بخشی از مقاله
چکیده
هدف از اجراي این آزمایش تعیین گوارش پذیري مواد مغذي پودر پوسته استخوانی پسته به روش دام زنده و روشهاي آزمایشگاهی تیلی و تري - 1963 - ، آزمون گاز و کیسههاي نایلونی بود. میانگین و اشتباه معیار انرژي قابل متابولیسم پودر استخوانی پسته در روش تیلی و تري 0/77 ±0/102 و آزمون گاز 1/315 ± 0/032 مگاکالري در کیلوگرم بدست آمد. در حالیکه انرژي قابل متابولیسم کاه گندم در روش تیلی و تري و آزمون گاز به ترتیب 1/1 و 1/550 مگاکالري و یونجه در روش تیلی و تري به میزان 2/12 مگاکالري در کیلوگرم بدست آمد.
میانگین و اشتباه معیار پروتئین خام 11 نمونه پودر استخوانی پسته 2/968± 0/34 درصد بود. همچنین در روش جمع آوري کل مدفوع، انرژي قابل متابولیسم پودر استخوانی1/326 مگاکالري در کیلوگرم ماده خشک تخمین زده شد. قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و اسیدي به ترتیب 12/67 ، 15/27 ، 9/38 ، 13/84 و 9 درصد و انرژي قابل هضم 1618 - 1/618 کیلوکالري - مگاکالري محاسبه شد.
میانگین تجزیه پذیري موثر با نرخ خروج 0/02 درصد در ساعت براي ماده خشک - - 27/76 ، ماده آلی - 29/83 - ، الیاف نامحلول در شوینده خنثی - 18/3 - ، شوینده اسیدي - 19/2 - درصد و مقدار پروتئین خام نیز منفی شد. مقادیر کل مواد فنولیک و کل تانن ، نیتروژن نامحلول در شوینده خنثی و اسیدي به ترتیب 5/754 ، 3/741 ، 0/516 و 0/085 درصد بود. بطور کلی نتایج آزمایش نشان داد پودر استخوانی پسته به دلیل قابلیت هضم کم و طول ناکافی قطعات تشکیل دهنده آن فاقد ارزش غذایی و فیبر موثر براي تأمین مواد مغذي مورد نیاز دام و اثربخشی فیزیکی است و به عنوان یک منبع خوراك دام در تغذیه دامها قابل استفاده نیست.
مقدمه
استفاده از باقیمانده و یا پسماندهاي کشاورزي عمدتاً میتواند به دلایل -1 کاهش هزینه خوراك دام -2 کاهش آلودگی محیط زیست -3 کاهش نیاز به منابع گیاهی که در رقابت با انسان است و -4 نزدیک کردن عرضه و تقاضاي - نیاز - خوراك دام باشد، بویژه در کشورهاي در حال توسعه که با کمبود منابع خوراك دام روبرو هستند . - 1 - با اینکه انواع دانههاي پر انرژي از قبیل جو، ذرت ، یولاف و سورگوم بعنوان منابع انرژي و کنجاله سویا و تخم پنبه بعنوان منابع پروتئینی گیاهی و علوفهها مهمترین و پر مصرفترین منابع خوراکی در تغذیه دامها را تشکیل میدهند.
بااین حال تعداد زیادي پسماند کشاورزي مانند تفاله مرکبات، تفاله چغندر قند، پوسته بادام زمینی، سبوس انواع غلات وسایر باقیماندههاي کشاورزي وجود دارند که به آنها در حال حاضر مواد خوراکی کمکی1 و یا باقیمانده حاصل از محصول اصلی گفته میشود که میتوانند در تغذیه دامهاي مختلف استفاده شوند . - 12 - هزینههاي زیاد کنسانتره تجاري ، پرورش دام را در جنوب شرق آسیا محدود می سازد. استفاده کارآمد و مناسب از منابع محلی خوراك موجب میشود هزینههاي پرورش دام به حداقل رسیده و تولید و بهرهوري افزایش یابد. نواله هسته خرما حاوي مقادیر متوسط پروتئین و انرژي است که تصور میشود براي تأمین احتیاجات اکثر نشخوارکنندگان کافی باشد.
