نشاط در شهروندان، از طریق استفاده از معیارهای مطلوبیـت آنها در طراحی
✓ جدارهها.
✓ تقویت حضور شهروندان در فضاهای شهری، به واسطه توسعه ادراکهای حسی مثبت دریافتی از محیط.
✓ ایجاد طراحی متناسب و هماهنگ، در جهت کاهش تنش در جدارههای شهری
سوالات
• آشفتگی جدارههای شهری، چه تاثیراتی بر احساس و روح و روان شهروندان گذاشته است؟
• چه اجزای از نماهای شهری تاثیرات مثبت و چه اجزایی تاثیرات منفی بر شهروندان میگذارد؟
• برای ایجاد نشاط بیشتر در شهروندان به چه مولفههایی در معماری جدارههای شهری باید توجه نمود؟
• جدارهها در محورهای با اهمیت شهری ضمن ایجاد تاثیرات مثبت روحی و روانی، چگونه میتوانند کلیت خود را از اجزاء تشکیل
• دهنده خود، بدست آورند؟
