بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه رابطه تیپ های شخصیتی هالند و مهارت های اجتماعی با تابآوری دانش آموزان در جامعه آماری دختران دانش آموز مقطع متوسطه اول مدارس شهر تهران در سال 1394 طراحی و در نمونه آماری به حجم 60 نفر که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند، اجرا شده است. این پژوهش در زمره پژوهش های همبستگی محسوب می شود و برای سنجش متغیرها از پرسشنامه های استاندارد تیپ های شخصیتی هالند - - 1958 ، پرسشنامه مهارتهای اجتماعی - ریجیو، - 1989 و پرسشنامه تاب آوری کانر- دیویدسون - 2003 - با اعتبار و روایی مناسب استفاده شده است.
در تجزیه و تحلیل داده ها نیز از جداول فراوانی و شاخص های گرایش مرکزی و پراکندگی، نمودار، و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که : -1 بین تیپ شخصیتی واقعگرا/ اهل کار و تاب آوری دانش آموزان دختر رابطه معناداری وجود دارد - -2 . - p< 0/01 بین تیپ شخصیتی مسئله حل کن/ جستجوگر و تاب آوری دانش آموزان دختر رابطه معناداری وجود دارد - -3 . - p< 0/01 بین تیپ شخصیتی ترغیب کننده/ متهور و تاب آوری دانش آموزان دختر رابطه معناداری وجود دارد - p< 0/01 -4 . - بین تیپ شخصیتی امدادگر/اجتماعی و تاب آوری دانش آموزان دختر رابطه معناداری وجود دارد - - 5 . - p< 0/01
بین تیپ شخصیتی خلاق/ هنری و تاب آوری دانش آموزان دختر رابطه معناداری وجود دارد - -6 . - p< 0/01 بین تیپ شخصیتی سازمان دهنده/ متعارف و تاب آوری دانش آموزان دختر رابطه معناداری وجود دارد - -7 . - p< 0/01 بین مهارت های اجتماعی و تاب آوری دانش آموزان دختر رابطه معناداری وجود دارد - -8 . - p< 0/01 در تجمیع تیپ های شخصیتی، تنها تیپ های ترغیب کننده/ متهور ؛ واقعگرا/ اهل کار ؛ مسئله حل کن/ جستجوگر پیش بینی معناداری از تاب آوری به دست می دهند - . - p< 0/01 -9 مهارت های اجتماعی پیش بینی معناداری از تاب آوری به دست می دهند - . - p< 0/01
واژه های کلیدی: تیپ های شخصیتی هالند، مهارت های اجتماعی ، تابآوری ، دانش آموزان دختر،مقطع متوسطه اول
مقدمه
در سال های اخیر به جای پرداختن به نابهنجاری ها و اختلال ها ، رویکرد روانشناسی مثبت گرا با توجه به استعدادها و توانمندی های انسان مورد توجه روان شناسان قرار گرفته است. این رویکرد هدف نهایی خود را شناسایی موضوع ها و شیوه هایی می داند که بهزیستی و شادکامی انسان را به دنبال دارند از اینرو عواملی که موجب تطابق بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهای زندگی می شود، بنیادی ترین موضوع مورد پژوهش این رویکرد است در این میان تاب آوری1 جایگاه ویژه ای در حوزه های روانشناسی تحولی، روا شناسی خانواده و بهداشت روانی یافته است، به طوری که هر روز بر شمار پژوهش های مرتبط با این موضوع افزوده می شود - کمپبل سیلس، کوهن و استین ، - 2006تا اوایل دهه 80 اعتقاد بسیاری از پژوهشگران علوم روان شناسی این بود که رویدادهای تنش زا در بروز اختلالات روا ن تنی نقش موثری دارند، به عنوان مثال هولمز و راهه دریافتند که رویدادهای زندگی با شروع بیماری رابطه دارد .
در عین حال بررسی های روان شناسان بعدی نشان داد که بین رویدادهای تنش زا و اختلالات روا نشناختی، عوامل تعدی کننده ای وجود دارد که موجب می شود این رویدادها تأثیر متفاوتی بر افراد داشته باشند .یکی از این ویژگیها تاب آوری است - شاکری نیا و محمد پور،. - 1389 همچنین براساس مدل تنش آسیب پذیری ، اول اینکه افراد باید آمادگی زیستی، روان شناختی یا اجتماعی فرهنگی برای ابتلای به بیماری داشته باشند و سپس در معرض نوعی از تنش قرار بگیرند تا به بیماری مبتلا شوند .در حالیکه بیشتر مردم آمادگی برای ابتلای به اختلالات معین را دارند، اما با قرار گرفتن در معرض تنش نیز به اختلالی مبتلا نمی شوند. چیزی که در برابر تسلیم شدن به تنش از افراد محافظت می کند، تاب آوری است - مک آلیستر و مک کینون، . - 2008
در طول 20 سال گذشته مطالعه درباره تاب آوری به طور معنی داری گسترش یافته است و نیاز به پژوهش درباره این موضوع احساس می شود و به چند دلیل باید سرعت بیشتری بگیرد؛ اول اینکه همان طور که پیچیدگی صنعتی جامعه ما افزایش می یابد، تعداد افراد در معرض آسیب و تعداد آسیب ها و مشکلاتی که افراد با آن روبه رو می شوند، افزایش می یابد. دوم اینکه فهم عوامل خطرزا و حمایتی و چگونگی عملکرد آنها ممکن است به مداخلات بالینی مناسب منجر شود - گلدستین و بروکز،. - 2005اصطلاح تاب آوری در اصل و ابتدا در متالوژی برای نشان دادن قابلیت مواد برای برگشت به حالت اولیه بعد از کشیده یا فشرده شدن و مقاومت در برابر ضربه یا فشار مداوم استفاده شده است گلدستین و بروکز، - 2005 .
