بخشی از مقاله
چکیده
وقوع حوادث و سوانح همه ساله خسارت های جبران ناپذیر جانی و مالی را در سراسر دنیا به وجود می آوردکه از آن جمله می توان به حوادث وسوانح طبیعی اشاره نمود که سبب از بین رفتن و آسیب به شریان های حیاتی می باشد. در این پژوهش سعی بر آن شد تا با آشنایی در خصوص مدیریت شریانهای حیاتی و پیامدهای وقوع سوانح طبیعی بر ایجاد آسیب به شریان های حیاتی و تاسیسات زیر ساختی پرداخته شود.
روش :
پژوهش حاضر از نوع تحقیق ، کاربردی و از نظر روش تحقیق توصیفی-آماری می باشد.جامعه آماری مورد پژوهش 30 نفر از دست اندرکاران و کارشناسان خبره امر مدیریت بحران و دستگاهها ی امداد رسان و عضو کمیته بحران می باشد.
یافته ها :
هر یک از عناوین موجود، یعنی راههای دسترسی ، پل ها و تونلها ، بیمارستانها و مراکز درمانی،مدارس ،ساختمانهای بلندمرتبه - تجاری- اداری و... - ،شبکه زیرساختی - آب-برق-گاز-مخابرات و.... - ،از یک توزیع نرمال برخوردار هستند،زیرا . - Sig.> = 0/05 - می باشد.
نتیجه گیری :
تجزیه و تحلیل ها نشان داد که در سطح اطمینان 99 درصد =0/01 - - ، هر یک از موارد و عناوین در مدیریت شریان های حیاتی موثر می باشد، همچنین ترتیب اثرگذاری نشان داد که در سطح اطمینان 99 درصد =0/01 - - ،اولویت های متفاوتی وجود دارد چرا که - Sig.=0/0001< =0/01 - می باشد. بنابراین، در رتبه بندی عناوین موجود راه های دسترسی - بامیانگین رتبه ای: - 4/57 بالاترین و پل ها و تونل ها - بامیانگین رتبه ای: - 2/32پایین ترین اولویت را دار می باشند
مقدمه
کشورهای در حال توسعه در عین ظرفیت های بالایی که دارند، در مناطق شهری با چالش هایی روبرو می باشند. محقق در این پژوهش سعی دارد تا با در نظر گرفتن عوامل ششگانه راههای دسترسی ، پل ها و تونلها ، بیمارستانها و مراکز درمانی، مدارس ،ساختمانهای بلندمرتبه - تجاری- اداری و... - ،شبکه زیرساختی - آب-برق-گاز-مخابرات و.... - ، در جهت طراحی تعیین چالش های محیطی پس از سوانح طبیعی از دیدگاه مدیریت شریان های حیاتی اقدام نماید.
سانحه یا بحران ،رویداد یا واقعه ای ناگهانی است که آسیب های انسانی و مادی گسترده و یا زمینه بروز این گونه آسیب ها را همراه داشته و نیازمند انجام اقدامات فوری است.
امروزه استراتژی های ملی ،برای محافظت از زیر بناهای حیاتی و سرمایه های کلیدی کشورها بخش مهمی از تقسیمات سیستم های مدیریت بحران را در بر می گیرد
کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از آسیب های ناشی از بحران ها در امان نبوده ،در نتیجه ،خسارت های اقتصادی ،اجتماعی و انسانی را برای این کشورها بهمراه داشته است .شواهد نشان می دهند ،بحرانها ذاتا اثرات تخریبی خود را بهمراه دارند و آن چه که اثرات آنرا کاهش یا افزایش می دهد نحوه مدیریتی است که بر آن منطقه حاکم است.
چراکه تصمیمات درست یا نادرست مدیران باعث کنترل - افزایش/کاهش - خسارت به منطقه و شهروندان و حتی ساختار شهر می شود .
