بخشی از مقاله
چکیده
هدف از اجراي این آزمایش مطالعه تأثیر استفاده از سطوح صفر، 5، 10 و 15 درصد پودر پوسته استخوانی پسته در جیرههاي غذایی حاوي انرژي قابل متابولیسم 2/4 - مگاکالري - و پروتئین خام - %12 - درکیلوگرم ماده خشک بر عملکرد رشد بزغالههاي نر رایینی در سن 5 - 6 ماهگی درو قالب طرح کاملاً تصادفی بود. میانگین و اشتباه معیار وزن زنده بزغالهها 14/61 ± 0/399 کیلوگرم بود و اختلاف آنها معنی دار نشد. مدت عادت پذیري بزغاله ها، 15 روز و دوره پرورش60 روز در نظر گرفته شد. میزان انرژي قابل متابولیسم اجزاي جیره غذایی از طریق روشهاي آزمایشگاهی تیلی و تري - 1963 - براي یونجه - 2/12 - و آزمون گاز براي کاه گندم - 1/55 - ، دانه جو - 3/15 - ، دانه ذرت - - 3/36، سبوس گندم 2/8 - - ، کنجاله سویا - - 3/14 و کنجاله تخم پنبه - - 2/6 مگاکالري اندازه گیري شد. بیشترین میانگین اضافه وزن روزانه متعلق به گروه شاهد - 129/7 گرم - وکمترین نیز - 67 گرم - براي جیره حاوي 15 درصد پودر استخوانی پسته بدست آمد که اختلاف آنها معنی دار شد. با افزایش پودر استخوانی پسته در جیرههاي غذایی بزغاله ها ، اضافه وزن روزانه و ماده خشک مصرفی کاهش یافت. درحالیکه ضریب تبدیل خوراك به طور خطی افزایش یافت. با افزایش زمان مصرف، در انتهاي آزمایش بین میزان افزایش وزن روزانه بزغالههاي گروه شاهد با سایر گروههاي آزمایشی اختلاف بیشتري ملاحظه شد که در سطح یک درصد اثر معنیدار داشتند. اگرچه با افزایش زمان آزمایش مقدار رشد روزانه بزغالهها در تمام سطوح کاهش یافت. با این حال بالاترین رشد روزانه در هر دو دوره توزین به جیره شاهد تعلق داشت. همچنین با افزایش مقادیر پودر استخوانی پسته رشد روزانه به طور خطی کاهش یافت. بنابراین میتوان نتیجهگیري کرد کاهش رشد روزانه بزغالهها صرفاً ناشی از افزایش سن دامها نبوده بلکه در بلند مدت میتواند به دلیل تأثیر عملکرد پودر استخوانی پسته در جیرههاي غذایی آنها باشد. به طوري که با افزایش زمان مصرف ، روند کاهش رشد روزانه تشدید خواهد شد.
کلید واژه ها : بزغاله نر رایینی، پودر استخوانی پسته، عملکرد رشد.
مقدمه
هزینههاي زیاد کنسانتره تجاري پرورش دام را در جنوب شرق آسیا محدود میسازد. بنابراین استفاده کارآمد و مناسب از منابع محلی خوراك موجب میشود هزینههاي پرورش دام به حداقل رسیده و تولید و بهرهوري افزایش یابد . - 11 - تا کنون برخلاف بقایاي خشک پسته مطالعهاي بر روي استفاده از پودر استخوانی پسته در تغذیه نشخوارکنندگان انجام نشده است. بنابراین فقط میتوان عملکرد خوراكهایی که از نظر ترکیبات شیمیایی نزدیک و همردیف پودر استخوانی پسته هستند از قبیل کاه غلات و گراسها که از نظر ترکیب مواد مغذي تا حدودي شبیه پودر استخوانی پسته هستند مورد ارزیابی قرار داد. اگرچه انواع کاه از نظر فیبر موثر فیزیکی به دلیلاشتند طول و اندازه مناسب کاملاً با پودر استخوانی پسته که از ذرات ریز تشکیل شده است متفاوت هستند. افزایش طول قطعات کاه برنج از یک سانتی متر به چهار سانتیمتر موجب میشود اثر بخشی الیاف آن از 17/4به 25/4 درصد افزایش یابد. که متعاقب آن زمان جویدن ، نشخوار و نیز pH شکمبه بزها بیشتر می شود. افزایش این فراسنجه ها موجب بهبود رشد باکتريهاي هضم کننده فیبر کاه برنج شده و قابلیت هضم آن افزایش مییابد . - 13 - افزایش طول قطعات یونجه موجب افزایش فیبر موثر یونجه میشود. که متعاقب آن کل زمان جویدن و نشخوار در بزها افزایش مییابد. در حالیکه ریز خرد کردن کاه و علوف خشک یونجهمعمولا ًزمان جویدن و pH شکمبه را کاهش میدهد. در نتیجه خطر اسیدوز میتواند افزایش یابد . - 14 - استفاده از سیلاژ بقایاي پسته در جیره غذایی گاوهاي شیرده هلشتاین در سطح 5 درصد موجب کاهش تولید شیر شد