تاب آوری یا توانایی سازگاری مثبت با مصیبت و آسیب، یک موضوع روان شناختی است که در ارتباط با پاسخ فرد به سرطان، تنش آسیب زا و موقعیت های مشکل آفرین زندگی بررسی شده است .بعضی دیدگاهها تاب آوری را به عنوان پاسخ به یک واقعه خاص و بعضی دیگر آن را به عنوان یک سبک مقابله ای پایدار در نظر می گیرند. لاموند، دیپ، آلیسون، لانگر، - - 2009 برای مثال وایو، فردریکسون و تیلور ، مور و همکاران - - 2008 تاب آوری را یک صفت روان شناختی ثابت و بادوام در نظر گرفته اند .مفهوم تاب آوری به صورت های مختلفی تعریف 2004، به نقل از کمپبل سیلس، - شده است - - لوتار و چیچتی کوهن و استین - - 2006 تاب آوری را یک فرایند پویا می دانند که در آن افراد با وجود تجارب آسیب زا یا مصیبت بار، سازگاری مثبت نشان می دهند.
کامپفر - 1999 ، به نقل از سامانی، جوکار و صحراگرد، - 1386 باور داشت که تاب آوری بازگشت به تعادل اولیه یا رسیدن به تعادل سطح بالاتر در موقعیت تهدیدکننده است و از این رو سازگاری موفق را در زندگی فراهم می کند . در عین حال کامپفر به این نکته نیز اشاره میکند که سازگاری مثبت هم ممکن است پیامد تاب آوری به شمار رود و هم به عنوان پیشایند، سطح بالاتری از تاب آوری را سبب شود . وی این مسأله را ناشی از پیچیدگی تعریف و نگاه فر ایندی تاب آوری می داند. ماستن و کاتسوورث - 1998 ، ، به نقل از گلدستین و بروکز، - 2005 دو شرط را برای توصیف تاب آوری لازم می دانند :یکی قرار گرفتن در معرض خطر، آسیب یا تهدید و دیگری سازگاری مثبت در رویارویی با این عوامل. شرط اول به تجارب یا وقایعی اشاره می کند که توانایی بر هم زدن عملکرد طبیعی تا حدی که به پیامدهای منفی منجر شود را دارد. - ریلی و ماستن، - 2005
تاب آوری فقط پایداری در برابر آسیبها یا موقعیت های خطرناک نیست، بلکه شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامون خود است - کانر و دیویدسون، - 2003 در واقع همان طور که ریچاردسون بیان کرده تا ب آوری بیشتر از آنکه یک بهبود ساده از آسیب و مصیبت باشد، رشد یا سازگاری مثبت به دنبال دوره ای از برهم خوردن تعادل حیاتی است و برطبق نظر بونانو - 2004 - چیزی بیشتر از زنده ماندن با وضعیت تنش زاست و مترادف با آسیب ناپذیری نسبت به تنش نیست. نظریه های قبلی در مورد تاب آوری بر ویژگی های مرتبط با پیامدهای مثبت در رویارویی با مصائب و ناملایمات زندگی تأکید داشته اند و عوامل حفاظتی بیرونی مثل مدارس کارآمد و رابطه با بزرگسالان حمایت گر را به عنوان عوامل ارتقادهند ه تاب آوری مؤثر دانسته اند .
در حالی که نظریه های فعلی تاب آوری را موضوعی چندبعدی متشکل از متغیرهای سرشتی مانند مزاج و شخصیت همراه با مهارت های خاص مثل حل مسأله می دانند که به افراد اجازه می دهد به خوبی با وقایع تنش زای زندگی مقابله کنند. - کمپبل سیلس، کوهن و استین، - 2006 از جمله مسائلی که در حوزه تاب آوری مطرح است، نقش صفات شخصیتی است .براساس مدل انتخاب-مقابله افتراقی بلوگر و زوکرمن - - 1997 راهبردهای مقابله ای مورد استفاده در رویارویی با تنش تعیین کننده پیامدهای مثبت یا منفی هستند و نوع راهبردهای مقابله انتخاب شده به صفات شخصیتی افراد. - بارتلی و روش، - 2011 در واقع طبق این مدل شخصیت از طریق تأثیر در میزان رویارویی با تنش ، تاثیر درنوع
