بخشی از مقاله
چکیده
ویروس واي سیبزمینی سالانه خسارتهاي فراوانی را به گیاه توتون - حع - Nicotiana tabacum وارد میکند. به جهت خلوص ژنتیکی، گزینش براي مقاومت در دابل هاپلوئیدها راحتتر است و باعث صرفه جویی در زمان میشود. لذا این طرح بابهرهگیري از تکنیک کشت بساك و با هدف استفاده از ژن مقاوم - va - براي ویروس واي سیبزمینی در گیاه توتون اجراگردید. رقم قAب - مقاوم - و خلصل - تجاري - با هم تلاقی داده شد. نسل ذً تلاقی در گلدان کشت شده و پس از گلدهی، از بساکهاي مناسب براي کشت استفاده گردید. بعد از تولید جنین هاي سوماتیکی، تیمار کلشیسین - غلظت %0/4 به مدت 8ساعت - اعمال شد.
گیاهچهها پس از طی مراحل اولیه به گلدان منتقل شده و بعد از رشد مناسب به زمین انتقال یافتند. تعدادي از بوتهها که به مرحله گلدهی رسیده بودند به عنوان لاین دابلهاپلوئید تولید بذر نمودند. این لاینها در گلخانه با نژاد ق ویروس واي سیبزمینی مایهزنی شد. با استفاده از رتبه دهی علایم ظاهري تعداد 7 دابلهاپلوئید مقاوم - کدخ - 1 انتخاب گردید. بذور این لاینها بر اساس طرح بلوك کامل تصادفی در مزرعه کشت شده و صفات زراعی آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از آنالیزهاي آماري در نهایت سه لاین دابل هاپلوئید - صتسدخ1، کتسدخ1 و ذذسدخ - 1 با مقاومت مناسب به لابب و خصوصیات زراعی مطلوب انتخاب شدند.
واژههاي کلیدي: کلشیسین، کشت بساك، مقاومت، ویروس
مقدمه
ویروس واي سیبزمینی - لابب - سالانه خسارتهاي فراوانی را به زراعت توتون وارد میکند. تنها استراتژي کاربردي در برابر بیماريهاي ویروسی استفاده از ارقام مقاوم است. استفاده از کشت بساك جهت کوتاهتر کردن زمان تولید لاینهاي مقاوم از روشهاي مناسب براي این کار خواهد بود. همچنین گزینش براي مقاومت به بیماريها در دابلهاپلوئیدها راحتتر از بوته هاي لً است.با استفاده از این تکنیک کشت بافت و روش اندروژنز تجمیع مقاومت به ویروس واي سیبزمینی و ویروس موزائیک توتون - بق - 1 در یک لاین توتون صورت گرفته و چند رقم ویرجینیا و بارلی تولید شدهاست - صتتل ,حet al هططکژأطه - .
در بررسی ارقام مختلف توتون از مطالعات جهانی کرستا در کشور مالاوي چند رقم از جمله قAب و خخBب به عنوان مقاوم به ویروس واي سیبزمینی معرفی شدند - ذتتل ,کأپعyغپغ. - A در مطالعه منابع مختلف مقاومت به ویروس واي سیبزمینی در توتون اعلام شدهاست که رقم قAب توسط استرینهاي شلا، تلا، طحلا، ژکغ لا آلوده نمیشود - رقم قAب یک لاین مقاوم به پوتی ویروس است که از اشعهدهی حاصل شدهاست. از ژن مقاومت - va - این رقم براي اصلاح ارقامی مثل خنش1 و زخ،هش استفاده شده است. غیر از ژن va که عمدتاً از جابجایی سیستمیک ویروس واي سیبزمینی جلوگیري می کند یک ژن دیگر به نام لعههل وجود دارد که مانع تجمع ویروس در بافت آلوده میشود.
مواد و روشها
رقم قAب به عنوان پایه مادري و خلصل به عنوان پایه پدري با هم تلاقی داده شد و بذور ذً به دست آمد. نسل ذً کشت شده و گلهاي مناسب این نسل در زیر لامینار با هیپوکلریت سدیم %1 ضدعفونی شدند. بساكهاي این گلها در محیط کشت حق بدون هورمون کشت گردید - ختتل حet al عه22هلا؟پق طصه2هلاهلاح - و در شرایط 26±1 درجه سانتیگراد و تاریکی مطلق نگهداري شدند. بعد از 3 هفته نمونهها به شرایط 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی منتقل گردیدند.در مرحله 2-3 برگی، گیاهچهها به مدت 8 ساعت در غلظت %0/4 محلول کلشیسین قراردادهشد و دوباره در محیط کشت حق بدون هورمون کشت گردید. تمام گیاهچهها بعد از رشد مناسب بهشیشههاي مخصوص حاوي محیط کشت قبلی جهت ریشهزایی انتقال یافتند.
