بخشی از مقاله
چکیده
صنعت گردشگری بعنوان یکی از منابع بسیارمهم در توسعهی فرهنگها و ارتباطات ملل نقش ویژهای در استقرار صلح و آرامش در جهان به عهده دارد. از آن جائی که امروزه صنعت گردشگری بخش بسیار مهمی در نظام اقتصادی تمام کشورهای دنیا محسوب میشود به طوری که اقتصاد برخی از کشورها بسیار وابسته به فعل وانفعالات صنعت توریسم هستند. کشورهای دارای صنعتگردشگری به دلیل داشتن مزیت های نسبی و طبیعی، تمدن باستانی و وجود آثار و ابنیه تاریخی و مذهبی از بستر مناسبی برای سرمایه گذاری در این صنعت برخوردار هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی قابلیتها و تنگناهای صنعت گردشگری در کشور ایران با تأکید بر گردش مالی و سرمایه گذاری اقتصادی است. که با استفاده از نمونه گیری تصادفی خوشه ای و با استفاده از فرمول کوکران 02 استانانتخاب و صنایع گردشگری آنها را در طی سالهای 58-39، مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج این تحقیق حاکی از آن است که بین سرمایه گذاری اقتصادی و گردش مالی با صنعت گردشگری کشور رابطهی مستقیم و معنادار وجود دارد و از میان استان های نام برده شده، استان تهران به عنوان رتبه اول، اولویت سرمایه گذاری در صنعت گردشگری کشور دارا است.
واژه های کلیدی:صنعت گردشگری، سرمایه گذاری، توریسم، اقتصاد، گردش مالی.
مقدمه
از دیرباز همواره گروههایی از انسانها به خاطر دیدار کشورهای مختلف و آشنایی با اقوام و جوامع گوناگون و دیدار مناطق جذاب و دلفریب طبیعت و نیز داد و ستد کالاهای مختلف رنج سفر را بر خود هموار می نمودند. صنعت گردشگری در شکل مدرن و امروزی خود صنعتی است جوان که حدود یک دهه سابقه دارد.با این همه این صنعت در این مدت رشدی چنان چشمگیر داشته است که هم اکنون در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان صنعتی استراتژیک به آن نگریسته می شود.کشور ایران با برخورداری از اقلیمی متنوع و پیشینه ای تاریخی و درخشان از نظر موقعیت گردشگری بنا به اظهار سازمان یونیسکو،یکی از ده کشور مهم دنیا و از نظر جاذبه های طبیعی و اکوسیستم یکی از پنج کشور برتر دنیا می باشد.وجود چنین موقعیتی در کشور ما بستر مناسبی برای توسعه صنعت جهانگردی و افزایش سهم ایران از بازار جهانی این صنعت می باشد.
تحرکی که در طی چند سال اخیر در صنعت گردشگری ایران شاهد آن هستیم گرچه هنوز متناسب با موقعیت ویژه کشور ما نیست، بااین همه بیانگر این واقعیت است که با برنامه ریزی صحیح، ایجاد و توسعه زیرساختهای لازم و سود جستن از انواع ابزارها و رسانه های اطلاع رسانی و تبلیغی می توانیم به جایگاه شایسته کشورمان در این صنعت دست یابیم. برپایی نمایشگاه های داخلی و خارجی یکی از شناخته شده ترین و کارآمدترین روشهایی است که سود جستن از آن برای توسعه صنعت گردشگری در ایران امری ضروری است. پس از شکل گیری انقلاب صنعتی اروپا و ایجاد دگرگونی و تحولات عظیم در بسیاری از زمینه ها، مقدمات شکل گیری صنعت توریسم فراهم گشت. صنعت توریسم و جهانگردی علاوه بر اشتغال و درآمد زایی و ارتقای سطح فرهنگی، به مثابه پلی است که انسان ها و ملیت های گوناگون را به یکدیگر ارتباط می دهد و موجبات استحکام پیوندهای اجتماعی ملل را فراهم ساخته و در بسط و گسترش روابط بین المللی و برقراری صلح جهانی نیز سهم بسزایی را ایفا می نماید. بدون تردید کشور زیبای ایران با توجه به وجود جاذبه های متنوع طبیعی و چشم اندازهای زیبای جغرافیایی و میراث های عظیم تاریخی و مراقد متبرک زیارتی و سیاحتی و آثار بدیع، با شکوه و غنی هنری دارای جایگاه ویژه ای است که در اثر توجه بیشتر می تواند به یکی از قطب های بزرگ توریستی جهان تبدیل گردیده و میلیون ها جهانگرد را به طرف این مرزو بوم بکشاند.
