بخشی از مقاله
چکیده
موضوع نوشتار حاضر »جاذبه پوشش و حجاب زن از نظر تازه مسلمانان و ناهمدینان« است . حجاب، در لغت به معناي مانع، پرده و پوشش آمده است و از احکام ضروري دین اسلام است. تمامی ادیان الهی بر حقیقت پوشش زن تأکید کردهاند. حجاب پوشش زن، یکی از مسائل مهم اسلامی و از جاذبههاي اجتماعی قرآن در زمینه زنان است که در این پژوهش ضمن بیان تعریف حجاب با استناد به آیات، عوامل جذابیت حجاب اسلامی زن براي تازه مسلمانان و ناهمدینان بررسی میشود. از یافتههاي پژوهش این است که ناهمدینان و تازه مسلمانان حجاب و پوشش اسلامی را مانعی در برابر نگاههاي آلوده دانستهاند. حجاب اسلامی به آنها احساس خوشبختی و آرامش، امنیت، عزت و حمایت میدهد و موجب تقویت درونی فردحفظ کرامتشان میشود. به گفتههاي ناهمدینان، حجاب، ارزشهاي اخلاقی زن در جامعه را تعیین مینماید که ضمن تأمین مصالح فردي زن و مرد به سلامت و نشاط جامعه و استحکام خانواده کمک مینماید. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است و جهت گردآوري اطلاعات مورد نیاز از روش کتابخانهاي و الکترونیکی استفاده شدهاست.
واژگان کلیدي: حجاب، جاذبه، زن، قرآن، تازه مسلمانان، ناهمدینان.
مقدمه
موضوع حجاب - Hijab - یکی از دغدغههاي مهم فرهنگی جهان محسوب میشود که بسیاري از مناسبات اجتماعی را متأثر ساخته است تا جایی که گرایش به حجاب و جاذبهاي که حجاب برگرفته از قرآن برایشان دارد در جوامع غربی و ناهمدینان، رو به فزونی است که تهدیدي بزرگ بر بنیان تفکر سیاستمداران و حتی سرمایهداران اقتصادي به شمار میرود. قرآن مجید در چند سوره با عبارتهاي متفاوت موضوع حجاب را بیان کرده و آن را از ضروریات دین اسلام میداند که نشان از اهمیت موضوع دارد و اذعان میدارد حجاب یک حق فردي نیست، بلکه در مرحله اول یک حق الهی و امر خداوند است و رعایت نکردن آن زیر پا گذاشتن حق خداوند است. »مسئله حجاب از سوي قرآن، ارائه راهکاري است براي مردان و زنان آزادي که به این امر متعالی ایمان آورده و دوست دارند خود را از گزند آشوبهاي جنسی و نگاههاي حرام در امان دارند.
توصیهاي هم که به زنان کرده این است که حجابشان را حفظ کنند و عقل سلیم نیز آنچه را که براي انسان مایه کرامت و حفظ از انحراف و بیهودگی است موجب استواري انسان و آنچه را که باعث فساد اخلاقی و پیامدهاي شوم برهنگی میشود، مذموم و ناپسند میداند. علم نیز تجربه کرده است که بیحجابی موجب انحرافات روانی و عصبی و ... میشود« - روحانی، 1369، . - 48 به نظر میرسد که عامل اصلی گرایش انسانها، مخصوصاً زنان، به حجاب و پوشش، تأمین یک نیاز فطري و درونی به نام حیا و شرم است. پروفسور اسوالد شوارتز، طبیب و روانشناس اتریشی، در کتاب روانشناسی جنسی، درباره احساس شرم در انسانها مینویسد: »علاوه بر مردمشناسی، تجزیه و تحلیل روانشناسی نیز ثابت میکند که احساس شرم، یکی از صفات عمده نوع بشر است.