با این حال تجزیه پذیري بالاي پروتئین آن در شکمبه موجب میشود که تأثیر آن به عنوان یک منبع پروتئین براي نشخوارکنندگان به شدت کاهش یابد
بنابراین استفاده بهینه و مطلوب از پسماندهاي کشاورزي در جیره غذایی نشخوارکنندگان به ترکیب شیمیایی و ماده مغذي تشکیل دهنده و ساختار فیزیکی آن بستگی دارد. در نتیجه میتوانند در دامهاي مختلف عملکرد متفاوت داشته باشند. به عبارت دیگر ویژگیهاي فیزیکی ، شیمیایی و عملکرد یک محصول فرعی موجب میشود که از آن به عنوان خوراك دام در تغذیه نشخوارکنندگان و یا تک معدهايها استفاده گردد و یا اینکه از منابع خوراك دامها کنار گذاشته شود.
یکی از پسماندهاي دانه پسته در استان کرمان محصولی بنام پودر استخوانی پسته است که با علامت تجاري2PSP به عنوان خوراك دام در طی سالهاي اخیر به کارخانجات تولیدکننده خوراك دام در ایران فروخته میشود، بدون اینکه ارزش غذایی این پسماند و اثرات بیولوژیکی و تأثیر آن بر عملکرد دامها مورد مطالعه قرار گیرد ، به عنوان یک منبع و محصول فرعی جدید جهت تغذیه در دامها معرفی شد.
پوسته کامل استخوانی پسته به دلیل ساختار فیزیکی سخت باید به پودر تبدیل شود. پوسته سخت به هیچ وجه نمیتواند به صورت کامل و خرد نشده در تغذیه دامها استفاده شود. در نتیجه باید قبل از مصرف توسط دام کاملاً پودر گردد. مطالعه انجام شده بر روي استفاده از پوسته نرم خارجی دانه پسته در تغذیه گاوهاي خشک و تلیسههاي پر تولید هلشتاین در ایالت کالیفرنیاي آمریکا نشان داد تلیسهها و گاوهاي خشک که با جیره غذایی حاوي 17-18 درصد از پوسته نرم دانه پسته - برحسب ماده خشک - تغذیه شدند، به دلیل اینکه پوسته نرم دانه پسته حاوي 15 درصد پوسته کامل استخوانی و پودر نشده بود موجب مرگ بیست رأس از گاوها در سه گاوداري شد
نتایج هضم ظاهري ماده خشک پوسته نرم و استخوانی مغز پسته در شکمبه در طی 24، 48 و 72 ساعت نشان داد با افزایش مقدار پوسته استخوانی به پوسته نرم مقادیر هضم بعد از 72 ساعت از 60 به 31 درصد کاهش مییابد. هضم ظاهري پوسته استخوانی پسته نیز در تمام ساعات انکوباسیون در شکمبه، صفر درصد اندازه گیري شد
هدف از اجراي این آزمایش تعیین گوارش پذیري پودر پوسته استخوانی پسته به روش جمع آوري کل مدفوع، با استفاده ازپنچ رأس گوسفند نر بالغ کرمانی، اندازه گیري میزان تجزیه پذیري موثر مواد مغذي تشکیل دهنده آن به روش کیسههاي نایلونی، تعیین انرژي قابل متابولیسم با استفاده از روشهاي آزمایشگاهی تیلی و تري و آزمون گاز و اندازه گیري سایر ترکیبات شیمیایی به روش استاندارد - 1990 - AOAC بود
مواد و روشها
در این مطالعه قابلیت هضم پودر استخوانی پسته به روش هاي جمع آوري کل مدفوع و کیسههاي نایلونی - درون تنی - و روش هاي آزمایشگاهی تیلی و تري و آزمون گاز - برون تنی - تعیین شد. در روش جمع آوري کل مدفوع براي تعیین قابلیت هضم مواد مغذي پودر استخوانی پسته از پنج رأس گوسفند بالغ و بزرگ جثه کرمانی با میانگین وزن زنده 71/12 کیلوگرم با دامنه 66/3 تا 75 کیلوگرم و سن 3 سالگی استفاده شد.
گوسفندان به صورت انفرادي در قفسهاي متابولیکی نگه داري و تغذیه شدند. جهت جبران کمبود پروتئین پودر استخوانی پسته و تأمین حداقل پروتئین مورد نیاز براي رشد میکروبی در شکمبه، یونجه با پروتئین خام 15/54 درصد در ماده خشک به عنوان خوراك مکمل و با نسبت 50:50 و به میزان 1/75 درصد وزن بدن در اختیار دامها قرار داده شد. آزمایش مربوط به قابلیت هضم پودر استخوانی پسته به مدت 28 روز به طول انجامید. دوره عادت پذیري دامها 21 روز و دوره جمع آوري مدفوع و توزین روزانه آن 7 روز بود. باقیمانده خوراك هر روز صبح جمع آوري و توزین میشد. در دوره جمع آوري مدفوع مقدار ماده خشک خوراك و مدفوع اندازه گیري شد. هر روز پس از توزین کل مدفوع هر دام ، 10 درصد از مدفوع آنها توزین و در در دماي منفی 20 درجه سانتی گراد قرار داده شد.