در سال 0228، صنعت توریسم جهان با یک جهش غافلگیرکننده، با جابجایی یک میلیارد نفر جهانگرد روبرو شد. تفاوت این ارقام اهمیت فوق العاده صنعت جهانگردی را دردنیا نشان می دهد. به راستی سهم ایران ازاین میزان گردشگر چه میزان است؟ مدیریت توریستی ایران در حالی از صنعتی چنین درآمد زا و اشتغال آفرین غافل مانده که دیگر کشورها با سرمایه گذاری در این بخش می روند که صنعت توریسم در صدر برنامه های اقتصادی خود قرار دهند. مقایسه وضعیت گردشگری در ترکیه می تواند از بسیاری از جهات قابل اهمیت باشد. در سال 0219 میلادی در مجموع حدود 11 میلیون نفر گردشگر خارجی وارد ترکیه شده اند، و انتظار می رود که در سال جاری میلادی بیش از 18 میلیون گردشگر خارجی ازترکیه دیدن کنند. یکی از مهم ترین هدفهای صنعت ترکیه، بازار ایران است. ایران در صنعت توریسم ترکیه مهم ترین بازار به شمار می رود و ترکیه از امکان همسایگی ایران بیشترین سود را می برد این در حالی است که کشور ترکیه از کلیه جهات با اهمیت صنعت توریست از جمله جاذبه های فرهنگی و طبیعی، مهمان نوازی، امنیت و... قابل مقایسه با ایران نیست.
تعداد گردشگران ایرانی که در سال 0219 میلادی از ترکیه دیدار کرده اند با 11/8 درصد افزایش نسبت به سال 0210 به حدود نیم میلیون نفر رسیده است. تنها در طی چهار سال گذشته تعداد گردشگران در امیر نشین امارت از 12/7 میلیون نفر به 11 میلیون نفر در سال رسیده است. این در حالی است که بنا به اظهار خود ایشان این امارت تا 92سال گذشته بیابانی برهوت بوده که از کلیه جنبه ها، فاقد جاذبه های توریستی در مقایسه با کشور ایران می باشد. حال شاید بتوان آمار مربوطه را با آخرین آمار جهانگرد ورودی به کشور ایران که در حدود 1/1 میلیون نفر می باشد به شرح زیر بررسی نمود: براساس پیش بینی حضور گردشگران خارجی در کشور بیگانه به مدت پنج روز و حداقل هزینه ای معادل822 دلار طی زمان اقامت تخمین زده شده است. حال اگر سایر هزینه های پرداختی ارزی جهانگرد را در کشور میزبان مانند هزینه های خرید هدایا، امکانات جانبی و ... را به جمع مبالغ فوق اضافه نماییم، تفاوت آنچنان مهم بوده که در صد متعلقه کشور را به سمت عدد صفر متمایل می سازد. البته این موارد جدای از تأثیر اشتغال زایی در کشورهای مورد اشاره می باشد.
مهمترین کشورهای توریستی جهان از حیث ورود توریست از سال 1339 به ترتیب عبارتند از: -1 فرانسه12 میلیون توریست -0 آمریکا 18 میلیون توریست -9 اسپانیا 12 میلیون توریست -1 ایتالیا 01 میلیون توریست -8 مجارستان 00 میلیون توریست -1 انگلستان 00 میلیون توریست -7 چین 15 میلیون توریست.
