بخشی از مقاله
رابطه شخصیت و وندالیسم(تخریب اموال عمومی)
در بین دانش آموزان دوره متوسطه استان خراسان جنوبی
چکیده:
تحقیق حاضر بر آن است تا رابطه صفات شخصیت و وندالیسم را در دانش آموزان مورد بررسی قرار دهد.
خرابکاریهاي آموزشی بعنوان یک رفتار تخریبگرایانه مد نظر میباشد و عبارتست از آن دسته آسیب ها و صدماتی که توسط دانش آموزان به شکل ارادي یا غیرارادي به محیط آموزشی وارد می شود.به هر ترتیب هرچه تخریب کارها رفتارهاي ویرانگرانه بیشتري در مدارس داشته باشند به همان اندازه مرکز آموزشی و مدرسه می بایست از هزینه هاي آموزشی دیگر کاسته و از سرانه آموزشی مبلغی را براي ترمیم میز و صندلی هاي شکسته شده و ...نماید.تحقق اهداف متعالی آموزش و پرورش لزوم توجه به روحیات و ویژگیهاي نسل جوان، ایجاب میکند که در جهت شناخت و کاهش رفتار هاي خرابکاران نیز توجه ویژه گردد.براي انجام این پژوهش از روش توصیفی و همبستگی استفاده شده است ، جامعه آماري این پژوهش دانش آموزان دوره متوسطه استان خراسان جنوبی می باشد ، براي تعیین حجم نمونه از جامعه آماري با توجه به نمونه گیري طبقه اي نسبتی تعداد 401 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند ، براي جمع آوري داده ها از پرسشنامه هاي وندالیسم، شخصیت استفاده شده است. در این پژوهش از روشهاي آماري همبستگی و تحلیل رگرسیون استفاده شده است.
نتایج نشان داد که صفات برونگرایی و روان رنجور خوئی رابطه مثبت و معنی دار و پذیرش،وظیفه شناسی و سازگاري رابطه منفی معنی دار با وندالیسم دارند ( .( p≤ 0/001
با توجه به نتایج تحقیق و نقش موثر صفات شخصیت در بروز وندالیسم ضروري است که خانواده ها و مدارس در رشد و پرورش شخصیت اهتمام بیشتري نموده و نقش فعال تري ایفا نمایند.
واژگان کلیدي: وندالیسم، شخصیت ،دانش آموز
مقدمه:
صنعتی شدن جوامع وگسترش شهرنشینی موجب رشد فردگرایی در انسان ها شده، این امرتمایل افراد به دیده شدن ومورد توجه قرارگرفتن را برانگیخته است. حال اگرافراد بتوانند مفید بودن خود را اثبات کنند مشارکت اجتماعی درجامعه گسترش پیدا خواهد کرد. درغیراین صورت ممکن است ناکام و سرخورده شده وبراي تحقق خواسته خود به دوشکل واکنش دهند: الف) انزوا را در پیش گرفته وبا جامعه بیگانه می شوند. ب)
براي دیده شدن ومورد توجه قرارگرفتن به اعمال انحرافی چون تخریب اموال عمومی بپردازند (مقصودي،.(1382
بدین ترتیب آنجاست که مفهوم کجروي خود را در قالب دیوارنویسی وخط کشی برروي خودروها ، نوشتن بر روي نیمکتها،دیوار ها وشکستن وسایل عمومی و ... نشان میدهد. درایران نخستین دیوارنویسی ها درعصرمشروطه رخ داد. البته این دیوارنویسی ها بیشترجنبه تبلیغاتی وسیاسی داشت تا تخریب،امروزه مطالبات اجتماعی و ناکامیهاي اجتماعی و یا شعارهاي سیاسی جاي دیوارنویسی هاي قبلی را گرفته اند. (سیستانی،.( 1379
وندالیسم1 از بلایاي جوامع امروزي است ،تقریباً همه شاهد عوارض آن بوده اند. آثار وندالیسم را روي در و دیوارهاي شهرها ، سینماها، آسانسورها، پارك هاي عمومی، کیوسک هاي تلفن و به شکلی وسیع در مدارس می بینیم.در یک ارزیابی که بوسیله کمیته سناي آمریکا در سال 1975 انجام شده است، براي مدارس، حدود
500 میلیون دلار هزینه، فقط در نتیجه وندالیسم برآورد شده است. ( مییر و کلینارد2،1975؛ نقل از محسنی
تبریزي،.(1374 متأسفانه هزینه هاي ناشی از رفتارهاي وندالیستی در ایران بصورت مشخص و رسمی هیچ گاه اعلام نشده است ولی شواهد نشان می دهد که هزینه هاي بالایی را در بر می گیرد.
