بخشی از مقاله
چکیده
زیبایی حسابداری براساس اصول اسلامی این است که نه تنها به ارزش گذاری بلکه به یک مکانیزم پاسخگویی داخلی نیز میپردازد. بطور کلی حسابداری باید قادر به انجام نقشهایی مثل تضمین امنیت منافع، تأیید دیدگاه منصفانه و درست از کسب و کار، توانمند ساختن پاسخگویی و ارائه اطلاعات قابل اتکاء برای تصمیمگیری موفق برای تمام ذینفعان باشد. در این بستر سه مسأله اصلی در خصوص ارائه سیستم استانداردگذاری حسابداری وجود دارد. این مسائل همان فشارهای مفرط گروه های خاص در تدوین این استانداردها است، نه نقش مالکان در استانداردگذاری و انعطافپذیری یا صلاحدید در بکارگیری این استانداردها که ممکن است به فردگرایی منجر شود. این مسائل ممکن است به ارزش گذاری نادرست مبادلات تجاری و افزایش اختیار مدیریت که مسائل حاکمیت شرکتی شامل گزارشگری مالی متقلبانه، مدیریت سود و محدود نمودن توانایی تصمیمگیری ذینفعان را افزایش خواهد داد،
منتج گردد. به منظور غلبه بر این وضعیت نیازی ضروری به تغییر اصلاحی تئوری حسابداری به طریقی است که وقتی در حیطه عمل قرار گرفت وظیفه خود را در نقشی که هست انجام دهد. بهترین راه برای اصلاح این وضعیت توسعه یک تئوری جدید حسابداری براساس هدایت الهی است. در این زمینه اصول اسلامی امانت، شهادت دادن، شورا، بیع، عدل و احسان می تواند به عنوان زیربنایی محکم برای تئوری حسابداری جدید پایه گذاری گردد. در این مقاله تلاش شده است به اینکه چگونه این مفاهیم میتواند در تئوری حسابداری بکار رود نگاهی انداخته شود.
کلمات کلیدی: امانت، شهادت دادن، شورا، بیع، عدل و احسان، تئوری حسابداری، استانداردهای حسابداری
.1 مقدمه
بطور کلی حسابداری باید قادر به انجام نقش هایی مثل تضمین امنیت منافع تمام ذینفعان - این چیزی فراتر از دفترداری صِرف است - ، تأیید دیدگاه منصفانه و درست از کسب و کار، توانمند ساختن پاسخگویی و ارائه اطلاعات قابل اتکاء برای تصمیم گیری موفق برای تمام ذینفعان باشد. در این زمینه سه مسأله اساسی در خصوص ارائه سیستم استانداردگذاری حسابداری وجود دارد. این مسائل شامل فشارهای مفرط گروه های خاص در تدوین این استانداردها است، نه نقش مالکان در تدوین این استانداردها و انعطافپذیری یا صلاحدید در بکارگیری این استانداردها که ممکن است به فردگرایی منجر شود. این مسائل ممکن است
به ارزش گذاری نادرست مبادلات تجاری، افزایش اختیار مدیریت که مسائل حاکمیت شرکتی شامل گزارشگری مالی متقلبانه و مدیریت سود را افزایش خواهد داد و محدود نمودن توانایی تصمیم گیری ذینفعان منجر گردد. در عصر حاضر حرفه حسابداری در حال عبور از فازی بسیار حیاتی است و بجا گذاشتن نام نیک از حسابداری به خطر افتاده است. حرفه نقش اثرگذارش را پشت سر انداخته است. یکی از دلایل اصلی چنین وضعی محیط اطراف کسب و کاری است که حسابداری در آن انجام می شود، اما متأسفانه حرفه خودش مسئول این اوضاع است.
