بخشی از مقاله
چکیده
در این مطالعه تأثیر تمرکز مالکیت مدیریتی شرکتها بر میزان افشاي داوطلبانه اطلاعات در گزارشگري سالانه شرکتهاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. افشاي اختیاري توسط 42شاخص که در مطالعات قبلی بکار رفته است با اعمال تعدیلاتی تعیین گردید. نمونه آماري تحقیق شامل 96 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که صورتهاي مالی وگزارش فعالیت هیئت مدیره مربوط به 29 اسفند طی سال هاي 1388 تا1390را منتشر کرده بودند، انتخاب گردید.
جهت آزمون فرضیههاي پژوهش از مدل رگرسیون تک متغیره با بکارگیري نرم افزار SPSS استفاده شده است و در نهایت یک مدل کلی رگرسیون چند متغیره ارائه شده است. یافتههاي پژوهش مبین وجود رابطه مثبت و معنیداري بین تمرکز مالکیت مدیریتی با میزان افشاي داوطلبانه در گزارشگري سالانه شرکتهاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
-1 مقدمه
امروزه توسعه اقتصادي بر پایه دسترسی به منابع مالی براي سرمایه¬گذاري استوار است. تصمیم سرمایهگذاران به سرمایهگذاري منابع خود در شرکت¬ها، به نوبه خود به وجود گزارشگري مالی مناسب در شرکت بستگی دارد. از آنجا که تصمیمات سرمایهگذاري وابسته به اطلاعاتی است که در اختیار آن ها قرار می¬گیرد و گزارش¬دهی مالی نیز هدف خود را کمک به فرآیند تصمیمگیري افراد ذینفع نظیر: سرمایهگذاران، وام دهندگان و بستانکاران قرار داده است، یک گزارش ویژه و مناسب باید این موضوع را به درستی منعکس سازد که منابع سرمایهاي شرکت تا چه حد به¬ نحو مطلوب بکار گرفته میشوند.
اطلاعات افشاء شده باید داراي ویژگی هایی باشد تا بتواند نیازهاي استفاده کنندگان را برآورده کند. مهمترین ویژگی این اطلاعات شفافیت است تا بتوان بر آن تکیه کرد. درستکاري و شفافیت نقش موثري بر مسئولیت پاسخگویی دارد
شفافیت یکی از عوامل مهم اثرگذار بر جذابیت شرکت براي سرمایه گذاران به عنوان یکی از عناصر اصلی در چارچوب نظام هاي راهبري شرکتی است. میزان شفافیت بسته به تمایل و توان مدیریت براي تصحیح هرگونه تمایزهاي آگهی دهنده براي مشارکت کنندگان بازار است. در حقیقت به هر میزان که اطلاعات افشا شده شفاف باشد، در اصل به همان میزان مدیریت نیز پاسخگو بوده است. افشاي اطلاعات به صورت کامل، بیشتر، به موقع و شفاف عاملی است که باعث سالم سازي بازار سرمایه گشته است و از معاملات افرادي که به نحوي به اطلاعات منتشره دسترسی ندارند جلوگیري می نماید.
شرکتها باید تلاش کنند تا اینکه اعتماد سهامداران را جلب کنند و این امر از طریق افشاي اطلاعات بیشتر در گزارشات مالی سالانه محقق می شود. در این تحقیق حاکمیت شرکتی به عنوان مکانیزمی که بر میزان اطلاعات افشاء شده از سوي شرکت ها تاثیر گذار است مورد مطالعه قرار گرفته است. شفافیت، صراحت، صداقت و اعتماد سازي اطلاعات بخش مکمل و جدایی ناپذیر حاکمیت شرکتی را تشکیل می دهند و به شرکت ها کمک خواهند کرد تا در واقع عملکرد مالی خود را بهبود بخشند.
تصمیم گیري درباره افشاي اختیاري اطلاعات و میزان آن، موضوع مهم و بحث انگیزي در حوزه مدیریت شرکتی است زیرا در این تصمیم گیري مقدار آن دسته از اطلاعاتی که علاوه بر افشاء اجباري ، بصورت اختیاري براي قضاوت و تصمیم گیري استفاده کنندگان و ذینفعان افشاء می شود، مشخص می گردد، این موضوع یکی از قضاوتی ترین ومهم ترین تصمیماتی است که هر مدیر باید اتخاذ کند و محققان هنوز درپی گسترش یک توافق کلی درباره این موضوع هستند که چرا شرکت ها اطلاعات بیشتري را افشاء می کنند و این که چرا سرمایه گذاران به این اطلاعات توجه خاص دارند. تحقیقات مختلف نشان می دهد که یک افشاء خوب، دقت پیش بینی تحلیلگران در تصمیم گیري ذینفعان را بهبود می بخشد. همچنین افشاي مالی ضعیف موجب گمراهی سهامداران می شود و اثر نامطلوبی بر ثروت آن ها دارد
اگر چه استاندارهاي حسابداري حداقل میزان افشاي لازم را الزامی نموده اند، اما مدیریت به منظور افزایش اعتبار گزارش هاي مالی می تواند به افشاي اختیاري اطلاعات بپردازد. - مادهانی، - 2009، درباره افشاي اختیاري گفت: این نوع از افشاء، افشاي اطلاعاتی فراتر از تعهدات قانونی است که به وسیله نهادهاي قانون گذار تدوین شده است.
