بخشی از مقاله
مقدمه
آسیب شناسی دانشجویان شبانه از مباحث تقریباَ جدیدي است که در دانشگاه ها اخیراً مورد توجه قرار گرفته است. مسایل روان شناختی و عاطفی، مشکلات آموزشی و افت تحصیلی، ایجاد جناح بندي هاي نامناسب فکري و سیاسی، اعتیاد به مواد مخدر و غیره از آسیب هاي احتمالی است که میبایست مورد توجه جدي قرار گیرند. چنین آسیبهایی محیط مراکز آموزشی و دانشگاهی را متحمل خسارات مادي و معنوي هنگفتی نموده و می تواند این فضاي امن و علمی را به یک فضاي نامناسب و نامطمین تبدیل نماید. همچنین به لحاظ برخوردار بودن دانشجویان روزانه از امکانات و تسهیلات ویژه، احساسات منفی و نامناسبی را در دانشجویان شبانه ایجاد می نماید که بالطبع اثرات مهمی در زندگی آنها خواهد گذاشت.
با توجه به مسایل و مشکلات آسیب هاي احتمالی که توام با دوره هاي شبانه است و دانشجویان شبانه شرایط همانندي با دانشجویان روزانه ندارند، تدریجاً زمینه ي آسیب هاي بیشتري در جنبه هاي مختلف روانی، اجتماعی، آموزشی و سیاسی براي آنها به وجود خواهد آمد. این پژوهش در صدد است که سلامت روانی، انگیزه ي پیشرفت و عمل کرد تحصیلی دانشجویان شبانه و روزانه را مورد بررسی و مقایسه قرار دهد. طبق تعریف »لوینسون« و همکاران سلامت روان عبارت است از: اینکه فرد چه احساسی که فرد نسبت به خود، دنیاي اطرافف محل زندگی اطرافیان، مخصوصاً با توجه به مسؤولیتش در مقابل دیگران، چگونگی سازش وي درباره ي خود و شناخت موقعیت مکانی و زمانی خویش دارد.
اکثریت روانپزشکان توانایی سازش با محیط، انعطاف پذیري به قضاوت عادلانه و منطقی در مواجه با محرومیت ها و فشارها را ملاك سلامت و تعامل روان میدانند - میلانی فر، . - 1378 مفهوم نیاز پیشرفت، اولین بار توسط موري در سال 1938 این گونه مطرح شد: تلاش براي موفقیت در هر موقعیتی، به نحوي که عمل کرد آن بتواند طبق برخی استانداردهاي عالی بودن، ارزیابی گردد. این مفهوم به معنی انگیزه علیه موانع و مبارزه با آنچه که به دشوار بودن شهرت دارد، میباشد و به معنی انگیزه ي فرد براي دستیابی به موفقیت است. اتکنسیون - 1964 - مفهوم انگیزش پیشرفت مک للند را توسعه بخشید، اتکنسیون براین باور است که تفاوت رشد نیاز به پیشرفت در افراد مختلف را میتوان با فرض یک نیاز مخالف یعنی »پرهیز از شکست« توضیح داد. به نظر او بعضی از مردم موفقیت مدارند ولی برخی دیگر از شکست دچار اضطراب زیاد میشوند. اتکنسیون معتقد است که تمایل رسیدن به موفقیت از احتمال موفقیت و جاذبه ي رسیدن به آن متاثر میشود.
هدف کلی تحقیق بررسی مقایسه ي سلامت روانی، انگیزه ي پیشرفت و عمل کرد تحصیلی در دانشجویان شبانه و روزانه. ا هداف جزیی:-1 شناسایی عوامل موثر در سلامت روان دانشجویان شبانه و روزانه، -2 پیش گیري اولیه در سلامت روان دانشجویان - یعنی جلوگیري از آسیب ها و تهدیدهاي مخرب مثل افسردگی، اضطراب، خشم و تنهایی - . ششش فرضیه هاي تحقیق عبارتند از: ش-1 میزان سلامت روانی دانشجویان شبانه در مقایسه با دانشجویان روزانه، به طور معنی داري کمتر است. -2 میزان انگیزه پیشرفت دانشجویان شبانه در مقایسه با دانشجویان روزانه، به طور معنی داري کمتر است. ش-3 میزان عمل کرد تحصیلی دانشجویان شبانه در مقایسه با دانشجویان روزانه، به طور معنی داري کمتر است. ش
روش
این پژوهش از نوع توصیفی مقایسه اي است. جامعه ي آماري این پژوهش را کلیه ي دانشجویان دوره ي شبانه و روزانه ي مشغول به تحصیل دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در سال تحصیلی 86-87 تشکیل میدهند، که حداقل دو نیم سال تحصیلی را گذارندهاند. نمونه ي این پژوهش 200 - نفر - از دانشجویان روزانه و شبانه ي مشغول به تحصیل در دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بودند که به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. براي جمع آوري اطلاعات از ابزارهاي مختلفی استفاده شد، شامل: ش - 1 پرسش نامه ي سلامت عمومی Q - جچ - : این پرسش نامه 28 ماده دارد که درسال 1979 توسط گلدبرگ و هیلر تدوین یافته است، که داراي چهار مقیاس فرعی
-1 نشانگان جسمانی -2 نشانگان اضطرابی -3 کارکرد اجتماعی -4 نشانگان افسردگی میباشد. ش - 2 آزمون انگیزه ي پیشرفت T - خلاط - : داراي 50 سؤال سه گزینه اي بوده، و مبتنی بر روش تکمیلی جملات است، بدین معنی که آزمودنی پس از خواندن یک جمله ي ناقص باید با انتخاب نیمی از سه گزینه، جمله را تکمیل نماید. ش - 3 در ضمن میزان عمل کرد تحصیلی دانشجویان شبانه و روزانه بر پایه ي معدلی که در پرسش نامه از آنها خواسته بودیم، محاسبه شد. شروایی و پایایی ابزار آزمون:پرسش نامه ي سلامت عمومی، پایایی فرم 28 سیوال پرسش نامه Qجچ %91 گزارش شده است - به نقل از دادستان،. - 1377 شپرسش نامه ي انگیزه ي پیشرفت، - باهارگاوا، - 1941 پس از مطالعه ي مقدماتی پایایی این آزمون با روش آلفاي کرونباخ %76 به دست آمد و پایایی محاسبه شده از طریق تنصیف به روش گاتمن و اسپیرمن براون نیز %63 میباشد.