در پژوهشی با عنوان مدیریت بحران و حادثه در ترکیه - نیاز به یک نظام یکپارچه به این نتیجه دست یافتند که اغلب کشورهای در حا ل توسعه برای مقابله با بحران ها احتمالی برنامه ریزی خاصی نداشته و نیز اغلب قوانینی که برای مدیریت بحران در این نوع کشور ها به تصویب رسیده حاصل تجربه بحرانهای گذشته در این کشورها است و فاقد هر گونه برنامه هر گونه برنامه ریزی مدون در این نوع مدیریت می باشند.
با توجه به موارد فوق ، با شناخت ضرورت طراحی سیستم مدیریت شریانهای حیاتی در کشور در سطح ملی و منطقه پژوهش حاضر به تعیین چالشهای های محیطی پس از سوانح طبیعی از دیدگاه مدیریت شریان های حیاتی می پردازد تا گامی در جهت کاهش اثرات مخرب بلایا ی طبیعی و غیر طبیعی برداشته باشد.
مقاله دیگری با عنوان - - توانمند سازی مدیریت بحران شهری در جهت کاهش بلایای طبیعی - زلزله - نمونه موردی :شهر خرم آباد - - به رشته تحریر در آمده که بکارگیری اصول و ضوابط شهر سازی و تبیین مفاهیم موجود در این دانش مانند بافت و ساختار شهر،کاربری اراضی شهری، شبکه های ارتباطی و زیر ساختهای شهری را تا حد زیادی در کاهش اثرات و تبعات ناشی از حوادث طبیعی مؤثر دانسته .
این مقاله اشاره می دارد به ،بستر طبیعی که اکثر شهرهای ایران بر روی آن مکانیابی شد ه اند که همواره بصورت بالقوه شرایط لازم را برای ابتلا و وقوع حوادث مختلف دارا می باشند.[4]بلایا همواره به عنوان پدیده ای طبیعی و غیر طبیعی در طول حیات کره زمین وجود داشته و خواهند داشت.وقوع بلایای طبیعی نظیر سیل،زلزله،طوفان و غیر طبیعی نظیر سقوط هواپیما انفجار کارخانجات اتمی و شیمیایی و ....در اغلب موارد تاثیرات مخربی بر سکونتگاههای انسانی باقی گذارده است و تلفات سنگینی بر ساکنان آنها وارد ساخته که ساختمانها و زیر ساختها و محیط زیست این گونه مناطق را نابود ساخته و عوارض اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی پر دامنه ای بر جوامع بشری و کشورهای جهان تحمیل کرده است.
فشار جمعیت،تمرکز کنترل نشده جمعیت در شهرها و تخریب محیط زیست در سال های اخیر موجب شده است که مسئولین امر،با تمرکز بیشتر در خصوص آسیب های احتمالی ،برنامه ریزی نمایند.در این راستا مدیریت بحران سوانح و نحوه دستیابی به یک سیستم منسجم ،همواره مد نظر مدیران و مسئولین کشورها قرار داشته است .
ضایعات ناشی از هر نوع بلایا به حدی است که بشر دائما در صدد اعتلای دانش خود برای پی بردن به علل این بلایا،،پیش بینی و دفاع در برابر آن بوده است،اما به مرور که جمعیت انسانی افزایش می یابد و ساخت و سازهای شهری و به تبع آن محدوده های شهری نیز توسعه پیدا می کنند و میزان خسارت احتمالی به نسبت پیشرفت ،در یافتن راههای دفاع و مقابله با بلایا بیشتر می شود [6] .امروزه استراتژی های ملی ،برای محافظت از زیر بناهای حیاتی و سرمایه های کلیدی کشورها بخش مهمی از تقسیمات سیستم های مدیریت بحران را در بر می گیرد.
بر این اساس در پژوهش حاضر سعی برآن شد تا با تجزیه و تحلیل و آنالیز داده ها به دو سوال زیر پاسخ داده شود. -1 آیا وضعیت فعلی میزان تاب آوری شریان های حیاتی در برابر بروز سوانح مطلوب می باشد؟
-2 عوامل تاثیرگذار در شکل گیری سیستم مدیریت شریان حیاتی کارا کدامند؟
روش تحقیق:
روش پژوهش حاضر توصیفی و تحلیلی با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و استفاده از پرسشنامه می باشد که از نوع کاربردی است که دلیل انتخاب این روش تبیین و تحلیل رابطه بین متغیرهای تحقیق و مطالعه تاثیر متغیرها بر یکدیگر می باشد.
