بخشی از مقاله
چکیده
معیشت و اقتصاد ساکنان منطقه و بهره برداران منابع طبیعی در گرو حفاظت و سلامت منابع طبیعی است و هر گونه تغییر در سیمای ظاهری و کیفیت و کمیت جوامع گیاهی بر معیشت بهره برداران تاثیر میگذارد. بر این اساس در این مقاله پوشش گیاهی که بصورت طبیعی نتیجه فرآیند و توازن اکولوژیکی بوده و به عنوان مهمترین فاکتور کلیدی و اساسی در امر حفظ و حراست منابع طبیعی محسوب می گردد، مورد مطالعه قرارگرفت. منطقه مورد مطالعه، اوباتو کردستان است که از اکوسیستمهای ارزشمند زاگرس به حساب می آید. در این تحقیق تیپ های پوشش گیاهی و لیست فلورستیک منطقه، بررسی و معرفی شده است. بر این اساس تیپ های گیاهی محدوده مورد مطالعه شامل تیپ1 - Asteragalus-Gundelia - ، تیپ - Asteragalus-Bromus - 2 و تیپ - Asteragalus -Agropyron - 3تعیین شد. در ادامه برنامه مدیریتی هرتیپ تشریح شده است.
کلید واژه: اوباتو، پوشش گیاهی، زاگرس،فلورستیک
مقدمه
محدوده مورد مطالعه در 15 کیلو متری شمال جاده دیواندره به سقز در دشت اباتو ودر مساحتی معادل 22340 هکتار واقع شده حداقل ارتفاع در شرق منطقه با 1797 متر از سطح دریا وبلند ترین ارتفاعات در غرب منطقه با 2500متر از سطح دریا واقع وموقعیت جغرافیایی 17، 85، 35عرض شمالی و 22، 51، 46طول شرقی واقع ومانند تمامی مناطق کردستان در معرض شش توده هوا در تابستان وپنج توده هوا در زمستان میباشد ومنشاء بارندگی منطقه، هوای مرطوب همراه با جریانات مهاجر غربی کشور که از سوریه، ترکیه، صحرای آفریقاودریای سیاه میباشد.متوسط سرعت باد 1/6 متربر ثانیه وجهت باد غالب 22/5درجه بین شمال وشمال شرقی میباشد وعمده جریانات هوا شامل : باد شمال - از دریای مدیترانه - ، باد زریان - از دشتهای سیبری - ، باد سیاه،کزه باد وبادهای باران زا - جریان های مدیترانه ای - میباشد.
میانگین بارندگی سالانه معادل 411/2 میلی متر با ضریب برفگیری 32/3 و بیشترین فصل بارش زمستان وبهار وکمترین آن در فصل تابستان می باشد. متوسط سالانه تعداد روزهای یخبندان معادل 140/9روز وبیشترین روزهای یخبندان مربوط به ماه های دی وبهمن می باشد.متوسط دمای سالانه 9/5ومتوسط حداکثر دما 14/9 ومتوسط حداقل دما 1/7و حداقل مطلق -10 می باشد . متوسط سالانه رطوبت نسبی سالانه 54 وتعداد روزهای خشک سال 135روز می باشد .اقلیم منطقه مدیترانه ای وشبه مدیترانه ای سرد تا نیمه خشک می باشد . واز لحاظ زمین شناسی جزء زاگرس وایران مرکزی می باشد و بر اساس نقشه زمین شناسی ، سنگهای ریز دانه، آذرین بیرونی، وکربناته واحدهای منطقه می باشند ومربوط به دوره دوم زمین شناسی - مزوزوئیک - به شمار میرود.