یافته ها
با توجه به اطلاعات بدست آمده از طریق پرسشنامه توزیع فراوانی مشکلات روانشناختی دانشجویان شبانه و روزانه در جدول ذیل بدین شرح است: نتایج آزمون خی دو نشان می دهد که میزان اضطراب، افسردگی، شکایات جسمانی و کنش اجتماعی مختل در دانشجویان شبانه نسبت به دانشجویان روزانه به طور معنی داري بیشتر است. همچنین میزان عمل کرد تحصیلی دانشجویان روزانه نیز نسبت به دانشجویان شبانه بیشتر است و همچنین انگیزه ي پیشرفت پایین دانشجویان روزانه نسبت به دانشجویان شبانه کمتر است. همان طور که در جدول شماره ي 2 مشاهده می شود نتایج آزمون t نیز نشان داد که بین میانگین هر یک از متغیر هاي اضطراب، افسردگی، شکایات جسمانی و کنش اجتماعی مختل در دانشجویان شبانه نسبت به دانشجویان روزانه از شدت بیشتري برخوردار است. همچنین نتایج نشان داد که انگیزه ي پیشرفت و عمل کرد تحصیلی دانشجویان شبانه نسبت به دانشجویان روزانه ي دانشگاه صنعتی بابل به طور معنی داري کمتر است 0/01 - خ. - P ش
بحث و تفسیر
نتایج نیز نشان می دهد که میزان سلامت روانی دانشجویان روزانه در مقایسه با دانشجویان شبانه به طور معناداري بیشتر است 0/01 - خ. - P شهمان طور که مشاهده شده مشکلات روان شناختی دانشجویان شبانه نسبت به دانشجویان روزانه به طور معنی داري بیشتر است 0/01 - خ. - P همچنین میانگین نمرات متغیرهاي عمل کرد تحصیلی و انگیزه ي پیشرفت دانشجویان شبانه نسبت به روزانه به طور معنی داري کمتر است. با توجه به این یافته ها، هر سه فرضیه ي تحقیق مورد تأیید قرار می گیرد. مشکلات روانشناختی و تحصیلی بیشتر دانشجویان شبانه ممکن است به خاطر استرس هاي ناشی از تأمین هزینه و شهریه ي تحصیلی، احساس وجود تفاوت و تبعیض از نظر امکانات آموزشی، رفاهی و خود ارزیابی هاي منفی و مقایسه ي نابه جاي خود با دانشجویان روزانه باشد.
از این رو باید به نوعی به جوانان دانشجو بهسازي محیطی، اجتماعی و دینی آموزش هاي لازم، به خصوص مهارت هاي زندگی آموزش داد و آنها را در برابر آسیب ها و تهدیدهاي مخرب - اعتیاد، بزهکاري، افسردگی، اضطراب و ... - تجهیز کرد تا در صورت رویارویی، بتوانند به نحو مؤثري از خود واکنش نشان دهند و این دوره ي آسب پذیر و پرمخاطره را سپري کنند. جمع آوري اطلاعات از طریق پرسش نامه و عدم همکاري برخی از دانشجویان از محدودیت هاي این پژوهش می باشد. فراهم کردن خدمات مشاوره اي و حمایتی براي دانشجویان شبانه، مجزا کردن دانشجویان شبانه از روزانه از نظر فیزیکی، در نظر گرفتن محیط خوابگاهی مستقل براي آنها، شناسایی مشکلات روانشناختی دانشجویان توسط هسته هاي مشاوره در دانشگاه ها، ایجاد کارگاه هاي آموزشی در زمینه ي سلامت روان از پیشنهادهاي این پژوهش می باشد.