هیچ قبیله اولیهاي، هر قدر هم بدوي بوده باشد، شناخته نشده است که از خود، شرم بروز ندهد و بچههاي کوچک نیز شرم دارند« - فلسفی، ج1، 1378 ، . - 313 علاوه بر مطالعات مردمشناسی و روانشناسی جنسی، از مطالعات تاریخی نیز استفاده میشود که انسان در هیچ مقطعی بدون پوشش زندگی نکرده است؛ - سوره مبارکه حجرات: . - 13 در این پژوهش سعی بر این است که ابتدا مفهوم، پیشینه و فلسفه جاذبه حجاب را بررسی نموده و از آنجایی که کتابی در این زمینه چاپ نشده است به تحلیل، شرح و بسط عوامل جاذبه پوشش و حجاب براي تازه مسلمانان و ناهمدینان با استفاده از شواهد قرآنی پرداخته، سپس شواهد عینی جذابیت حجاب براي تازه مسلمانان را با استفاده از منابع الکترونیکی مصاحبه با این افراد بیان مینمایم. در این پژوهش به این سؤال پاسخ خواهیم داد: حجابی که قرآن بیان کرده چه جاذبهاي براي تازهمسلمانان و ناهمدینان دارد؟
مفهوم و پیشینه حجاب
انسانها از هر مرام و مسلکی که باشند، عریانی در چشمانداز جامعه را نمیستایند و پوشیدگی و حجاب را در عرصه تجلی نجابت و عفت عمومی میپسندند - شفیعی مازندرانی، 1390، . - 50 پوشش و حجاب پرتویی از آفرینش الهی است که فلسفه وجودي آن حفظ مقام و ساحت مادي و معنوي زن و مرد و زمینهساز رشد و کمال آنها تا مراتب عالی انسانیت است. تاریخ حجاب به آفرینش اولین موجودات روي زمین یعنی آدم و حوا بازگشت میکند و فراز و نشیبهاي بیشمار تاریخ، قدرت محو آن را نداشته است.یا» بنی آدم قد انزلنا علیکم لباساً....« در سوره اعراف آیه 26 آمده است: »اي فرزندان آدم براي شما لباس فرو فرستادیم که اندام شما را میپوشاند و مایه زیست شماست و لباس تقوي بهتر است، این از آیات خدا است، باشد که متذکر شده پند گیرید.« این آیه بیانگر اهمیت لباس، پوشش، ستر و ساتر از نظر قرآن است.
مسئله پوشش و حفظ عفاف خاص دنیاي اسلام و حتی دنیاي ادیان نیست. براساس زمینه فطري، حتی جوامع اولیه و به دور از تمدن و مذهب هم آن را مورد توجه خود قرار دادهاند و ریشه در تاریخ دارد. به گفته ویل دورانت: »قوم یهود و ایرانیان قدیم حجاب را یک نوع کرامت، شرافت و از واجبات دینی میدانستند، اما اسلام پوشش و حجاب را براي شبه جزیره عربستان به ارمغان آورد« - ویل دورانت، 1380، . - 123 استعمال این کلمه، بیشتر به معنی پرده است - ابنفارس، 1410، ج13، . - 6 همچنین در جایی دیگر آمده: حجاب، به معناي حائل، پنهان کردن و منع از تلاقی است - فراهیدي، 1405، 3، . - 86 واژه حجاب و مشتقات آن هفت بار در قرآن کریم تکرار شده و در تمام موارد به معناي پرده و مانع است - طباطبایی، 1417، ج9، . - 237 در زبان فارسی حجاب به معناي پرده، ستر، روي بند، برقع، چادري که زنان سرتاپاي خود را به آن میپوشانند - معین، 1379، ج1، . - 1340
خانم مرنیسی حجاب را به معناي پرده دانسته است - مرنیسی، 1380، . - 151 قرآن هم میفرماید: »فاسئلوهن من وراء حجاب« - احزاب: . - 53 »اگر از زنان پیامبر چیزي خواستید از پشت پرده بخواهید.« این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش میدهد که پرده، وسیله پوشش است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده میشود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد - مطهري، 1376، . - 78 امروزه حجاب به عنوان نشانه و مشخصه زن مسلمان و به عنوان هویت دینی او قلمداد میشود و قبل از آن که نیازي طبیعی باشد، امري فطري است. ممکن است فردي با مسلمانی مدتها زندگی کند ولی نفهمد که او شراب، گوشت خوك و ... نمیخورد، ولی به محض دیدن پوشش و حجاب او میفهمد که مسلمان است.
