بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف جایگاه معنویت در محیط کار سازمانی و نقش آن بر عزت نفس سازمانی صورت قرار گرفته است. تحقیق حاضر از نظر هدف، از نوع توصیفی- همبستگی میباشد. جامعه آماری شامل کارکنان ستادی فرماندهی انتظامی استان مازندران میباشند و حجم نمونه مورد نظر نیز با توجه به تعداد جامعه آماری و با استفاده از فرمول کوکران برابر با 214 انتخاب گردیده است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ای استاندارد معنویت در محیط کار سازمانی و پرسشنامه ای استاندارد عزت سازمانی می باشد.
پایایی سوالات با استفاده از فرمول آلفای کرانباخ به ترتیب 0,70 و 0,67 مورد سنجش و تایید قرار گرفت، دادههای حاصل با استفاده از نرم افزار SPSS به دو روش توصیفی و استنباطی - ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون و فریدمن - تحلیل شده اند، یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین معنویت در محیط کار و عزت نفس سازمانی رابطه مستقیم و معنادار وجود دارد. همچنین آزمون فریدمن نشان داد که بعد همسویی با ارزشهای سازمان با ضریب 2,08 در اولویت اول قرار دارد، در نتیجه بیشترین رابطه با عزت نفس سازمانی دارد و بعد معنادار بودن کار با ضریب 1,88 در اولویت سوم قرار دارند، در نتیجه کم ترین رابطه با عزت نفس سازمانی دارد.
.1 مقدمه
در دنیای کنونی، نیروی انسانی همواره به عنوان یکی از مهم ترین دارایی و سرمایه در سازمان ها محسوب می شود که می تواند یه عنوان یی از ابزارهای راهبردی رقابتی تبدیل گردد. امروزه نیروی انسانی به دلیل نقش کلیدی و موثری که در موفقیت یا شکست سازما ها ایفاء می کند از اهمیت بسیاری برخودار می باشد. یکی از مهم ترین مباحثی که در چند دهه اخیر در حوزه رفتار سازمانی مطرح است عزت نفس کارکنان در سازمان است که از آن به عنوان عزت نفس سازمانی یاد می شود.
به عقیده کورمن، عزت نفس سازمانی در تعیین انگیزش، رفتارها و نگرش های کارکنان در محیط کار بسیار مهم و موثر است. همچنین بروکنر - - 1988 معتقد است که عزت نفس سازمانی بر رفتارهای کاری افراد تاثیرگذار می باشد عزت نفس سازمانی به معنی احساس فرد از میزان ارزشمندی، اهمیت و توانمندی خود در سازمان است. وجود عزت نفس در کارکنان می تواند پیش بینی کننده ای برای کاهش ترک خدمت افراد، ارائه خدمات بهتر به همکاران، مشتریان و کارفرمایان و همچنین ارتقای زمانی که افراد برای انجام کار صرف می کنند، شود - . - Ariani ,2012 یکی از حوزه های مهمی که این یکپارچگی در آن مطرح شده است محیط کسب و کار سازمان ها می باشد ، بسیاری از امور که قبلاً در حیطه قلمرو خصوصی طبقه بندی می شدند.
اکنون در حال تحمیل خود به قلمرو عمومی می باشند ورود مفاهیمی همچون اخلاق، حقیقت، باوری به خدا یا نیرویی برتر، درستکاری، وجدان، رادمردی وگذشت، اعتماد، بخشش، مهربانی، احساسات، ملاحظه، معناجویی در کار، همبستگی با همکاران، تشویق همکاران، احساس صلح، هماهنگی، نوع دوستی و ... به پژوهش ها و اقدامات مدیریتی و کسب و کار مهر حکایت از ظهور پارادایم جدیدی دارند ، به عقیده بسیاری از مح ققان این پارادایم جدید محیط کار، که بر گرفته از فیزیک کوانتوم ، علوم سانتیرتیک ، نظریه آشوب ، علوم شناختی مذاهب و آیین های شرقی و غربی می باشد ، و در واقع عکس العملی به پارادایم خشک و مکانیستی مدرن است پارادایم معنویت می باشد.