این ها واقعیت و حقیقت هاي زندگی اجتماعی کنونی است که قابل تحلیل هستند و اگر برایشان برنامه ي خاصی داشته باشیم از یک معضل تبدیل به یک مسئله می شوند.اهمیت و نقش آموزش و پرورش در بهسازي و توسعه ي زندگی فردي و اجتماعی و حل معضلات اجتماعی موجب شده است که جامعه و اولیاي دانشآموزان انتظار داشته باشند که مدرسه، محیطی رشد دهنده، پویا و زمینهساز پرورش استعدادهاي بالقوه و خداداد فرزندان آنان باشد. تحقق اهداف متعالی آموزش و پرورش لزوم توجه به روحیات و ویژگی هاي نسل جوان، ایجاب می کند که در جهت شناخت و کاهش رفتار هاي خرابکاران نیز توجه ویژه گردد.
بیان مسئله:
زندگی در شبکه پیجیده اجتماعی سبب میشود که مردم آداب و سلوك زندگی در کنار هم را یاد بگیرند و همین موضوع، رفتار انسانها را پیش بینی پذیر می سازد.اما گاهی اوقات بعضی، هنجارها را زیر پا گذاشته و از آن تخطی میکنند.این افراد نظم حاکم بر زندگی اجتماعی رانقض کرده و نوعی سرگردانی اجتماعی ایجاد می کنند.آنجاست که مفهوم کجروي خود را نشان میدهد.در شرایطی که همبستگی متقابل فرد و جامعه از میان برود و فرد نتواند به کمک مکانیزم ها و ابزار هایی که جامعه در اختیارش قرار می دهد به اهدافش دست یابد، در نتیجه از راه هاي دیگري که خلاف است سعی میکند به آن اهداف برسد. در نتیجه می گوییم که فرد نابهنجار شده است.نابهنجاري ها در قالبهاي مختلفی در جامعه ظهور پیدا می کنند مانند سرقت، اعتیاد، فرار از خانه، فحشا...که ناشی از طلاق، اختلافات والدین، ستیز خانوادگی و... .یکی از همین رفتارها ،اعمال خرابکارانه(وندالیستی)می باشد که میتوان رد پاي آنرا در هر جایی یافت. تخریب ارادي و عمدي اموال عمومی یکی از نمونه هاي رفتار هاي ضد اجتماعی است که اغلب توسط نوجوانانی که در سنین مدرسه هستند انجام میشود و سالانه موجب خسارات زیادي براي مردم و دولت می گردد.خسارتهاي ناشی از وندالیسم در اغلب کشورها حائز اهمیت است،بودجه هاي دولتی زیادي سالانه صرف ترمیم وسایل و اشیاء تخریب شده(میز و صندلی هاي شکسته شده و...)توسط وندالها می شود.به هر ترتیب هرچه تخریب کارها رفتارهاي ویرانگرانه بیشتري در مدارس داشته باشند به همان اندازه مرکز آموزشی و مدرسه می بایست از هزینه هاي آموزشی دیگر کاسته و از سرانه آموزشی مبلغی را براي ترمیم میز و صندلی هاي شکسته شده و ...نماید.
مصاحبت با دوستان وندال و از خود بیگانه و غرب زده ، رواج استفاده از شبکه هاي ماهواره اي (رفیع پور،1380؛دي ویت(20041 فقدان برنامه براي پرکردن اوقات فراغت جوانان،(بهرامی مهنه، 1383؛نیک اختر،
1378؛علی نژاد،(1374 هوش پایین ، بیماري روانی ، مشکلات خانوادگی و تربیتی(محمد طوابه،2010؛نیک اختر،(1378و مشکلات اجتماعی و فرهنگی(محمدي بلبان آباد،1385؛حسنی ،(1382و احساس تبعیض در مدارس(دي ویت2004؛محسنی تبریزي،(1379،وجود اختلافات طبقاتی (حسنی ،(1382، صفات شخصیتی2
(آقامحمدیان،1380؛رضائیان نائیجی1388؛دیگمن19903؛مک کري و کوستا4 ،1992؛ مایرز و دینر5 ،1995 ؛
هایز و جوزف6،2003؛ ناس بام و بندیکسون7،(2003، عوامـل زمینه ساز بروز رفتارهاي وندالیســـم هستند.
