بخشی از مقاله
مرفولوژی گلبولهای سفید خون:
-1 نوتروفیل ها - پلی مورف نوکلئوئرها - : کروی شکل اند , قطر آنها10-15 میکرون است, هسته آنها چند قسمتی - لبوله - که تکه های هسته به وسیله رشته های نازک کرماتین بهم اتصال دارند.تعداد لب های هسته درحالت نرمال - - 2-5 عدد است.
-2 لنفوسیت ها: قطری حدود 8-12 میکرون دارند .هسته آنها گرد و یک پارچه، پر رنگ با کروماتین فشرده و متراکم . هسته حدود 90 درصد سیتوپلاسم سلول را پر کرده است.
-3 منوسیت ها : بزرگترین سلول درجریان خون انسان محسوب می شوند. هسته منوسیت لوبیائی , کلیه ای یا به شکل مغز است .کروماتین ظریف , کم رنگ است .سیتوپلاسم این سلول زیاد و آبی روشن است. داخل سیتوپلاسم دانه های ریز فلفلی دیده می شود . گاهی داخل سیتوپلاسم منوسیت واکوئل مشاهده می شود.
-4 ائوزینوفیل ها: این سلول ها دارای هسته لوبوله هستند , تعداد لوب های هسته معمولا دو عدد است. مشخصه این سلول وجود دانه های اختصاصی درشت و فراوان در داخل سیتوپلاسم سلول است. رنگ این دانه ها نارنجی است ، دانه ها روی هسته سلول را نمی پوشانند.
-5 بازوفیل ها : یک هسته کم رنگ چند قسمتی دارند .ویژگی مهم این سلول ها وجود دانه های نسبتا زیاد سیاه رنگ در داخل سیتوپلاسم سلول که این دانه ها حتی روی هسته سلول را پوشانده اند . بطوریکه هسته سلول به سختی دیده می شود.
هدف از تهیه گسترش خونی :
-1 شمارش افتراقی گلبول های سفید
-2 بررسی مرفولوژی سلولهای خونی تهیه گسترش خونی و رنگ آمیزی آن و بررسی گسترش خونی ، بخش مهمی از ارزیابی خونشناسی را تشکیل میدهد. قابل اعتماد بودن اطلاعات به دست آمده از بررسی گسترش خونی بستگی زیاد به تهیه و رنگ آمیزی خوب گسترشها دارد. هنگام مطالعه میکروسکوپی میبایست ،.ایجاد یک گسترش خوب و استاندارد اولین گام در تشخیص سلولهای خونی طبیعی از غیر طبیعی است و یک گسترش نادرست باعث اشتباه در تشخیص و عدم دسترسی به یک نتیجه مطلوب خواهد بود. لذا در این مطلب به ویژگی های یک گسترش خونی مناسب و استاندارد اشاره می کنیم.
-1 توزیع سلولها در سطح لام یکنواخت و رنگ گلبولهای قرمز صورتی باشد
-2 روی سطح لام، رسوب رنگ حداقل و رنگ لام یکنواخت باشد
-3 گسترش خونی دو سوم - 2/3 - لام را اشغال کند و کوچکتر از آن ارزش کمتری دارد
-4 گسترش خونی باید از ابتدا و انتهای لام فاصله مناسبی داشته باشد
-5 گسترش خونی دارای 3 ناحیه ضخیم ، متوسط و نازک باشد
-6 قسمت پایانی گسترش مطلوب شعله شمعی باشد و ایجاد انتهای نوک تیز و کج بی ارزش است -7 در دو طرف لام هر دو حاشیه گسترش خونی به طور مناسب رعایت شود تهیه گسترش خونی خوب نیازمند تمرین وممارست است به هرحال جهت تهیه گسترش خونی نازک زاویه بین دو لام را کمتر کنید وبرای تهیه گسترش ضخیم تر زاویه بین دو لام را افزایش دهید باید توجه داشت در مواردی نظیر کم خونی ها جهت تهیه یک گسترش مناسب سعی شود قطره خون بزرگتری را انتخاب کرده وهنگام ایجاد گسترش زاویه بین دو لام را افزایش داد.
نمونه خون را با ماده ضد انعقاد EDTA به آرامی و خوب مخلوط میکنیم .و سپس از نمونه به کمک لوله مویینه مقداری خون را گرفته و یک قطره ازخون را در یک سانتیمتری انتهای لام قرار میدهیم لبه لام دیگر - لام rode - را با زاویه -30 45 درجه بر روی قطره خون قرار می دهیم .لحظه ای بعد خون در سرتاسر لبه لام دوم - فصل مشترک دو لام - انتشار می یابد. اکنون لام را با یک فشارملایم و با سرعت یکنواخت در سطح لام اول به سمت جلوحرکت میدهیم و یا در سمت دیگر به عقب می کشیم . در پایان صبر می کنیم تا گسترش خونی درهوای آزمایشگاه خوب خشک شود سپس روی سطح لام خونی قطره قطره الکل متانول میریزیم . بطوریکه الکل تمام سطح لام خونی را فرا گیرد . صبر می کنیم تا الکل روی سطح لام خوب خشک شود. - این عمل را ثابت کردن لام خونی با الکل گویند.
رنگ گیمسا را در یک ظرف به نسبت یک به ده رقیق می کنیم 1 cc - رنگ 9 cc + آب - و سپس رنگ رقیق شده روی لام می ریزیم. بعد ازگذشت 20تا 30 دقیقه رنگ روی لام را دورمیریزیم. برای این کار لام را زیر شیر آب با جریان ملایم گرفته تا رنگ های اضافی خوب شسته شود. حالا سلول های خونی روی لام رنگ گرفته اند. میگذاریم لام خشک شود. سپس روی لام یک قطره روغن ایمرسیون می چکانیم بعد زیر میکروسکوپ با عدسی شیئی X 100 لام را مورد مطالعه قرار می دهیم. در تمام مراحل موظب باشید لام را پشت و رو نه گذاشته باشیددر پایان .لام به رنگ آبی متمایل به بنفش تبدیل می شود. نکاتی در مورد لام ها:
-1باید از لامهای تمیزو عاری ازچربی انتخاب کرد.
-2لبه لام - rode - باید صاف باشد
-3بعد از هر تهیه گسترش خونی در پایان هر مرحله از آزمایش باید لبه لام - rode - را با یک پارچه مرطوب تمیز کنیم تا از هر گونه لکه خون پاک شود تا با نمونه و آزمایش های بعدی خللی وارد نشود. نکته : در هنگام رنگ آمیزی و تهیه محیط کشت خطا هایی صورت می گیرد بنابراین برای جبران آن به نکات زیر در مراحل مختلف توجه کنید علتهای ایجاد خطا در لامهای رنگ آمیزی شده جهت شمارش افتراقی - DIFF -
الف - درموقع نمونه گیری:
-1 بستن طولانی مدت تورنیکت - HEMOCONCENTRATION - که باعث افزایش پارامترهای خونی میشود. - حداکثرمدت بسته بودن تورنیکت یک دقیقه است. -
-2 کشیدن سریع خون در سرنگ در هنگام خون گیری باعث لیز گلبولهای قرمز میشود.
-3 اگراندازه نیدل سرنگ - لوله فلزی و نازک قسمت جلوی سرنگ - طویلتر و نازکتر باشد باعث لیز گلبول ها می شود
-4 فشار زیاد در هنگام انتقال خون به لوله باعث تغییر فرم گلبولها میشود.