1 - و. - 2 همچنین استفاده از سطوح مختلف بقایاي خشک پسته در تغذیه بزهاي رایینی و برههاي افشاري موجب بهبود عملکرد آنها شد 3 - و . - 6 در حالیکه استفاده از سطوح 10 ، 20 و 30 درصد بقایاي خشک پسته درتغذیه برههاي گوسفند کرمانی موجب کاهش وزن روزانه در مقایسه با جیره شاهد شد و به طور متوسط مقادیر رشد روزانه نسبت به برههاي شاهد به ترتیب 39/3 ، 48/4 و 92/6 گرم کاهش یافت . - 4 - با این حال اثر بخشی خوراكها در جیره غذایی، علاوه بر مقدار فیبر مصرف شده به شکل فیزیکی خوراك، ترکیب شیمیایی، شکنندگی ذرات تشکیل دهنده، نوع ذخیره سازي و مقدار رطوبت آن بستگی دارد . - 10 - نتایج هضم ظاهري ماده خشک پوسته نرم و استخوانی مغز پسته در شکمبه در طی 24، 48 و 72 ساعت نشان داد با افزایش مقدار پوسته استخوانی به پوسته نرم مقادیر هضم بعد از 72 ساعت از 60 به 31 درصد کاهش مییابد. هضم ظاهري پوسته استخوانی پسته نیز در تمام ساعات انکوباسیون در شکمبه، صفر درصد اندازه گیري شد . - 12 - بنابراین استفاده بهینه و مطلوب از پسماندهاي کشاورزي در جیره غذایی نشخوارکنندگان به ترکیب شیمیایی و ماده مغذي تشکیل دهنده و ساختار فیزیکی آن بستگی دارد. که در نتیجه میتوانند در دامهاي مختلف عملکرد متفاوت داشته باشند. به عبارت دیگر ویژگیهاي فیزیکی ، شیمیایی و عملکرد یک محصول فرعی موجب میشود که از آن به عنوان خوراك دام در تغذیه نشخوارکنندگان و یا تک معدهايها استفاده گردد و یا اینکه از منابع خوراك دامها کنار گذاشته شود. هدف از اجراي این آزمایش مطالعه تأثیراستفاده از سطوح صفر، 5، 10 و 15درصد پوسته استخوانی پسته درجیرههاي غذایی حاوي انرژي قابل متابولیسم 2/4 - مگاکالري - و پروتئین خام - %12 - درکیلوگرم ماده خشک بر عملکرد رشد بزغالههاي نر رایینی بود.
مواد و روشها
در این آزمایش مقادیر انرژي قابل متابولیسم خوراك هاي تشکیل دهنده جیره هاي غذایی به روشهاي آزمایشگاهی تیلی و تري - 1963 - و آزمون گاز - برون تنی - تعیین شد. انرژي قابل متابولیسم پودر استخوانی پسته، کاه گندم و مواد کنسانتره جیره هاي غذایی بر اساس نتایج مقدار گاز تولیدي در 24 ساعت و با استفاده از رابطه بن سالم - 2005 - محاسبه گردید . - 8 - و براي اندازه گیري انرژي قابل متابولیسم یونجه از روش تیلی و تري استفاده شد. با اندازه گیري قابلیت هضم ماده آلی یونجه ، مقدار انرژي قابل متابولیسم با استفاده از فرمول باربر در - - AFRC, 1995 به شرح ذیل برآورد گردید . - 7 - و DOMD درصد قابلیت هضم ماده آلی بر حسب گرم در کیلو گرم ماده خشک است. پس از تعیین انرژي قابل متابولیسم اجزاي جیره ، مقادیر پروتئین خام ، کلسیم و فسفر خوراكها اندازه گیري شد. سپس جیرههاي غذایی براي تغذیه بزغالههاي کرکی رایینی فرموله گردید. این آزمایش بر روي 24 رأس بزغاله نر رایینی در سن 5-6 ماهگی و به مدت 75روز در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. مدت عادت پذیري در آزمایش 15 روز در نظر گرفته شد. به هر گروه آزمایشی 6 رأس بزغاله رایینی با میانگین و اشتباه معیار وزن زنده 14/61 ± 0/399 کیلوگرم اختصاص داده شد. در پایان آزمایش، اضافه وزن روزانه، وزن زنده نهایی، ضریب تبدیل خوراك و ماده خشک مصرفی محاسبه گردید.
