بخشی از مقاله
چکیده
اهمیت تأثیر اقلیم بر معماری، انجام مطالعات و پژوژه های جامعی را در این زمینه ایجاب میکند به ویژه در کشور ما که تنوع اقلیمی و معماری متنوعی را نیز داشته است .اقلیم هر منطقه را میتوان؛ مجموعه ی منظمی از پوشش گیاهی، میزان بارش، حرارت، دما و تابش آفتاب آن منطقه تعریف کرد .برای تعیین ساختارهای معماری هر منطقه و بالا بردن آسایش ساکنان آن، توجه به ویژگی های آب وهوایی محلی اجتنا بناپذیر است.
گسترش تغییرات اقلیمی و توسعه شهر ها به همراه افزایش شتابان جمعیت و توسعه ساخت وسازه های نا همگون با شرایط اقلیمی و منطقه ای، باعث بوجود آمدن بیماری های روحی و روانی از جمله انزوای اجتماعی در انسان های مناطق مختلف شده است .
آب و هوا شناسی کاربردی دانسته های اقلیمی را در اجرای اهداف علمی ، اقتصادی و صنعتی بکار می گیرد و اثرات اقلیمی محیط در زمینه پزشکی به ویژه در قرن اخیر از اهمیت زیادی برخوردار گشته است. در این بررسی به ارتباط بین عناصر اقلیمی و معماری پرداخته می شود که امیدواریم با پرداختن به موضوعات مربوطه و اصلی این بحث ، چاره ای را بر سر راه تصمیم گیرندگان اصلی ساخت و ساز های شهری و منطقه ای و مسئولین کنترل کننده شرایط اقلیمی قرار داده باشیم تا با بهره گیری از این عوامل به یک محیط اجتماعی سالم و آرمانی برسیم.
نتایج نشان میدهد که اگر تحلیل های لازم - تحلیل شرایط آب و هوایی منطقه ، تحلیل باد های مزاحم ، تحلیل کج باران ها ، تحلیل همسازی مصالح با شرایط اقلیمی منطقه ، تحلیل تابش های خورشیدی مزاحم و . . . - قبل از اجرای هر ساختمان با دقت کافی صورت گیرد ، پس از استفاده مشکلاتی برای استفاده کنندگان پیش نیامده و ساکنان مجبور به ترک ساختمان ها نشده ، در نتیجه ثبات ساکنان بیشتر شده و انزوای اجتماعی در افراد کمتر می شود .
این مقاله که حاصل مشاهدات عینی و مطالعات اسنادی می باشد به شیوه تحلیلی- توصیفی سعی در بیان موضوع پژوهش داشته و در نهایت با نتایج کاربردی قصد در ارائه راهکارهای عملی برای حل معضلات اجتماعی ناشی در عدم توجه به موضوع اقلیم و معماری را خواهد داشت.
مقدمه :
رابطه اقلیم و انسان همانند رابطه گهواره با نوزاد می باشد. با توجه به شرایط گهواره یعنی اینکه گرم و لطیف باشد و بستری مناسب برای نوزاد فراهم آورد نوزاد با آرامش و در سلامتی پرورشخواهد یافت. بعبارت دیگر انسان خواه ناخواه تحت شرایط اقلیمی محیط پیرامون خود قرار می گیرد و این اقلیم استکه نوع معیشت و راه تامین نیازهای وی را معین مینماید. بعنوان مثال فردی که در ارتفاعات بسیار بالای کوههای آند زندگی میکند نسبت به فردی که در جلگه های پست آسیای جنوب شرقی زندگی میکند از اقلیم متفاوتی برخوردار است فرد نخست تحت تاثیر فشار کم هواست .فشار هوایی که در حالت عادی می تواند به قیمت جان یک فرد تازه وارد تمام شود.در صورتی که فرد دوم در ارتفاع پائینتر از سطح دریای آزاد زندگی میکند
و یا مثال ملموس تر دیگر اینکه فردی که در مناطق مرکزی ایران مثلا یزد زندگی می کند نسبت به فردی که در شمال و در سواحل جلگه ای گیلان زندگی میکند از اقلیم متفاوتی برخوردار است و به گونه ای متفاوت باید با اقلیم محل زندگی خود دست و پنجه نرم کند لذا کلا شیوه معیشت و حتی فیزیک بدنی این دو فرد نیز با هم متفاوت خواهد بود فرد اول بدلیل در امان ماندن ازگرمای شدید تابستان مجبور به استفاده از بادگیر برای خنک کردن محل زندگی خود خواهد بود در صورتی که فرد دوم برای در امان ماندن از بارشهای شدید گیلان مجبور به استفاده از سقفهای شیروانی در بنا های خود خواهد بود .