سپس ماده خشک، ماده آلی ، پروتئین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و شوینده اسیدي ، خاکستر و انرژي خام مدفوع ، یونجه و خوراك مخلوط اندازه گیري شد. براي تعیین قابلیت هضم ظاهري ماده خشک ، ماده آلی ، پروتئین خام ، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و شوینده اسیدي و انرژي قابل هضم از فرمولهاي زیر استفاده گردید
ماده خشک× خوراك دفع شده - ماده خشک × خوراك مصرفی =قابلیت هضم ظاهري ماده خشک*خوراك مصرفی
%ماده مغذي *ماده خشک* خوراك دفع شده- %ماده مغذي *ماده خشک*خوراك مصرفی =قابلیت هضم ظاهري ماده مغذي %ماده مغذي *ماده خشک*خوراك مصرفی
براي انجام آزمون گاز نیز از دستگاه نیمه اتوماتیک تولید گاز مدل WT- Binder 87532 استفاده گردید. گاز تولیدي حاصل از 200 میلی گرم ماده خشک از نمونه خوراکی و شیرابه ، بزاق مصنوعی - بافر - در سرنگهاي شیشهاي 100 میلی لیتري با سرعت چرخش 1 دور در دقیقه در دماي 39 درجه سانتی گراد و در زمانهاي 0، 2 ، 4 ، 6 ، 8 ، 12 ، 24 ، 48 ، 72 ، 96 ساعت قرائت گردید. بدین صورت انرژي قابل متابولیسم پودر استخوانی پسته ، کاه گندم بر اساس نتایج مقدار گاز تولیدي در 24 ساعت و با استفاده از رابطه بن سالم - 2005 - محاسبه گردید
براي انجام آزمایش تعیین قابلیت هضم به روش آزمایشگاهی تیلی و تري - 1963 - نمونهها با آسیاب با غربال 1 میلیمتر خرد و پس از آماده سازي شیرابه شکمبه و بزاق مصنوعی - محلول بافر - ، به مدت 48 ساعت مرحله هضم بی هوازي و بدنبال آن 48 ساعت مرحله هضم با پپسین انجام گرفت. پس از جداسازي محتویات هضم نشده ، تعیین باقیمانده هضم و خاکستر ، قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی بر اساس دستورالعمل و فرمولهاي مربوطه انجام گرفت. با اندازه گیري قابلیت هضم ماده آلی، مقدار انرژي قابل متابولیسم یونجه، کاه گندم و پودر استخوانی با استفاده از فرمول باربر در - - AFRC, 1995 به شرح ذیل برآورد گردید
و DOMD درصد قابلیت هضم ماده آلی بر حسب گرم در کیلو گرم ماده خشک است.
براي تعیین تجزیه پذیري مواد مغذي پودر استخوانی پسته به روش کیسههاي نایلونی از کیسههاي با جنس داکرون - الیاف پلیاستر مصنوعی - و از 3 رأس گاو نر اخته و بالغ تالشی با وزن تقریبی 350 کیلوگرم موجود در بخش تغذیه و فیزیولوژي موسسه تحقیقات علوم دامی کشوراستفاده شد که قبلاً فیستولا گذاري شده بودند. قطر دهانه فیستولاها حدود 80 و طول آن 180 میلیمتر بود.
همچنین کیسههاي داکرون نسبت به هضم میکروبی و شرایط شکمبه مقاوم و غیرقابل هضم بودند. حاشیه کیسهها پرس شده و ابعاد آن ها 10×21 سانتیمتر بوده و به ازاي هر سانتیمتر مربع سطح مفید آن ها حدود 20 میلی گرم از مواد خوراکی مورد آزمایش که به اندازه مطلوب 2/5 - میلی متر - آسیاب شده بود در کیسههایی با قطر منافذ 40 تا 50 میکرومتر قرار داده شد.
شیلنگهاي پلاستیکی به قطر 0/5 سانتیمتر و طول 50 سانتیمتر نیز مورد استفاده واقع شدند که جهت اتصال کیسههاي حاوي نمونه خوراك و انتقال آنها به داخل شکمبه دام مناسب بودند. پس از محاسبه درصد تجزیهپذیري نمونه، براي به دست آوردن فراسنجههاي تجزیهپذیري، دادههاي حاصله با نرمافزار تجزیه پذیري Neway با مدل نمایی اورسکوف و مکدونالد پردازش گردید