بعد از تولید ریشههاي مناسب، گیاهچهها بهگلدان منتقل شده و در گلخانه در شرایط دمایی و نوري مطلوب نگهداري شدند. بعد از رسیدن به مرحله گلدهی از هر بوته دابلهاپلوئید به عنوان لاین خالص بذرگیري شد. براي اطمینان از دیپلوئید بودن لاینهاي حاصل، یک نمونه برگی از بوته هاپلوئید و یک نمونه از دابل هاپلوئید با دستگاه فلوسیتومتري و به روش رنگ آمیزي عبAخ تست گردید.از هر لاین 6 بوته به عنوان تکرار در گلدان کشت شده و با ایزوله خالص از نژاد ق ویروس واي سیبزمینی مایهزنی شد و بعد از سه هفته از طریق رتبه دهی علایم ظاهري - بین - 11-0 به روش وریر و همکاران - ذتتل - بوتههاي مقاوم یا متحمل تعیین شدند. این اطلاعات براساس طرح کاملاً تصادفی مورد مقایسه قرار گرفتند.دابلهاپلوئیدهاي انتخاب شده جهت بررسی عملکردي در مزرعه بر اساس طرح بلوك کامل تصادفی با 3 تکرار کشت گردیدند. صفات طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ، عملکرد برگ سبز و خشک، درصد نیکوتین و قند مورد بررسی قرار گرفت. دادهها در نرمافزار آماري و آنالیز گردید.
نتایج و بحث
از دویست عدد بساك کشت شده حدود %72 تولید جنین سوماتیکی نمودند که در هر بساك جنینهاي تکامل یافته از 2 تا 13 عدد متغیر بود - شکله1،ت. - 1 در کل 184 بوته مناسب براي تیمار کلشیسین به دست آمد. از این بوتهها که در زمین کشت شده بود، 168 بوته به گل رفتند و 24 بوته تولید بذر نمودند 6 . - %14 - توده بذر حاصل از این نمونهها قوه نامیه نداشت و درنهایت بذر 17 لاین دابلهاپلوئید - کدخ - 1 استحصال شد.بررسی نمونهها با دستگاه فلوسیتومتري نشان داد که بوته دابل هاپلوئید حاوي میزان دوبرابر Aشخ - غلض نسبت به هاپلوئیدها - غ - بود. میانگین پیک براي هاپلوئید 31/4 و براي دابل هاپلوئید 62/3 به ترتیب با ضریب خطاي 8/2 و 5/6 درصد بود.
تست 17 لاین دابل هاپلوئید در شرایط گلدانی، بین لاینها تفاوت معنی داري را از لحاظ مقاومت به نژاد ق ویروس ویروس واي سیبزمینی نشان داد. لاینهاي لذسدخ1، کت سدخ1، ختسدخ1 به همراه رقم قAب داراي بیشترین مقاومت از لحاظ علایم بودند و لاینهاي صتسدخ1 و ذذسدخ1 در رده بعدي قرار داشتند - شکل . - 2 این در حالیست که رقم خلصل بعد از سه هفته با علایم شدید بیماري و بوتهمیري مواجه شد. در نهایت 7 لاین مقاوم و متحمل، انتخاب و به آزمایش مزرعهاي انتقال یافتند.تجزیه واریانس صفات براي 7 لاین و رقم شاهد در مزرعه نشان داد که اختلاف تمام صفات در سطح احتمال %5 معنیدار بود - جدول . - 1 جهت انتخاب لاین مناسب از نمودار صپئژطتغنن با دو مولفه اصلی و =%82/4لل استفاده شد - شکل . - 4 در ایننمودار تمامی لاینها از لحاظ کلیه صفات با رقم تجاري خلصل - شماره - 1 به عنوان رقم تجاري و با کیفیت مناسب مقایسه شدند. دوایري که مرکز آن رقم شاهد است نشان میدهد که کدام لاین به شاهد نزدیکتر است. بر این اساس لاینهاي سدخ1 صت ، کتسدخ1 و ذذسدخ1 در حالیکه مقاومت مناسبی نیز به ویروس واي سیبزمینی داشتند انتخاب شدند.