اقلیم عاملی است که بر تمامی اشیا و فعالیتهای بشر تاثیر میگذارد در مقابل انسان نیز همواره باید اطلاعاتی در مورد اقلیم داشته باشد تا در برخورد با آن قادر به تصمیم گیری باشد . از روزی که بشر پا برکره خاکی نهاد بطور اجتناب ناپذیری تحت تاثیر اقلیم بوده امروزه نیز با پیشرفتهای تمدن بشری لزوم مطالعه تاثیرات اقلیم بر روی زندگیومعیشت بشر بسیار احساس می شود که این ضرورت، باعث بوجود آمدن اقلیم شناسی و اقلیم شناسی کاربردی بصورت یک رشته علمی بسیار مهم شده است .
بیان مساله
چگونگی برخورد با طبیعت ومعماری در آن، واکنشی است که هر انسانی در نقاط مختلف کره زمین داشته و خواهد داشت و معماری با ارزش باقی مانده از دوران گذشته نشان دهنده فائق آمدن او به صورت کامل یا ناقص بر عواملی همچون مسائل اقلیمی ، آب و هوا و… میباشد. از اینجاست که ما شاهد معماری بومی گوناگونی در کشورهای مختلف جهان همخوان با اقلیم و فرهنگ میباشیم که ویژگیهای خاص منطقه خود را نشان میدهند. در ایران به علت دارا بودن شرایط گوناگون اقلیم و فرهنگ، ویژگی خاصی دارد و معماریهای متفاوتی هماهنگ با اقلیم در آن بوجود آمده است. لذا به منظور بررسی معماری سنتی هر اقلیم، به ویژه طراحی مسکن بومی، نکاتی را مدنظر قرار دادهایم که شامل موارد ذیل میباشند :
الف خصوصیات اقلیمی هر منطقه چه تأثیری بر معماری آن منطقه خواهد گذاشت؟
ب نحوه به کارگیری مصالح بومی و انرژی های قابل تجدید درمعماری هر منطقه باتوجه به شرایط اقلیمی به چه صورت میباشد ؟
ج آیا در ساخت و سازهای هر منطقه حفظ محیط زیست و صرفهجویی در مصرف انرژی مورد توجه قرار میگیرد؟
اهمیت تحقیق
امروزه اهمیت و ضرورت توجه به شرایط اقلیمی در طراحی و ساخت همه ساختمانها بویژه ساختمانهایی که بطور مستقیم مورد استفاده انسان و موجودات زنده قرار می گیرند از دو نظر حائز اهمیت می باشد. از یک سو ساختمانهای هماهنگ با اقلیم و یا ساختمانهای با طراحی اقلیمی از نظر آسایش حرارتی انسان کیفیت بهتری دارند شرایط محیطی اینگونه ساختمانها بهتر است و تنوع و تغییر روزانه و فصلی نور حرارت و جریان هوا در این ساختمانها فضاهای متنوع و دلپذیری ایجاد میکند
از سوی دیگر هماهنگی ساختمان با شرایط اقلیمی موجب صرفه جوئی در مصرف انرژی مورد نیاز برای کنترل شرایط محیطی اینگونه ساختمانها میشود. در برخی اقلیمها میتوان شرایط داخلی ساختمانهای هماهنگ با اقلیم را در تمام طول سال بطور طبیعی و بدون نیاز به سیستم های مکانیکی حرارتی در حد آسایش انسان تنظیم کرد. برای دستیابی به شرایط آسایش بکارگیری راههای تامین آسایش در ساختمانها مهمترین عامل می باشد .برای تداوم مبارزه با محیط در احداث ساختمانها شرایط و مواردی باید رعایت شوند.
1. طراحی ساختمان متناسب با محیط
2. انتخاب مصالح و مواد متناسب با محیط
ساخت و ساز باید متناسب و متاثر از اقلیم مناطق مختلف و با توجه به معماری سنتی منطقه باشد. لذا اقلیم شناسان باید با شناخت هر چه بیشتر و بهتر اقلیم رهنمودهای مناسب برای آسایش را در ساختمانها و محیطهای طبیعی زندگی ارائه دهند . باید با شناخت هر چه گسترده تر خصوصیات معماری گذشته و رابطه آنها با شرایط اقلیمی حاکم طراحی نو ارائه داده شود و وضع موجود را با توجه به گذشته و حال و آینده به شکل مطلوب سازماندهی کرد. در طراحی ساختمانهای شهری، روستائی و صنعتی باید آب و هوای محل بطورکامل مورد نظر باشد و نسبت به عرض های جغرافیایی و وضع توپوگرافی سمت شیب زمین در جهات جغرافیایی و مقدار دریافت انرژی خورشیدی در فصل تابستان و سرمای زمستان طراحی مناسب ارائه شود .
روش شناسی تحقیق:
از دیر باز، مطالعات توصیفی در باب نقش اقلیم در ساختار فضایی -کالبدی و پیکره بندی شهری رواج داشته است .لذا مدتی است که باب تحلیلهای توصیفی و استنباطی در این حوزه آغاز شده و هنوز جای کار بسیاری دارد .در این راستا، مطالعه در زمینه تاثیر اقلیم و بررسی عمیق این مهم در راستای تدقیق نقش اقلیم در شکل گیری فضایی -کالبدی ساختار شهر جای کار فراوان دارد