در زمان حاضر حرفه حسابداری در حال برآورده ساختن منافع مقرر سایر حرفهها است. این مسأله فاصله زیادی بین تئوری و عمل حسابداری بوجود آورده است. به منظور غلبه بر این وضعیت نیازی ضروری به تغییر اصلاحی تئوری حسابداری به طریقی است که وقتی در حیطه عمل قرار گرفت وظیفه خود را در نقشی که هست انجام دهد. امروزه سوال اصلی و اساسی در مقابل ما این است که آیا ارزشگذاری یک مبادله تجاری بدون مدنظر قرار دادن جنبه پاسخگویی رویه حسابداری ممکن است. از طریق ارزشگذاری ما تلاش به اندازه گیری و انتقال مبادله تجاری در قالب اقلام پولی داریم. حال ویژگیهای این ارزشگذاریها چیست؟ تعدادی از آنها ممکن است اینها باشند:
- دامنه وسیعی از اختیارات برای انتخاب جایگزینها - برای رویههای حسابداری - در خصوص برخورد با مبادلات وجود دارد و ممکن استبطور با اهمیتی نتایج را متأثر نماید که نهایتاً گزارشگری مالی را متأثر خواهد کرد. این ممکن است منجر به مقایسه نامناسب از یک سری جایگزینها برای تصمیمگیری تجاری گردد.
- نحوه رفتار با مبادلات به قصد دستکاری نتایج
- ارزشگذاری پایین یا بالا برای حسابها به منظور پوشش اختلاس وجوه
- هماهنگ سازی حسابداری، یک نیاز دنیای کسب و کار جهان حاضر که گرچه جای بحث دارد اما هنوز دست نیافتنی است.
در موارد بالا حرفه کنونی حسابداری - حتی در نقش بیش از حد تأکید شده خودش در بحث ارزشگذاری - شکست خورده است. بطور خلاصه حسابداری ممکن است حتی نتواند ارزش صحیح مبادلات تجاری را به ذینفعان ارائه دهد. این وضعیت در محیط شرکتی و محیط جهانی تأسف انگیز است. یاد دادن اخلاقیات در آموزش و تعلیم حسابدار و دوباره شمول آن در ضوابط رفتاری برای حسابداران توسط انجمنهای حرفه ای نمیتواند هدف را بطور کامل تأمین نماید. بهترین راه برای اصلاح این وضعیت توسعه یک تئوری حسابداری جدید براساس هدایت الهی است. مهمتر از همه همچنانکه مسیر جدید تئوری حسابداری هدایت الهی باشد موجب حذف کردن فردگرایی در استانداردگذاری حسابداری خواهد شد. بعلاوه بجای برآورده نمودن منافع مقرر سایر حرفها - خصوصاً مدیریت - ، نقش اثربخش خودش را ایفا خواهد نمود. در این زمینه، اصول اسلامی مانند امانت ، شهادت دادن ، شورا، بیع، عدل و احسان می تواند به عنوان زیربنایی محکم برای تئوری حسابداری جدید پایهگذاری گردد.
.2 روششناسی پژوهش
پژوهش حاضر مبتنی بر رویکرد نظری بر پایه روش شناخت تاریخی به بررسی امکان پذیری ارائه تئوری حسابداری بر پایه اصول اسلامی مستخرج از قرآن و احادیث می پردازد. هدف این پژوهش معطوف نمودن توجه پژوهشگران مسلمان حسابد اری به ابعاد بی نظیر دین مبین اسلام - و کنکاش بیش از پیش برای یافتن مواردی دیگر - در ارائه اصولی جهان شمول به عنوان پایه ای برای ارائه تئوری حسابداری بر پایه این اصول می باشد. با توجه به هدف موردنظر، تحقیق حاضر درصدد یافتن بهترین پاسخ برای سوالات زیر است:
الف- آیا اصولی مانند انصاف، درستکاری، رجحان محتوا بر شکل و... که بر کیفیت اطلاعات حسابداری تأثیر گذارند بدون تکیه بر نظارت و اصول الهی و دین باوری افراد، قابلیت اجرا میتوانند داشته باشند؟
ب- آیا با توجه به تجربه کشورها در زمینه ارائه استانداردهای مختلف در حسابداری و اینکه رشته حسابداری در زمره علوم انسانی و اجتماعی قرار می گیرد و این علوم زیربنای سایر علوم بشری می باشد و دین اسلام به این علوم توجه ویژهای دارد، کشورهای اسلامی نباید به دنبال پیریزی اصول و استانداردهای حسابداری براساس آموزههای دین مبین اسلام باشند؟
ج- آیا تئوری حسابداری با تکیه بر احکام الهی میتواند بالندهتر گردد یا خیر؟
با توجه به مطالعات اکتشافی و بررسی تئوری های مطرح شده و نتایج تحقیقات تجربی صورت گرفته در زمینه تحقیق حاضر، مبانی علمی پژوهش با بررسی اسناد و مدارک آرشیوی و منابع علمی کتابخانهای، جمعآوری گردیده است.