در سازمانی که معنویت در محیط کار در سطح بالاتر باشد، کارکنان باور دارند که محیط کار برای آن ها سالم تر و مطلوب تر است . معنویت به کاهش عوامل استرس زا و ایجاد احساس شادابی در محیط کار کمک می کند و هرچه سطح معنویت در محیط کار بالاتر باشد، آثار منفی ابهام و تضاد نقش در کارنان کم تر و عزت نفس و سلامت روان آنان بیشتر می شود - . - Shahbaz, 2013 این پژوهش با هدف بررسی و مطالعه نقش ابعاد سه گانه معنویت در محیط کار با عزت نفس سازمانی کارکنان انجام گرفته است و در پی یافتن پاسخ به این سوال اساسی است که چه نقشی معنویت در محیط کار در عزت نفس سازمانی دارد.
.2 مروری بر ادبیات تحقیق -2-1× معنویت در محیط کار
معنویت محیط کاری یک موضوع جدیدی در مبحث سازمانی ویک موضوعی با توسعه نظری - علمی محدود به شمار می رود. تاریخچه کار که توسط دیگران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.یک محیط کار می تواند به عنوان یک محیط معنوی دوستانه در نظر گرفته شود و تشخیص دهد که کارکنان زندگی باطنی دارند. که بوسیله کار معنی دار پرورش یافته است و در متن جامعه جای گرفته است . تعدادی از نویسندگان نیز در کتاب های مرجع تعاریفی از معنویت کاری وعملکرد سازمانی داشته اند.
در این تحقیق ما از مفهوم سازی معنویت در محیط کارکه از سوی میلیمن و همکارانش - - 2003 صورت گرفته است، استفاده می کنیم. در سال 2003 میلیمن و همکارانش سه بعد از هفت بعدی را که اشمس و دوچن - - 2000 برای سنجش معنویت در محیط کار مطرح کرده بودند، انتخاب نمودند؛ و در یک تحقیق تجربی از آن ها استفاده کردند. این سه بعد که متناظر با سه سطح فردی، گروهی، و سازمانی می باشد، عبارتند از: کار بامعنا درسطح فردی، احساس همبستگی در سطح گروهی، و همسویی با ارزش های سازمان در سطح سازمانی. شکل زیر این مفهوم سازی را نمایش می دهد.
منبع: - میلیمن و دیگران، - 428 : 2003
معنادار بودن کار: یک جنبه اساسی معنویت در کار شامل یک حس عمیق معنا و مقصود در کار است .این بعد از معنویت در محیط کار، مشخص می کند که چگونه کارکنان در کار روزمره شان در سطح فردی تعامل دارند. بیان معنویت در کار شامل این فرض است که هر فردی انگیزش درونی، تمایل و علایقی برای مبادرت به انجام فعالیت هایی دارد که معنای بیش تری به زندگی خودش و دیگران می بخشد - اشمس و دوچن، . - 2000
احساس همبستگی: یک بعد اساسی دیگر از معنویت در محیط کار ، شامل احساس نوعی پیوند و احساس همبستگی عمیق با دیگران است. این بعد از معنویت در محیط کاردر سطح گروهی از رفتار انسانی رخ می دهد و بر تعاملات بین کارکنان و همکاران دلالت دارد . همبستگی در محیط کار مبتنی بر این باور است که افراد یکدیگر را در پیوند با هم می دانند و این که بین خود درونی هر فرد با خود درونی دیگران رابطه وجود دارد - میلیمن و دیگران، . - 2003 این سطح از معنویت در محیط کارشامل ارتباطات ذهنی، احساسی، و معنوی بین کارکنان در گروه های کاری می باشد.
همسویی ارزش ها: سومین بعد معنویت محیط کاری، تجربه یک حس قوی از همسویی بین ارزش های فردی کارکنان با رسالت، مأموریت و ارزش های سازمان است. این بعد از معنویت در محیط کارتعامل کارکنان با مقصود سازمانی بزرگ تر را در برمی گیرد - میتروف و دانتون، . - 1999 همسویی با ارزش های سازمان به این معناست که افراد باور دارند که مدیران و کارکنان در سازمان دارای ارزش های مرتبط و یک نوع وجدان قوی هستند و سازمان نسبت به رفاه کارکنان و همبستگی آنان توجه دارد.