نتایج و بحث
به منظور اندازه گیري صفات رشد بزغالههاي رایینی از جیرههاي حاوي سطوح صفر، 5، 10 و 15 درصد پوسته استخوانی پسته استفاده شد. که حاوي 2/4 مگاکالري انرژي قابل متابولیسم و 12 درصد پروتئین خام بودند. براي فرموله کردن جیرههاي غذایی ، انرژي قابل متابولیسم ، پروتئین خام ، کلسیم و فسفر همه اجزاي جیرههاي اندازه گیري شدند - جداول1و . - 2 در پایان آزمایش مقادیر رشد روزانه ، وزن زنده نهایی، ماده خشک مصرفی و ضریب تبدیل خوراك بزغالههاي تغذیه شده با سطوح مختلف پودر استخوانی پسته محاسبه شدند و مقادیر آن در جداول 3 و4 ارائه
شدند. بیشترین میانگین مقدار اضافه وزن روزانه در ماه اول به بزهاي گروه شاهد - 129/7 گرم - تعلق داشت که با گروه بزهایی که با سطح 5 درصد پوسته استخوانی پسته تغذیه شدند داراي اختلاف معنی دار نشدند. با این حال عملکرد بزغالههاي شاهد عملاً بالاتر از جیره 5 درصد بود. اگرچه با گروههاي 10 و 15 درصد در سطح 0/01 درصد تفاوت معنی دار داشتند - جدول . - 3 با این حال بین گروه شاهد و سایر گروههاي آزمایشی در ماه دوم از نظراضافه وزن روزانه اختلاف معنی دار وجود داشت. با افزایش زمان مصرف، در انتهاي آزمایش بین میزان افزایش وزن بزغاله هاي گروه شاهد با سایر گروه هاي آزمایشی اختلاف بیشتري ملاحظه شد. زمانی که در عملکرد رشد بزغالهها در کوتاه مدت روند کاهش اضافه وزن روزانه مشاهد می شود، بنابراین می توان نتیجهگیري نمود در بلند مدت روند کاهش رشد روزانه ناشی از مصرف پوسته استخوانی پسته در بزغالهها تشدید خواهد شد.
جدول-1 ترکیب شیمیایی و انرژي متابولیسمی مواد تشکیل دهنده جیره هاي غذایی - براساس درصد ماده خشک -
-1 مقدار انرژي متابولیسمی - مگا کالري / کیلوگرم - بااستفاده از نتایج آزمایش تولید گاز - مواد متراکم و کاه گندم و پودر استخوانی - و روش تیلی و تري - یونجه - تعیین شد.
جدول -2 ترکیب مواد مغذي جیره هاي آزمایشی
اگرچه با افزایش زمان آزمایش مقدار رشد روزانه بزغالهها در تمام سطوح کاهش یافت. که میتواند ناشی از افزایش سن دامها باشد. با این حال بالاترین رشد روزانه در هر دو دوره توزین به جیره شاهد تعلق داشت. همچنین با افزایش مقادیر پودر استخوانی پسته رشد روزانه به طور خطی کاهش یافت. این نتایج نشان میدهد که کاهش رشد روزانه بزغالههاي تغذیه شده با جیرههاي حاوي پودر استخوانی پسته عمدتاً ناشی از عملکرد پوسته استخوانی پسته می باشد. استفاده از مواد خشبی در جیره در مقادیر بیشتر موجب کاهش قابلیت هضم و کاهش انرژي و پروتئین خورده شده میگردد. اگرچه ممکن است جیرهها در محاسبه انجام شده و بر روي کاغذ، داراي انرژي و پروتئین یکسان باشند. افزایش انرژي قابل متابولیسم و پروتئین جیره میزان ماده خشک مصرفی روزانه را افزایش میدهد. در صورتی که افزایش مواد خشبی مانند کاه به دلیل ابقا و پرکردن فیزیکی شکمبه میتواند موجب کاهش ماده خشک مصرفی گردد. همچنین گزارش گردید میزان پروتئین ذخیره شده در بدن به میزان انرژي خورده شده بستگی دارد. به طوريکه افزایش ابقا نیتروژن با افزایش