شخصیت را شاید بتوان اساسی ترین موضوع علم روانشناسی دانست، زیرا محور اساسی بحث در زمینه هایی مانند یادگیري، انگیزه، ادراك و تفکر، عواطف و احساسات، هوش ، سلامت و بهزیستی و مواردي از این قبیل است. در نظام هاي آموزشی ، صفات شخصیت نقشی اساسی در تعاملات بین فردي ، سلامت و مقابله با فشار هاي روانی ، تقاضاهاي محیطی ، شیوه مطالعه و ...دارد . (ماتیوس, دیري و ویتمن.(2003 ,8
الگوي پنج عامل بزرگ شخصیت به عنوان چارچوبی بااهمیت در درك ساختار رفتار آدمی, مورد توجه پژوهشگران بوده و اکنون نیز هر کجا بدنبال تبیین رفتار هستند به عنوان یک متغیر مهم در نظر گرفته می شود.این الگو ، مشتمل بر پنج عامل نسبتا پایدار روان رنجورخویی9، برون گرایی10، پذیرش11، سازگاري12 و
وظیفه شناسی13 است (کوروتکا و هانا14، .(2004 روان رنجورخویی؛به تمایل فرد براي تجربه اضطراب، تنش،
ترحم جویی، خصومت، تکانش ورزي، افسردگی و عزت نفس پایین برمی گردد, در حالی که برون گرایی ؛ به تمایل فرد براي مثبت بودن، جرأت طلبی، پرانرژي بودن و صمیمی بودن اشاره می کند. پذیرش ؛ به تمایل فرد براي کنجکاوي، عشق به هنر، هنرمندي، انعطاف پذیري و خردورزي اطلاق می شود، در حالی که سازگاري ؛ تمایل فرد براي بخشندگی، مهربانی، سخاوت، همدلی و همفکري، نوع دوستی و اعتمادورزي را نشان می دهد.
سرانجام اینکه ، وظیفه شناسی ، به تمایل فرد براي منظم بودن، کارابودن، قابلیت اعتماد و اتکا، خودنظم بخشی، پیشرفت مداري، منطقی بودن و آرام بودن اطلاق می گردد.
بررسی ها نشان دادند شخصیت افراد می تواند مهم ترین عامل تأثیر گذار در سازگاري و سلامتی آنان به شمار آید(مک کري و کوستا؛ مایرز و دینر؛ هایز و جوزف)
کوپر 1998)؛ به نقل از حجت و همکاران، (2003، خاطرنشان می سازد که یکی از عوامل اثرگذار بر آسیب پذیري یا بهزیستی افراد, صفات شخصیت آنها است.در بررسی رابطه شخصیت و رفتارهاي جامعه ستیز، هیون و ورجین(2001)1دریافتند که روان پریشی مهم ترین پیش بین می باشد. مارکی، مارکی، اریکسون و تینسل(2006)2نیز دریافتند وظیفه مداري و توافق پذیري پایین در دانش آموزان دختر با افزایش مشارکت در رفتارها ي پرخطر همراه است . افزون براین برونگرائی منجر به افزایش مشارکت در رفتارهاي پرخطر می شد.و
مشارکت آنها در رفتارهاي پرخطر با انگیزه جلب تأیید همسالان و یا مقابله با خلق منفی صورت میگیرد آستین، ساکلوفسکی ، ایگن(2005)3، گزارش می کنند که روان رنجور خوئی با ارزیابی ، کنترل ، و مدیریت هیجان ، خلق عمومی و خوش بینی رابطه منفی معناداري دارد.