.3 ادبیات موضوع
هم اکنون تلاشهای بسیاری برای برگرداندن نام اصیل حرفه حسابداری در حال انجام است. این تلاشها شامل جایگزینی استانداردهای حسابداری با IFRS، همگرایی استانداردهای حسابداری و قراردادن اخلاقیات در آموزش و پرورش حسابداری است. بهرحال این تلاشها نمی تواند ثمرات کاملی را به ارمغان آورد مگر و تا زمانیکه ما یک مکانیزم درونی از ارزش های والا در برخورد حسابداری با مبادلات بطور اخص و در کل حرفه حسابداری بطور اعم پدید آوریم. استقرار ساده اخلاقیات در آموزش و پرورش حسابداری و ضوابط و مقررات رفتاری حسابداری نمیتواند نام نیک حسابداری را به آن برگرداند. ما باید برای ساخت یک جامعه که در آن اخلاقیات انسانی در تمام تصمیم گیریهای زندگی به عنوان عضو جدایی ناپذیر غالب باشد، مبارزه کنیم. باید به دنبال جامعه ای باشیم که "مردان و زنان شکست ناپذیر" در مقابل آنچه که ساندرا وادووک - - 2005 "مردان و زنان پوچ نامید"، پرورش دهد.
وی به حق میگوید: "برای رویارویی با چالشهای دنیای تجارت در دنیای مدرن، آموزش مدیریت و حسابداری باید متحمل یک دگرگونی شود. همچنین دورههای آموزشی براساس تجزیه و تحلیل باید پیامدهای اقدامات افراد و شرکت ها را مورد توجه قرار دهند. دورههای آموزشی شرکتمحور باید جامعه محور و یا حتی طبیعتمحور گردند. بجای انتقال اطلاعات انفعالی باید مسیری برای مشارکت فعال در یادگیری ارائه شود. مهارتهای نظمدهنده باید در زمینه یک چشم انداز یکپارچه بر نقش شرکت در جامعه نزدیک شود. حالت بی طرفانه-مقادیر باید به حالتی تغییر نماید که ماهیت مقادیر-پایه ذاتی مدیریت و بیشمار قضاوتهای ارزشی که در هر گزارش مالی وارد میشود را خودش شناسایی کند.
تمرکز بیشتر بر ثروت سهامدار و باور کورکورانه به نیروهای بازار باید به تمرکز ظریفتر و هوشمندانهتری توسعه یابد که دربرگیرنده ذینفعان بیشتری شامل دنیای طبیعی نیز است. ما باید تلاش کنیم دنیا را به توازن درآوریم - به دنیایی که جامعه مقدم بر اقتصاد است - ". نکتهای که در اینجا است این است که چگونه جامعه میتواند مقدم بر اقتصاد باشد. راه حل این وضعیت، وضع شالوده یک شرکت بر پایه تئوری جدید حسابداری وبراساس اصول اسلامی است که یقیناً نیروی الزام آور معنوی در ضمیر آن نهفته است. افراد غیرمسلمان نیز میتوانند از این تئوری بهرهمند گردند، بهرحال آنها مجبور به جستجوی نیروی الزامآور برای پیادهسازی دستور کاری اخلاقیات خودشان هستند. دیدگاههای بالا مترادف تفکر
