بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله سعی شده تا با علمسنجی کلیه پژوهشهاي منتشر شده در مجلات معتبر بینالمللی در زمینه بازاریابی گردشگري و تحلیل روند رشد این آثار، توجه محیط آکادمیک به این مقوله مشخص شده و جایگاه ایران هم در منطقه و هم در جهان تعیین گردد و همچنین با مقایسه مناطق مختلف جهان اهمیت این موضوع به دست آید. نتایج حاکی از این است که با توجه به میزان مقالات منتشر شده، ایران در بین کشورهاي خاورمیانه در رده سوم و در جهان در رده سی و دوم قرار دارد.
واژههاي کلیدي: بازاریابی گردشگري، تولید علم، علم سنجی
-1 مقدمه
گردشگري یکی از پویاترین فعالیتهاي اقتصادي عصر حاضر است که نقش مهمی در توسعه پایدار محلی ایفا میکند. این صنعت از طریق ترکیب و به کارگیري همزمان منابع داخلی و خارجی، منافع اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی زیادي به دنبال دارد - ابراهیمزاده و همکاران، 1388، . - 108 گردشگري یک صنعت پویا، بزرگ، متنوع، و نیز یکی از بخشهاي رشد یابنده در سیستم اقتصاد ملی به شمار میرود. این صنعت با 200 میلیون شاغل 8 - درصد اشتغال کل دنیا - و گردش مالی سالانه در حدود 5/4 تریلیون دلار، به بزرگترین و متنوعترین صنعت دنیا تبدیل شده است به نحوي که در بیش از 150 کشور، گردشگري یکی از پنج منبع مهم کسب ارز خارجی محسوب میشود - موحد و همکاران، 1391، . - 19 امروزه این صنعت به قدري در توسعه اقتصادي- اجتماعی کشورها اهمیت یافته است که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نام نهادهاند - امین بیدختی و همکاران، 1389، . - 50 اهمیت این صنعت و نقش آن در توسعه اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی باعث شده تا بسیاري از کشورها در پی استفاده از فرصت ها و مزایاي فراوان حاصل از آن باشند تا به واسطه آن، رفاه نسبی را براي حال و آینده جوامع خود رقم بزنند.
توسعه صنعت گردشگري به ویژه براي کشورهاي در حال توسعه جهت برونرفت از معضلاتی همچون میزان بیکاري بالا، محدودیت منابع ارزي و اقتصاد تک محصولی از اهمیت فراوانی برخوردار است. مقاصد گردشگري براي مدیریت و بازاریابی اثربخش خود نیازمند تشکیل سازمانهاي مدیریت و بازاریابی مقصد میباشند که با توجه به عملکرد و وظایف خاص آنها میبایست اقدام به یکپارچه سازي اجزاء و ارکان نظام مدیریت و بازاریابی مقصد گردشگري نمایند - فرزین و صفري،94، - 1388 بازاریابی فرایند مدیریتی است که وظیفه تعیین، پیشبینی و تامین نیازهاي مشتري را به شیوهاي سودمند به عهده دارد - کاتلر،. - 2005 از جمله عواملی که میتواند صنعت گردشگري را توسعه و بهبود بخشد، ابزارها و پارامترهاي موثر بازاریابی است - ساعی و همکاران، 1389، . - 95 هدف از بازاریابی گردشگري شناسایی و پیشبینی نیازهاي گردشگران و فراهم آوردن امکانات و ایحاد انگیزه بازدید در آنهاست که این امر موجب تامین رضایت گردشگران و تحقق اهداف سازمانی خواهد شد. به عبارت دیگر اگر بازاریابی را فرآیندي مدیریتی بدانیم، کلیه فعالیتهاي برنامهریزي، تهیه محصولات گردشگري و جذب گردشگر نیازمند عملیات بازاریابی است .
اقتصاد ایران نیز که با اتکاي شدید به درآمدهاي حاصل از صادرات نفت، متغیرهاي کلان اقتصادي آن در طول زمان دچار نوسانات شدیدي میشود؛ به منظور تنوع بخشیدن به منابع، رشد اقتصادي و ایجاد فرصتهاي جدید شغلی، توسعه صنعت گردشگري در آن از اهمیت فراوانی برخوردار است - طیبی و همکاران،1386، . - 84 با برنامهریزي و اجراي دقیق مدیریت بازاریابی میتوان تا حدود زیادي درآمد ارزي توریسم را افزایش داده، درآمدهاي خارجی را متنوع کرده و کشور را از آسیبپذیري ناشی از نوسانات قیمت نفت حفظ نمود. تحقیقات سازمان جهانی گردشگري و دیگر مطالعات نشان میدهد که بازاریابی براي توسعه این صنعت در هر کشور یا هر منطقه ضروري است. لیکن براي جلب گردشگران به یک منطقه، باید قابلیتهاي گردشگري آن منطقه به افراد شناسانده شود. این در حالی است که اکثر جاذبههاي گردشگري ایران نه تنها در خارج از کشور، بلکه حتی براي ایرانیان نیز شناخته شده نیست. لذا به نظر میرسد ضعف بازاریابی و عدم تبلیغات متناسب با نیازهاي گردشگران و طراحی الگوهاي رفتاري گردشگران از عواملی است که میتواند با توسعه نیافتگی صنعت ایران مرتبط باشد. بدیهی است که بهره- گیري مناسب از ظرفیتهاي گردشگري ایران نیازمند مطالعه، بررسی و برنامهریزي دقیق است که لازمه آن، همکاري دوجانبه و دقیق دانشگاه و صنعت میباشد. در واقع تدوین یک برنامه جامع و منسجم که جایگاه و وضعیت
