بخشی از مقاله
پیشنهادی جهت ایجاد بانک ملی اطلاعات ژئودزی (NGIS)
دستیابی به منابع غنی برای مطالعات سوانح طبیعی دریایی
چکیده
ﮊئودزی این قدیمیترین علم بشر، در دنیا کنونی نیز دارای کاربردهای بسیاری در علوم مهندسی و زندگی روزمره بشر بوده که به عنوان مثال میتوان به پیشنـشانگری زلزلـه، سـونامی، سـیل، بـالا آمدن سطح آب دریاها، رانش زمین و طوفان (به عنوان نمونههائی از قابلیـت ایـن علـم در کـاهش خسارات سوانح طبیعی)، کاربردهای مهندسی مانند تهیه نقشه، تعیین ارتفاع از سطح دریا، استفاده از حل معکوس میدان ثقل سنجی در پیسازی، پیاده سازی سازههای همچون سدها، پلها، آسمان خراشها، برآورد حجم عملیات خاکی و بهینهیابی در ساخت ابنیههـا، و یـافتن محـل بهینـه بـرای احداث سد اشاره نمود. لذا یکی از نیازهای اساسی این علم همچون علوم بنیادی دیگر، در دسترس بودن اطلاعات آن بصورت خام بـرای متخصـصین و محققـین، و بـصورت محـصولات نهـائی بـرای استفاده کنندگان است. به علاوه با توجه به تخصصی بـودن و کمبـود متخصـصین ایـن رشـته در کشور، وجود یک پایگاه داده ملی ﮊئودزی جهت جمع آوری اطلاعات و اگاهی از پیشرفتهای انجام شده، ضروری به نظر رسیده و نگارندگان مقاله حاضر را ترغیب نمود تا در جهت ایجاد پایـههـای اولیه ساخت بانک اطلاعات ملی ﮊئودزی بر آمده و ضمن بر شماردن مزایا و محاسن ایجـاد چنـین سیستمی، با نگارش این مقاله موجبات جلب حمایت مسئولین را فراهم و مشخصات و اصول فنی-ساختاری سیستم اطلاعات ﮊئودزی GIS (Geodesy Information System) را ارائه دهند.
١- مقدمه
در راستای انجام بررسی ها، تحقیقات، مطالعات و برنامه ریزیها و سیاسگذاری دقیق در حوزههـای گوناگون علم ﮊئودزی، همچون ﮊئودزی هوایی، ﮊئودزی ماهواره ای، ﮊئودزی دریـایی و بـه خـصوص سوانح طبیعی، که مورد آخر با توجه به زلزله خیز و حادثه پذیر بودن کشور ایران در اولویت کاری و برنامهریزی این سیستم قرار خواهد گرفت و از طرفی دیگر نیز به منظور تسهیل دسترسی به منـابع اطلاعاتی و پیشینه تحقیقات انجام گرفته در زمینه کاربردهای گوناگون علم ﮊئودزی، تشکیل بانـک جامع ملی مطالعات و دادههای ﮊئودزی میتواند اقدامی تاثیر گذار و مثبت در رونـد امـور اجرائـی و تحقیقات این رشته علمی باشد.
اگر چه اطلاعات و دادههای مرتبط با حوزه علم ﮊئودزی به صورت پراکنده در برخی از منابع داخلی و خارجی و بخشهای غیردولتی و ارگانها به صورت پراکنـده و یـا اینکـه در بانـکهـای اطلاعـاتی مختلف موجود است با این همه تمامی این دادهها و مطالعات و اطلاعات به صورت متمرکز در یـک پایگاه و مرکز ارائه نشده است، و حتی در صورت وجود، دسترسی به آن دادهها کـاری هزینـه بـر و وقت گیر میباشد زیرا اکثر ارگانها و سازمانهای غیردولتی از در اختیـار گذاشـتن داده هـای علمـی خود در اختیار دیگران امتناع می ورزند و یا اینکه به صورت ناقص ارائه مـیدهنـد. لـذا محققـان و متخصصانی که بخواهند از این منابع استفاده نمایند تنها با صرف وقت و هزینه زیاد به این دادهها و اطلاعات دسترسی مییابند.