تعداد دامداران و بهره برداران منطقه 605 نفر با تعداد دام مجاز 12815 واحد دامی می باشد .هدف از این پژوهش رسیدن به این مهم است که در دراز مدت بتوان مدیریتی صحیح را در جنگلهاو مراتع این منطقه اعمال کرد و جنگلها ومراتع را از تهدید تخریب و نابودی نجات داد و از طرفی ادارات ودستگاههای اجرائی و سازمانهای متولی و سیاست گذار در زمینه اولویت بندی وتعیین چهارچوب کاری در جهت حفاظت، بهره برداری و همچنین انجام عملیات احیائی در مناطق مورد مطالعه، اقدام نمایند.
مواد و روشها
جوامع و پوشش گیاهی موجود در منطقه که بصورت طبیعی نتیجه فرآیند و توازن اکولوژیکی سه عامل اصلی، آب، خاک واقلیم می باشد به عنوان مهمترین فاکتور کلیدی و اساسی در امر حفظ وحراست منابع طبیعی محسوب می گردد - مطالعات مدیریت پایدار اوباتو، . - 1387 جنگل ومرتع اکوسیستم پیچیده وپویایی هستند که در حالت عادی اجزای آن با هم در حالت تعادل قرار دارند. هنگامی که این منابع تحت تاثیر یک یا چند عامل مخرب طبیعی یا مصنوعی قرار گیرند حالت تعادل ویا قدرت خود تنظیمی آن ضعیف گشته ویا از بین برود - - Barenes et al.,1998 وابستگی مستقیم ساکنان منطقه و معیشت و اقتصاد بهره برداران در گرو حفظ وسلامت منابع طبیعی و هر گونه تغییر در سیمای ظاهری - فنولوژیکی - وکیفیت وکمیت جوامع گیاهی در منطقه بر معیشت بهره برداران تاثیر میگذارد لذا هدف از این پژوهش رسیدن به این مهم است بدین وسیله در دراز مدت بتوان مدیریتی صحیح را در جنگلهاو مراتع این منطقه اعمال کرد و جنگلها ومراتع را از تهدید تخریب و نابودی نجات داد و از طرفی ادارات ودستگاههای اجرائی و سازمانهای متولی و سیاست گذار در زمینه اولویت بندی وتعیین چهارچوب کاری در جهت حفاظت، بهره برداری و همچنین انجام عملیات احیائی در مناطق مورد مطالعه، اقدام نمایند.
گونه های گیاهی موجود در عرصه های جنگل ها ومراتع از نظر تنوع و مقدار وسطح پراکنش نشان از وضعیت فیزیکی و اکولوژیکی منطقه دارد. با در نظر گرفتن سرشت اکولوژیکی گیاهان، وجود هر گونه گیاهی در یک عرصه، نشان از ویژگیهاو شرایط اختصاصی آن گونه دارد که طی سالیان متمادی به سازش اکولوژیکی رسیده است، به عبارت دیگر گیاهان ورستنی های موجود در منطقه به عنوان ذخائر ژنتیکی گیاهی محسوب گردیده که طی سالیان طولانی با شرایط محیطی ووضعیت فیزیکی منطقه آدابته شده ودر طول زمان بقاء یافته اند . بررسی وشناسائی گونه های گیاهی موجود و نیز بررسی گیاهان موجود از نظر غالب بودن وارزش علوفه ای وهمچنین حفاظتی وسایر کاربردها برای مدیرت منابع طبیعی اهمیت دارد. برای این منظور ضمن مرتع گردشی منطقه مورد مطالعه لیست فلورستیک و تیپ های گیاهی مطالعه و شناسایی شد. برای نامگذاری، اولین گونه که بیشترین پراکنش را دارد به عنوان گونه اول ودومین گونه گیاهی که بعد از گونه اول، میزان حضور وپراکنش دوم را دارد عنوان گونه دوم استفاده شد.
نتایج و بحث
از جمله فاکتورهای مهم در بررسی پوشش گیاهی هر منطقه، تعیین تیپ گیاهی منطقه می باشد. پس از مرتع گردشی منطقه مورد مطالعه لیست فلورستیکی به شرح جدول1 تعیین گردید.