فلسفه و اهداف جاذبه حجاب
پوشش و حجاب براي آن دسته از افرادي که امروزه عصر ما را عصر برهنگی و آزادي جنسی مینامند و بیبندوباري را جزئی از آن آزادي میدانند ناخوشایند است، ولی با توجه به مشکلات و مفاسد به وجود آمده کم کم باید به این مسئله دقت و توجه بیشتري را مبذول دارند. فلسفه حجاب در قفس کردن زنان و محدود کردن آنان نیست، بلکه آزاد کردن آنها از زندان شهوات و رساندن بانوان به مقام والاي خود بوده و حجاب را سنگر مبارزه علیه دشمن ستمکار است نه کمک به دشمن. اگر وظیفه پوشش به زن اختصاص یافته است از این جهت است که ملاك آن مخصوص زن است؛ زیرا این زن است که مظهر جمال و شیفتگی است. به جرأت می توان این جمله را به هر مسلمان و غیر مسلمان و هر انسانی که میخواهد با افکار نیک، کردار نیک، داشته باشد، متذکر شد که »پوشش یک نوع پاکی و تلطیف روح است« - برهانی، 1386، . - 133 در ذیل به بیان مواردي از علت و فلسفه حجاب میپردازیم:
-1 حفظ همه ارزشهاي انسان: وقتی زن در حریم محفوظ حجاب، خود را از دسترس مردان دور نگاه میدارد، ارزش خود را در نظر مرد افزایش داده و از ابتذال در امان میماند. روشن است که حجاب مجموعه ارزشهاي انسانی و آداب و رعایتهایی است که به جامعه پاکی و سلامت میبخشد و آن را از شر آفتها و وسوسهها و آلودگیها مصون نگه میدارد - مرادي، 1378، . - 175
-2 عفت و حیا: اندیشمندان معتقدند که زن در طول تاریخ براي حفظ مقام و موقعیت خود در برابر مرد، با یک الهام فطري، تلاش کرده است که خود را از دسترس مرد دور نگه دارد. حجب و حیاي زن در واقع تدبیر آفرینش است براي صیانت گوهر درونی زن و حفظ مقام و موقعیت او در برابر مرد. ویل دورانت در این خصوص میگوید: »زنان بهطور تجربی دریافتند که دست و دل بازي مایه طعن و تحقیر است... آنچه میجوئیم و نیابیم، عزیز و گرانبها میشود« - ویل دورانت، 1380، . - 127
-3 متانت: خداوند به همسران پیامبران میفرماید: در سخن گفتن نرمش زنانه به کار نبرید که موجب طمع بیماردلان گردد، به خوبی و شایستگی سخن بگویید. خداوند حتی در مورد راه رفتن زنان هم تذکر دادهاست که بهگونهاي راه نروند که توجه مردان را برانگیزند.
- 4 زیبایی سالم و حفظ عفت عمومی: حجاب، محکمترین وسیلهاي است که زن میتواند به کمک آن احساس امنیت و زیبایی سالم کند و قويترین سپري است که میتواند تیزي نگاههاي آلوده افراد هرزه را به خودشان برگرداند. زن پاکدامن و عفیف از اینکه از باب شهوت و هوس نگریسته شود، سخت در رنج و عذاب است.
-5 تنظیم روابط جنسی و عاطفی زن و مرد است. امام علی - - در نهجالبلاغه به امام حسن - - میفرماید: »واکفف علیهن من ابصارهن بحجابک ایاهن فان شدة الحجاب ابقی علیهن« - نهج البلاغه، 405؛ المعتزلی، ج16 ، 1404، 121؛ نوري، ج14، 1408، 183؛ مجلسی، ج14، 1404، 183؛ کلینیرازي، ج5، 1356، 337؛ حرعاملی، ج20، 1409، - 64؛ از راه حجاب و پوشش بانوان آنها را بپوشان؛ زیرا رعایت حجاب بهطور جدي و محکم، زنان را به طور سالمتر و پاكتر حفظ خواهد کرد.
-6تأمین کمالات معنوي و روحانی: اسلام اصولاً به پیشگیري معتقدتر است تا مداوا. به همین دلیل با طرح سلسله اصولی، انسان را از قرار گرفتن در معرض خطر و گناه باز میدارد. مهمترین این اصول، ایمان و اعتقاد به حضور در محضر خداوند است که از مهمترین جاذبههاي کمالات معنوي و روحانی است. آري همین نیروي حاصله از پوشش است که در عرصه جهاد اکبر نیز میتواند تحمل محرومیتها را آسان و پیروزي بر نفس و شهوت را امکانپذیر سازد. اگر انسان تعادل نیروهاي خدادادي را با عوامل مختلف به هم نزند، از مسیر سعادت خارج نمیشود و به مسیر کمالات معنوي نائل میگردد.