و مهم ترین کشورهای توریستی از حیث کسب درآمد در همان سال 1339 به ترتیب عبارت اند از: -1 آمریکا 87 میلیارد دلار -0 فرانسه 09 میلیارد دلار -9 ایتالیا 02 میلیارد دلار -1 اسپانیا 13میلیارد دلار -8 اتریش 19 میلیارد دلار -1 انگلستان 19میلیارد دلار -7 آلمان 12میلیارد دلار.
براساس نتایج بررسیها برای ایجاد یک توسعه همه جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید کسب درآمد به جای منابع نفتی، نیازمند استفاده از تمامی امکانات و قابلیتها می باشد. در این راستا توسعه صنعت جهانگردی که اقتصاددانان آن را سومین پدیده اقتصادی پویا و روبه رشد پس از صنعت نفت و خودروسازی می دانند به عنوان نیاز اساسی کشور مطرح می-شود لذا بررسی موانع توسعه این صنعت در مناطق مختلف کشور ضرورت مییابد.آمارهایی که سازمان جهانی جهانگردی ارائه می دهد نشان دهنده اثرات مهمی است که گردشگری در سطح جهان بر سیستم اقتصادی دارد.
نظام مدیریت وهدایت بخش گردشگری در چالش با توسعهی گردشگری کشورتقریباً به بن بست رسیده است. هرگونه کوششی برای سازمان دهی این بخش تا کنون به نتیجهی مطلوب وحتی قابل پذیرش نرسیده و می توان گفت بدنه بخش گردشگری را بحرانی ریشه دار فرا گرفته است. گنجاندن توسعه ی این بخش در قالب برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی برگزاری همایشهای متعدد برای ریشه یابی مشکلات آن نیز نتوانسته تاکنون به نتیجهای مثبت در رشد اقتصادی یک کشور داشته باشد. صنعت گردشگری از دیرباز در جهان مورد توجه بوده و ایران نیز از قابلیت های ویژه ای در این زمینه برخوردار است.
گردشگری در دنیا از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و بعد از نفت وخودروسازی، سومین صنعت صادراتی جهان محسوب می شود. ایران نیز به واسطه موقعیت استراتژیک آن از دیرباز مسیر مطمئن برای ترانزیت گردشگران به ویژه از آسیای میانه به غرب آسیا و اروپا بوده و گذر جادهی ابریشم از شرق به غرب کشور،شاهدی بر این مدعاست.وجود دریا در شمال و جنوب،چهار فصل بودن آب و هوا،وجود مناطق کوهستانی و سرد و نیز مناطق کویری و خشک در یک زمان از دو نقطه ی کشور،آثار باستانی منحصربه فرد،وجود فرهنگ ها و سنت های متنوع ، گویش های محلیو از همه مهمتر مهمان نوازی ایرانیان باعث شده تا در طول تاریخ،ایران بعنوان یکی از جذاب ترین نقاط گردشگری جهان شناخته شود.اما بی توجهی در بهره برداری از فرصت های فوق و نیز همگام نبودن با ابزارها و امکانات گردشگری روز در جهان باعث شده تا به رغم موقیعت ارزشمند کشور در این خصوص منافع حاصل از آن بسیار اندک باشد،
به طوری که طبق آمار سازمان جهانی، جهانگردی، گردشگرانورودی بین المللی رقمی معادل 119 میلیون نفر را درسال 1333 تشکیل میدادند که درآمدی معادل 189 میلیارد دلار را به همراه داشته اند. این درحالی است که سهم آسیای جنوبی از این میزان 2/5 درصد و سهم ایران از این میزان در کل آسیای جنوبی 09/0 درصد بوده که بعد از هندوستان در رده دوم قرار دارد. به این ترتیب سهم ایران از کل گردشگران ورودی بین المللی در سال 1333، تنها در حدود یک میلیون و دویست و سی هزار نفر و درآمد ارزی حاصل از آن 191 میلیون دلار بوده است. توجه به بحران بیکاری در کشور، ضرورت توجه به صنعت گردشگری در راستای ایجاد فرصت شغلی ایجاب می کند، 2/11 درصد تولید
