بخشی از مقاله
چکیده
این نوشتار، با استناد به سیاستهای راهبردی و اجرایی امیرالمؤمنین علی - علیهالسلام - ، جایگاه بنیانهای نظری و عملی قدرت نرم در اندیشهی سیاسی امام علی - علیهالسلام - را مورد بررسی قرار میدهد. با توجه به اینکه مبحث قدرت نرم که در اوایل دههی1990 توسط جوزف نای در اندیشهی لیبرالیسم مطرح شد بر اساس مبانی سکولاریستی قابلیت تفسیر و تحلیل را دارد لذا مؤلفهها و لوازم تحقق قدرت نرم در حکومت اسلامی با استناد به رهیافت امیرالمؤمنین علی - علیهالسلام - به مثابهی تجسم عینی کتاب خدا و سنت پیامبر - صلیااللهعلیهوآله - مورد تفسیر و تحلیل قرار میگیرد تا ماحصل این مباحث، وجوه تمایز قدرت نرم غربی و قدرت نرم اسلامی را نمایان کند. سؤال اصلی پژوهش این است که قدرت نرم چه جایگاهی در اندیشهی سیاسی امام علی - علیهالسلام - دارد؟ فرضیه و ادعای اصلی این پژوهش آن است که امام علی - علیهالسلام - با طرح موضوعاتی همچون دعوت، تبلیغ، نفوذ و تکریم انسانیت، جایگاهی ممتاز و تأثیرگذار برای قدرت نرم دارد.
مقدمه
از اوایل دههی 1990، مقولهی قدرت نرم توسط جوزف نای در گفتمان لیبرالیستی مطرح شد. به عقیدهی وی قدرت نرم، توان ایجاد جذابیت برای رسیدن به نتایج دلخواه، بدون تهدید و تشویق آشکار و ملموس است. بر این پایه مهمترین عنصر قدرت نرم، توان ایجاد جذابیت است، جذابیتهایی که در بازتاب ارزشهای انساندوستانه در فرهنگ، سیاست، و اقتصاد نهفته است. ایده قدرت نرم با تمرکز بر نامحسوس بودن و متقاعد کردن و جاذبهای که مشتاقانه بهنظر میرسد، متفاوت از قدرت سخت است اما هنوز چینش و نظم برونداد و خروجی قدرت نرم در یک تجزیه و تحلیل منطقی و قاعدهمند مشکل است.
- . - Hayden,2012:28 قدرت نرم توانایی شکل دادن به ترجیحات دیگران است - نای،. - 110: 1386 باید توجه داشت که مهمترین ارزش انساندوستانهی جهانشمول »عدل« است که رعایت آن، کلیهی ارزشهای جهانشمول در چارچوب حقوق بشر را در برمیگیرد، و این در حالی است که در اسلام، جایگاه »عدل« در ردیف اصول دین قرار دارد، دینی که دیانت و سیاست آن مکمل هم هستند، پس »عدالت« ارزشی زیربنایی در اسلام سیاسی است، ارزشی که نه در محوریت فرد، که در محوریت وحدانیت پروردگار قرار میگیرد، پس خروجیهای قدرت نرم اسلامی، متفاوت از قدرت نرم غربی است، تفاوتی که فهم آن نیازمند بررسی قدرت نرم در اسلام میباشد، و بهترین شاخص بررسی قدرت نرم اسلامی، اندیشهی سیاسی امیرالمؤمنین علی - علیهالسلام - است.
.1 قدرت نرم در اهداف حکومت اسلامی
اصول اخلاقی بهعنوان یک اصل لایتغیر در اهداف حکومت اسلامی پذیرفته شده است که این امر موجب برجسته شدن وجه نرمافزاری در اهداف حکومت اسلامی است. بازتاب رفتار سیاسی امیرالمؤمنین علی - علیهالسلام - در تطبیق با اهداف حکومت، مهمترین سند گویای فلسفهی قدرت در حکومت اسلامی است. امیرالمؤمنین علی - علیهالسلام - میفرمایند: ...خدایا تو میدانی که جنگ و درگیری ما، برای بهدست آوردن قدرت و حکومت و دنیا و ثروت نبود، بلکه میخواستیم نشانههای حق و دین تو را به جایگاه خویش بازگردانیم، و در سرزمینهای تو اصلاح را ظاهر کنیم.
با توجه به فرمایشات امیرالمؤمنین علی - علیهالسلام - هدف غایی حکومت اسلامی، توازن حقوق در راستای اشاعهی عدالت اجتماعی است که این هدف، تأمین کنندهی منافع ملی و جهانی اسلام در راستای برقراری صلح و امنیت جهانی است. امیرالمؤمنین علی - علیهالسلام - در راستای نیل به اهداف، ایدئولوژی ظلم ستیزی و دفاع از مظلوم را در دستور کار قرار میدهند که این ایدئولوژی در راهبرد مدیریتی مساوات بشر در برخورداری عادلانه از حقوق قابل تحقق است.