-2-2 عزت نفس سازمانی
عزت نفس سازمانی به معنی درجه ای از باور و اعتقاد اعضای سازمان است که آن ها می توانند نیازهایشان را به وسیله سهیم شدن در نقش های درون سازمان برآورده سازند. عزت نفس سازمانی به ارزش خود ادراک شده افراد در مورد خودشان به عنوان اعضای سازمان که در آن کار می کنند اشاره دارد و درجه و میزانی که ان ها خود را در سازمان مهم، با معنی ، محترم و باارزش تلقی می کنند.
در یک نگرش کلی، عزت نفس ارزیابی کلی از ارزش هر فرد بوده و میزان آگاهی افراد از توانایی، اهمیت و ارزشمندبودن آن ها براساس تجربیات گذشته محسوب می شود. از سوی دیگر، عزت نفس کاری، سطح خودآگاهی شخص را برای انجام وظایف خاص نشان می دهد. عزت نفس سازمانی تصوری است که افراد از ارزش خود به عنوان عضو سازمان دارند. افرادی که دارای عزت نفس سازمانی بالایی هستند، نوعا خود را مهم، معنی دار و ارزشمند می دانند.
هر انسانی به واسطه انسان بودنش و به عنوان یکی از نیازهای اولیه و مهم اش، به حرمت نفس و عزت نفس نیازمند است. اگر عزت نفس و احترامی که فرد برای خودش قائل است، آسیب ببیند و یا افول کند، از لحاظ روانشناختی، فرد آماده آسیب زدن به خود یا دیگران است و ممکن است به ناهنجاری و رفتار و کنش غیراخلاقی و ضد استاندارد دست بزند؛ از اینجاست که عزت نفس هر فرد جایگاه مهمی پیدا می کند و در زندگی جمعی و سازمانی اهمیت فراوانی می یابد.
در محیط کار اگر عزت نفس و حرمت نفس و احترام هر فردی چه توسط مدیران، چه همکاران و چه مراجعین و مخاطبان، خدشه دار شود، این فرد ضربه و آسیب روحی و روانی جدی خواهد خورد و ممکن است با هیچ تشویق و جبران مالی و معنوی دیگری قابل جبران نباشد. در زندگی خانوادگی اگر عزت نفس همسر یا فرزند یا والدین دچار خدشه شود، آسیب های روانی بلندمدتی برای فرد برجای می گذارد و… پس گرچه میزان عزت نفس هر فرد متفاوت و سطح و درجه آن بسته به موقعیت خانوادگی و فردی و شخصیتی و… مختلف و متمایز است، اما عزت نفس و حرمت نفس، مفهومی است که در هر فرد نرمال و سالمی وجود دارد و شناخت این موضوع مهم و توجه آن برای هر فرد، در ارتباطات اجتماعی و سازمانی اهمیت فراوانی دارد.
برای شناخت عزت نفس انسان، باید به چند موضوع مهم و اساسی توجه کنیم:
- 1 عزت نفس، احترامی است که فرد برای خودش قائل بوده و مفهوم و درکی است که هر کس از خودش دارد.
- 2 عزت نفس، احترامی است که دیگران برای فرد قائل هستند و اعتماد به نفس و بازخورد مثبتی است که هر یک از ما در قبال دیگران از خود نشان می دهیم. توجه به این نکته مهم است که عزت نفس فراتر از اعتماد به نفس است و تاثیرات بیشتری در رفتار هر انسان و حتی اعتماد به نفس او دارد.
- 3 عزت نفس یعنی باور خودتوانمندی فرد؛ یعنی داشتن اطمینان به توانائی فکر کردن، درک کردن، آموختن، انتخاب کردن و تصمیم گیری برای خود.
4 -عزت نفس به غرور و خودپسندی و خودخواهی و به معنای عدم اشتباه برای فرد نیست و در واقع به این معناست که باور داشته باشیم که می توانیم آنچه را لازم داریم بیاموزیم و با چالش ها و مشکلات زندگی، برخورد اندیشمندانه داشته باشیم.
-2-3 پیشینه تحقیق
همتی نوعدوست گیلانی و همکاران - - 1394 در تحقیق خود به بررسی رابطه معنویت در محیط کار و عزت نفس سازمانی پرداختند. نتایج تحقیق بیانگر رابطه معنیدار ابعاد سهگانه معنویت در محیط کار و عزت نفس سازمانی است. بنابراین یکی از راه های ارتقای عزت نفس کارکنان، بهبود شاخصهای معنویت در محیط کار است.