لوپس4 و همکاران((2003 رابطه رضایت کلی از روابط با روان رنجور خوئی منفی بود. فوجیتا٥ داینر و ساندویک٦(1991)دریافتند که روان رنجور خوئی و تجربه عواطف منفی تقریباً از هم غیرقابل تمیزند. وود ، جوزف و مالتبی٧(2009)، در مطالعه اي به این نتیجه رسید که بین روان رنجور خوئی با همه ابعاد بهزیستی روانشناختی رابطه منفی معناداري وجود دارد .
آقامحمدیان((1380 در تحقیقی تحت عنوان رابطه هیجان خواهی، برون گرایی و خشم در نوجوانان پسر بزهکار و عادي شهر تهران به این نتیجه رسیده است که بین نوجوانان عادي و بزهکار از نظر هیجانخواهی و برونگرایی تفاوت معناداري وجود داشت.زیندر1995) 1 )، در بررسی خود به این نتیجه دست یافتند که اضطراب امتحان و ترس از شکست نوعاً خصیصه افراد روان رنجور است ، و بنابراین اثر منفی بر عملکرد فرد می گذارد . روان رنجوریی نه تنها بر عملکرد در مجموعه هاي تحصیلی و آموزشی اثر می گذارد ، بلکه همچنین خودکارآمدي را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. مولر ( 1992) این بحث را مطرح می کند که روان رنجور خویی ممکن است در درازمدت اثرات منفی بر ادراك خود دانش آموزان گذاشته و بنابراین منجر به کاهش عملکرد و خودکارآمدي تحصیلی و افزایش بزهکاري شود.
با توجه به اینکه اکنون به دفعات شاهد تخریب اموال عمومی از سوي جوانان و نوجوانان بوده ا یم، در این پژوهش بر اساس مدل پنج عامل بزرگ شخصیت که میزان بالایی از تغییر پذیري در شخصیت را بیان می کند(گلدبرگ تایلر و مک دونالد ) به تبیین رفتارهاي تخریب گرایانه،می پردازیم.
حال سوال اساسی تحقیق حاضر این است که نقش صفات شخصیت در برور و ظهور وندالیسم در بین دانش آموزان و راههاي برخورد با این پدیده چیست ؟
بر این اساس هدف اساسی و کلی این پژوهش، نقش صفات شخصیت در بروز و ظهور وندالیسم در بین دانش آموزان و ارائه راهکارهاي مناسب جهت تقلیل و کاهش اینگونه رفتارها می باشد.
روش:
در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی استفاده شده است. جامعه آماري این تحقیق کلیه دانش آموزان دبیرستانهاي استان خراسان جنوبی در سال تحصیلی 1390-91 می باشد. با توجه به نمونه گیري طبقه اي نسبتی و با توجه به حجم نمونه در هر شهرستان 401 دانش آموز به تفکیک دختر و پسر به عنوان نمونه آماري تحقیق در نظر گرفته شدند.
در پژوهش حاضر، از دو نوع پرسشنامه براي گردآوري اطلاعات به شرح زیر استفاده شده است:
پرسشنامه تمایل به رفتار وندالیستیک: براي جمع آوري اطلاعات در خصوص رفتار هاي وندالیستی از پرسشنامه تمایل به رفتار وندالیستیک احمد محمد طوابیه((2010 استفاده شده است. پرسشنامه در قالب 18
سوال با مقیاس رتبه اي از طیف 1 تا 5 تنظیم شده است.پایایی پرسشنامه وندالیسم طبق برونداد نرم افزار spss برابر با 0/89 است.
پرسشنامه صفات شخصیتی: براي جمع آوري اطلاعات در خصوص صفات شخصیتی از پرسشنامه سوان،رنتفرو و گاسلینگ(2003) 1 استفاده شده است. این پرسشنامه داراي 10 سوال است که از طیف 1تا 5نمره گذاري گردیده است.سوالات8,6,4,2و10 در این پرسشنامه داراي نمرات معکوس هستند. پایایی درونی پرسشنامه طبق نظر سوان،رنتفرو و گاسلینگ با استفاده از روش دو نیم کردن سوالات r=71 بدست آمده است.
تجزیه و تحلیل داده ها: با استفاده از شاخصهاي آمار توصیفی مانند: جدول توزیع فراوانی ،میانگین، انحراف