جامعه آماری پژوهش30 نفر از کارشناسان امر مدیریت بحران و دستگاهها ی خدماتی و امدادرسان در سوانح و حوادث می باشد.
نمونه آماری تحقیق حاضر با ویژگی های سنی ، سطح تحصیلات ، سابقه کاری و پست سازمانی تهیه گردیده که اکثریت آزمودنی های مورد بررسی با سن 45-36 ساله و با 87 درصد فراوانی و سطح تحصیلات کارشناسی با 40 درصد فراوانی و سابقه کار 11 تا 20 سال با با فراوانی 87 درصد و همچنین پست سازمانی کارشناس با 47 درصد فراوانی می باشند.
جهت گردآوری داده ها پس از انجام مطالعات کتابخانه ای و همچنین تحقیق و استفاده از تجارب صاحبنظران اقدام به تهیه و توزیع پرسشنامه گردید در همین خصوص تعداد 30 برگ پاسخنامه با مضمون مدیریت شریان های حیاتی و چالشهای محیطی پس از آن با عناوین راههای دسترسی ، پل ها و تونلها ، بیمارستانها و مراکز درمانی، مدارس ،ساختمانهای بلندمرتبه - تجاری- اداری و... - ،شبکه زیرساختی - آب-برق-گاز-مخابرات و.... - با درج نمره 1 - کمترین - تا - 10 بیشترین - امتیاز مشخص گردید جهت بررسی روایی تحقیق - پرسشنامه - در اختیار تعدادی از کارشناسان حوزه مدیریت بحران و امداد و نجات قرار گرفت و از رهنمودهای علمی و فنی برخی از صاحب نظران استفاده شد و پس از اصلاحات لازم روایی پرسشنامه تامین شد. در خصوص تعیین پایایی ، پرسشنامه در اختیار 30 نفر از آزمودنی ها قرار گرفت و ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که - = 0/05 - نشان دهنده مناسب بودن پرسشنامه است .
برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش زمینه یابی بهره گرفته شده است. ابتدا با جمع آوری اطلاعات و تحلیل شرایط سنی ، جنسی، سطح سواد ، سابقه کاری و ... فراوانی و درصد فراوانی آنان مشخص گزدید. سپس با استفاده از آزمون K-S آزمون نرمال بودن متغیرها انجام گرفت و در ادامه با استفاده از آزمون T آزمون تک گروهی جهت شناسایی راهبردهای موثر در بهبود چرخه مدیریت بحران انجام گرفت و سپس آزمون فریدمن جهت اولویت بندی راهبردها مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها:
میانگین سن افراد مورد مطالعه در این تحقیق 40 سال می باشد که کمترین سن آنها 27 سال و بیشترین آنها 53 می باشد و بیشترین فراوانی مربوط به طبقه سنی 36 تا 45 سال با 87 درصد و کمترین آن در طبقه 46 تا 55 سال با 3 درصد می باشد. با توجه به جدول شماره 1 و آزمون K-S که نشان می دهد که در سطح اطمینان 95 درصد =0/05 - - ، هر یک از راهبردهای تعیین چالش های محیطی پس از سوانح طبیعی از دیدگاه مدیریت شریان های حیاتی ، یعنی راههای دسترسی با سطح معنا داری 0/514 ، پل ها و تونلها با سطح معنا داری 0/089 ، بیمارستانها و مراکز درمانی با سطح معنا داری 0/104 ، مدارس با سطح معنا داری 0/337، ساختمانهای بلندمرتبه - تجاری- اداری و... - با سطح معناداری 0/532
جدول :1 آزمون - K-Sکالموگوروف-اسمیرنوف - جهت آزمون نرمال بودن متغیرها