یکی از مهمترین امور و برنامههایی که سیستم اطلاعات ﮊئودزی در طی روند تکوینی خود در دهه های گذشته همواره به آن پرداخته است مطالعه، بررسی و تحقیق پیرامون مسائل مرتبط باشـکل و ابعاد فیزیکی و هندسی زمین بوده که خود اندوختهای غنی و با ارزش را در این حوزه ایجاد نموده است، اما به دلیل عدم وجود بانک ملی اطلاعات ﮊئـودزی و عـدم انتـشار آن در سـطح گـسترده، از دسترس علاقمندان و محققان دور مانده است. از این رو ضرورت ایجاد و راه اندازی یک بانک ملـی اطلاعات ﮊئودزی که علاوه بر تجمیع این حجم عظیم از یافته ها و اطلاعات قادر به تامین نیازهـای بخش های مختلف پژوهش، برنامه ریزی و اجرائی کشور در جهت کاهش خسارات سـوانح طبیعـی باشد بسیار مشهود و نمایان می گردد، در همین راستا با توجه به زمینههای فنآوری نوین در عرصه ارائه دادهها و اطلاعات، بانک ملی اطلاعات ﮊئودزی به صورت یک پایگاه کامل و جامع ایجاد خواهد گردید.
اما باید توجه داشت دستاوردهای مهم و اصلی یک ایده جدید و نوین نیازمند صـرف وقـت وهزینـه کافی خواهد بود و معمولا مدت زمان طولانی سپری خواهد شد تا بزرگترین و موفق ترین سیـستم ایدهآل به نتیجه برسد بنابراین باید به ایده تشکیل بانک ملی اطلاعات ﮊئودزی فرصت داده شود تـا اثربخشی و ثمره خود را نشان دهد. توقع اینکه خروجی برجسته و موفق، پس از مـدت زمـان کـم، نمایان شود، کاملا غیر واقع گرایانه است و برنامه را در مسیر شکست قـرار خواهـد داد زیـرا شـرط اصلی در به ثمر رسیدن یک ایده نوین، همکاری و تعاون بین متولیان امر و سـایر ارگانهـای ذیـربط میباشد و عدم تحقق چنین شرطی علیرغم صرف وقت و هزینـه زیـاد, نتیجـه مطلـوبی را بـه ثمـر نخواهد رساند. بنابراین ضروری است که برنامه ها و سیاستهـا در محیطـی کـاملا علمـی و تحـت نظارت نهادهای علمی انجام شود و از طرفی بسیار مهم و حیاتی است که بتوان مرزها و ارتباطات را به صورت روشن و شفاف بیان نمود و چنانچه ارتباطات شفاف سازی گردند تردیدها و قانون شکنی ها از بین خواهند رفت زیرا میتوان اطمینان حاصل کرد که در صورت تحقق امـر فـوق، تعهـدات و مسئولیتهای نهادهای ذیربط را کنترل کرد.
وجود اهداف واقعی و شفاف باعث می شود که ارزیابی موفقیت و ثمربخشی یک برنامـه و سیـستم نوین راحت باشد و از طرفی مهم است که نهاد دانشگاهی و ارگانهای دولتی و غیردولتی هـر کـدام، هر چند مدت، جلسهای به صورت مشترک برپا کنند و نظرات و پیشنهادات خود را در مورد بانـک سیستم اطلاعات ﮊئودزی ملی ارائه دهند و چنین مشارکتی باعث روشن تر و واقعی تر شدن اهداف ذیل می شود:
٢- اهداف اهداف یک سیستم اطلاعات ﮊئودزی یا بانک ملی اطلاعات ﮊئودزی را میتوان به صورت ذیل خلاصه نمود:
