بخشی از مقاله
چکیده
یکی از روش های مناسب برای باز زایی گیاهان روش رویان زایی پیکری به روش غیر مستقیم می باشد این تحقیق با هدف به دست آوردن بهترین محیط جهت کالوس زایی تحت تاثیر هورمون های مختلف انجام شده است. نمونه گیری از سطح برگ صورت گرفته است و ریز نمونه ها در محیط موراشینگ و اسکوگ1 با تیمار های NAA با مقادیر 0,0/5,1,1/5 و BA با مقادیر 0,0/5,1,1/5 استقرار یافت. پس از 8 هفته کالوس های رویان زا بررسی شد. بهترین محیط جهت کالوس زایی 1میلی گرم بر لیتر NAA و ./5 میلی گرم بر لیتر BA به میزان %46 مشاهده شد.
:1مقدمه و هدف
گیاه دارویی Artemisia annua با نام درمنه خزری یک گونه گیاهی از راسته ی گل مینا - - Asterales ، تیره ی گل ستاره ای - Asteraceae - ، سرده ی درمنه ها - Artemisia - می باشد . برگ هایی شبیه به سرخس دارد و دارای گل هایی به رنگ زرد روشن است. این گیاه دیپلوئید و دارای عدد کروموزومی 36 است.[5] درمنه خزری در حال حاضر جزو گیاهان در حال انقراض بشمار می رود و محققان در تلاش هستند تا به روش های گوناگون این گیاه را از خطر نجات دهند زیرا این گیاه دارای ماده ای به نام آرتمیزینین است که بر علیه انگل پلاسمودیوم که عامل بیماری مالاریاست فعالیت دارد و به بهبود بیماران کمک می کند[4] .یکی از این روش ها تولید گیاه به صورت غیر جنسی است که از طریق جنین زایی سوماتیک صورت می گیرد.
یکی از مزیت های جنین زایی سوماتیک1 بدست آمدن گیاهی است که از لحاظ تنوع تفاوت چندانی با گیاه مادری ندارد و امکان تولید انبوه گیاه فراهم می شود.[6] اما در ابتدا باید کالوس2 مناسب از طریق ریز نمونه های گیاه اصلی مانند برگ ، هیپوکوتیل ، کوتیلدون ، ریشه و... را به دست آورده که پیش نیاز آن تهیه و بهینه سازی محیط مناسب برای این فرایند می باشد. در این پژوهش سعی شده است بهترین محیط کالوس زایی برای درمنه خزری با استفاده از ریز نمونه برگ بدست آید.
2 پیشینه تحقیق
پراکندگی درمنه ی خزری در آسیا، اروپا و بخصوص کشورهایی از جمله چین، ایران، پاکستان، افغانستان و ترکمنستان است. در ایران این گیاه را میتوان در شهرهای شمال ایران، سراسر دریای خزر و در اماکن مرطوب و سایه دار جمع آوری نمود.[1] درسال های اخیر عده ی بسیاری از مردم کشورهای آفریقایی در اثر ابتلا به بیماری مالاریا جان خود را ازدست میدهند. گیاه ارتمیزیا به دلیل دارابودن ترکیب شیمیایی به نام آرتمزینین مورد توجه قرار گرفته است.
این ماده دارای اثر ضد مالاریا بوده و در درمان این بیماری به کار می رود .آرتمیزنین یک ترکیب سزکوئی ترپن است و از متابولیت های ثانویه در گیاه است که خاصیت ضد مالاریایی دارد .این ماده همچنین دارای خاصیت ضد تب وکشنده ی انتخابی سلول های سرطان سینه انسان است .محل سنتز این ماده کرک های غده ای ترشحی موجود در برگ ها می باشد . به دلیل پایین بودن مقدار آرتمیزنین در این گیاه و نیز عدم موفقیت در ساخت شیمیایی این ماده وتاثیر ناچیز روش های اصلاحی رایج گیاهان، امروزه از طریق کشت بافت میتوان مقدار این ماده را افزایش داد.
رویان زایی پیکری عبارت است از تشکیل رویان از سلول ها ، بافت ها یا قطعات اندام های پیکری گیاه و یا قطعاتی از رویان های طبیعی که در محیط کشت آزمایشگاهی کشت میشوند و مسیر رویان زایی را تحت شرایط آزمایشگاهی می گذرانند.یک رویان پیکری از نظر فرایند رویان زایی شبیه یک رویان بذری است. از رویان پیکری به عنوان یک مدل برای مطالعه ی رویان زایی بذری نیز استفاده میشود. رویان زایی پیکری نظیر رویان زایی بذری شامل مراحل مختلف:ایجاد پیش رویان،رویان گویچه ای،رویان قلبی شکل و رویان اژدری است.[4] رویان زایی پیکری به دلیل امکان تولید بیشتر و تکثیر مداوم توده ی رویان زا روشی مناسب برای تکثیر است.[5]
3 مواد و روش ها
جوانه های راسی در محیط کشت موراشیگ و اسکوگ - MS - کشت داده شدند. پس از حدود سه هفته برگه های تازه و رشد کرده در این محیط را جدا کرده و قبل از خشک شدن به محیط های تهیه شده جهت کالوس زایی منتقل می کنیم. این محیط ها شامل هورمون های سیتوکنین و اکسین بودند که از دسته ی اکسین ، هورمون نفتالین استیک اسید - - NAA و از دسته ی سیتوکنین ها بنزیل آمینو پورین - BA - را مورد استفاده قرار می دهیم.
توسط تیغ اسکالپل چندین برش کوچک بر روی برگ ها داده شده و سپس بر روی محیط تعداد پنج ریز نمونه قرار میگیرد. برش ها باید بسیار ریز و سطحی باشد زیرا برش های عمیق به بافت برگ اسیب رسانده و برگ پس از چند روز قهوه ای و نکروز می شود. پس از چهار هفته کالوس ها در محیط های کشت با غلظت های متفاوت هورمونی مشاهده شده و سپس از لحاظ کیفیت کالوس ، اندازه ی کالوس، و میزان کالوس زایی مورد برسی قرارگرفتند و داده ها از طریق روش آماری SPSS با سطح معناداری p>0/..5 داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
متغیر ها بصورت چشمی مورد آنالیز قرار گرفتند بر این اساس که درمورد رنگ کالوس به سه صورت سبز ،قهوه ای و زرد و شفاف در نظر گرفته شد که این کالوس بهترین برای جنین زایی در نظر گرفته می شود. میزان کالوس زایی به صورت کم ، متوسط و زیاد و تعداد کالوس ها از طریق شمارش چشمی از میان پنج ریز نمونه برگ کشت داده شده شمارش گردیده است. نمونه ها از ریز نمونه برگ در طرح هایی کاملا تصادفی و در سه تکرار انجام شده است.