ساختار مالکیت
تعاریف متعددي با عبارات گوناگون از ترکیب مالکیت ارایه شده و واژههاي مختلفی مانند ترکیب سهامداري و ساختار مالکیتی براي این مفهوم بهکار رفته است. ساختار مالکیت یا ترکیب سهامداري به معنی نحوه توزیع سهام و حقوق مالکیت به لحاظ حق رأي و سرمایه بهعلاوه ماهیت و موجودیت مالکان سهام است.
ترکیب مالکیت یک شرکت را علاوه بر درونی یا بیرونی بودن میتوان از ابعاد مختلفی مانند تمرکز یا عدم تمرکز مالکیت، نهادي یا حقیقی بودن و مدیریتی یا غیر مدیریتی بودن سهامداران مورد توجه قرار داد.
ساختار مالکیت دو بعد دارد: تمرکز مالکیت و هویت سهامداران. سهامداران مالکان شرکت هستند و انجام عملیات بازرگانی را به نمایندگی از خود به مدیران واگذار می کنند که این امر ممکن است منجر به تضاد منافع شود. در شرکت هایی که مالکیت آنها به طور گسترده پراکنده شده و سهامداران تأثیر ضعیفی بر مدیریت شرکت دارند در زمینه ساختار مالکیت سهام تقریباً با هم مشابه می باشند و شرکت هایی که منشأ قانون مدنی دارند در بیشتر آنها ساختار مالکیت متمرکز می باشد. ساختار مالکیت پراکنده منجر به وسیع تر شدن مسائل نمایندگی می شود. ساختار مالکیت شرکت ها می تواند ایجاد و توسعه مدل حاکمیت شرکتی را تحت تأثیر قرار دهد.
تمرکز مالکیت: تمرکز مالکیت به حالتی اطلاق می شود که میزان در خور ملاحظه اي از سهام شرکت به سهامداران عمده - اکثریت - تعلق داشته باشد و نشان می دهد چند درصد سهام شرکت در دست عده محدودي قرار دارد.
مالکیت مدیریت
جدایی مالکیت و کنترل باعث ایجاد تضاد منافع بین مدیران و سهامداران می¬شود. ذینفعان تمایل دارند ارزش شرکت را افزایش دهند اما مدیران می¬خواهند بر منافع شخصی و شهرت خود بیافزایند. بر اساس تئوري مباشرت، منافع مدیران بایستی در راستاي منافع سهامداران و ذینفعان باشد، بنابراین وجود مالکیت مدیران به علت همسو قرارگرفتن منافع مالکان و مدیران باعث بهتر شدن عملکرد شرکت می¬شود. البته مالکیت مدیران همیشه باعث افزایش عملکرد نمی¬شود زیرا مالکیت خیلی زیاد مدیران باعث افزایش قدرت مدیران و کاهش نظارت آنها بر عملکرد شرکت می¬شود
افزایش مالکیت مدیران همچنین می تواند باعث افزایش عدم ¬تقارن اطلاعاتی می¬شود، چون مدیران به اطلاعاتی دسترسی دارند که سایر سهامداران دسترسی به آنها ندارند. یکی از مقوله هاي مهم در حاکمیت شرکتی آگاهی از نحوه تمرکز و نوع ساختار مالکیت و درجه بندي آن در مقیاس هاي استاندارد می باشد تا با استفاده از آن بتوان استراتژي هاي لازم در استقرار حاکمیت شرکتی را تدوین نمود.
اصل افشاء
واژه افشاء در حسابداري یکی از اصول اساسی است و به¬عنوان اصل افشاء شناخته میشود که کلیه واقعیت¬هاي با اهمیت و مربوط درباره رویدادها و فعالیت¬هاي مالی واحد تجاري به ویژه شرکت¬هاي سهامی عام را در بر می¬گیرد. اصل مزبور ایجاب می¬کند که صورت¬هاي مالی به گونهاي تهیه و ارائه شود که از لحاظ هدف¬هاي گزارشگري مالی قابل فهم، آگاهکننده و حتیالامکان کامل باشد. به بیان دیگر، گزارشگري مالی بر ارائه اطلاعات کافی و مفهومی در صورت¬هاي مالی تأکید کرده و خواستار افشاي اطلاعات مربوط در صورت¬هاي مزبور به گونهاي است که از یک طرف، امکان اتخاذ تصمیمات آگاهانه را براي استفادهکنندگان صورت¬هاي مالی فراهم کند و از طرف دیگر، باعث گمراهی آنان نشود.
انواع افشاء سازي در گزارشگري اطلاعات یکی از وظایف شرکت ها انتشار اطلاعات مالی و غیرمالی در مقاطع مختلف زمانی است. کلیه ذي نفعان از اطلاعات افشاء شده از طریق گزارشات مالی براي قضاوت در خصوص عملکرد عملیاتی و وضعیت مالی شرکت استفاده می کنند. افشاي اطلاعات مالی و غیر مالی در گزارش سالانه نشانگر تصویري از عملیات، ساختار و مسائل مالی شرکت ها براي استفاده سهامداران می باشد. آن را می توان به افشاي اجباري و اختیاري تقسیم کرد
افشاي اجباري در گزارشگري اطلاعات افشاي اجباري را افشاي موارد مالی در گزارش هاي سالانه شرکت ها تعریف می کنند که توسط استاندارهاي حسابداري تجویز شده است. سازمان بورس قوانین و مقرراتی را وضع نموده که همه این شرکت ها ملزم به رعایت کامل الزامات افشاء اجباري هستند.
