بخشی از مقاله
چکیده
با جمعآوری و شناسایی حشرات و اطلاعات بدست آمده میتوان از آن در اهداف سلامت محیط زیست جنگل استفاده نمود. برای این منظور پس از جمعآوری اطلاعات اولیه در خصوص مناطق جنگلکاری و پراکنش این گونهها، از شیوههای مختلف نسبت به جمعآوری حشرات در تودههای توسکا اقدام شد. حشرات پس از جمع آوری با کمک منابع علمی شناسایی شدند. در این پژوهش در مجموع 24 گونه حشره از 7 راسته شناسایی گردیدند که در این میان راسته بیشترین حشرات جمعآوری شده را به خود اختصاص داده بود.
واژه کلیدی: توسکا، حشرات، آفات.
مقدمه
حشرات میلیون ها سال قبل از پیدایش انسان در سطح زمین می زیستند و این زندگی طولانی موجب شده که آنها خود را با عوامل نامساعد زمین سازش داده و در هر شرایطی به زندگی ادامه دهند شناسایی انواع حشرات در بین گیاهان در مناطق مختلف، زمینه ساز بکارگیری مدیریت اصولی و بهرهبرداری مناسب از منابع ارزشمند جانوری خواهد بود؛ در این خصوص در زیستگاههای مختلف جنگلی، مرتعی، مناطق خشک و بیابانی، کویر و...در جهت شناسایی حشرات مضر - آفات - و مفید - پرداتورها، پارازیت ها، حشرات گرده افشان و ... - بررسیهای مختلفی انجام شده است.
در عین حال عبایی بررسی و شناسایی آفات درختان غیر مثمر را در مقایسه با آفات درختان میوه و نباتات زراعی بسیار ناچیز میداند و بر این باور است که شناخت فون حشرات و جانوران زیان آور درختان و درختچههای جنگلی و غیر مثمر گام اصلی و پایه شروع هر گونه بررسی در مورد آفات این درختان و درختچهها است. نامبرده معتقد است که گونههای زیادی از آفات در ارتباط با این درختان مورد شناسایی قرار گرفته و تعداد زیادی نیز شناخته نشدهاند که میبایست مورد توجه و تحقیق قرار گیرند. وی در ارتباط با درختان توسکا تعداد 68 گونه حشره از خانوادههای مختلف را نام میبرد که از این میان، گونههای و از نظر اقتصادی، از جمله مهمترین آنها هستند.
بررسی فون حشرات باغ گیاهشناسی ملی ایران گونههای را درختان توسکا معرفی کرده است.در پارک ملی در کشور لهستان از گونه توسکا قشلاقی 28 گونه حشره را از راستههای مختلف شناسایی کردند. پژوهش حاضر سعی دارد تا حشرات مختلف را از تودههای توسکا جمعآوری و با شناسایی آنها مدیران منابع طبیعی را از دست آوردهای این اطلاعات در مدیریت مناسب و همگام با طبیعت این تودهها یاری نماید.
منطقه مورد مطالعه استان گیلان با مساحتی برابر 14042 کیلومتر مربع در شمالی ترین نقطه کشور و در موقعیت 37 تا 38 درجه عرض شمالی و 48 تا 51 درجه طول شرقی گرفته است آب و هوای این ناحیه معتدل مرطوب بوده و میانگین درجه حرارت سالیانه آن بین 5/5 تا 11 درجه سانتی گراد و میانگین درجه حرارت آن در مناطق جلگهای 1400 سانتیمتر و در ارتفاعات 1150 سانتیمتر است . جنگلهای گیلان بخشی از جنگلهای ناحیه هیرکانی استکه از آستاراچای در مرز ایران و جمهوری آذربایجان شروع و تا چابکسر در شرق گیلان ادامه دارد.
تغییرات با هم درجه حرارت و بارندگی طبقات مختلف رویشی را در این بخش از ناحیه هیرکانی بوجود آورده و سبب شده است که جوامع مختلف گیاهی از جلگه تا ارتفاعات 2700 متری از سطح دریا سیمای ویژه این جنگلها را به تصویر بکشند. در نیم رخ عرضی این جوامع به طبقات رویشی جلگه و پایینبند، میانبند و بالابند و مناطق مرتفع - کوهستانی - تقسیم میشوند.
شرح کلی گونه توسکا
توسکا از جنس Alnus و از خانواده غان است. از درختان سریعالرشد جنگلهای شمال است، که بصورت منفرد یا تودههای کوچک در مناطق مرطوب شمال از جلگه تا ارتفاعات بالا دیده میشوند. دیر زیستی جنگلی آنها 50 سال و دیر زیستی فیزیولوژی آنها 100 سالگی است. علاوه بر استفادههای تجاری، توسکا جهت کنترل فرسایش خاک در حاشیه و مسیر رودخانه ها و اراضی ساحلی عموماً کشت میشود. دو گونه از این جنس در جنگلهای شمال وجود دارد؛ توسکا قشلاقی که بیشتر در مناطق جلگهای و توسکا ییلاقی کهعموماً در ارتفاعات میانبند و بالابند دیده شوند.
روش تحقیق
26 نقطه از مناطق مختلف جنگلی از جلگه تا بالابند که امکان دسترسی به تودههای توسکا وجود داشت برای این پژوهش انتخاب شدند. مرحله بعدی جمعآوری حشرات بود که با تلهگذاری و یا بصورت مستقیم انجام شد. تلهگذاری به دو شکل زمینی و هوایی بود؛ در تلههای زمینی در هر منطقه تعداد 35 لیوان یک بار مصرف در فواصل تقریبی 2 متر در زیر پوشش لاشبرگ توده جاگذاری شده و از الکل معمولی به عنوان طعمه و جذب حشرات به داخل آنها استفاده شد. در تله های هوایی از بطریهای یک لیتری پلاستیکی استفاده گردید. طعمه این تلهها، موز له شده به همراه آب و شکر بود. تعداد 15 تله هوایی در فواصل بین 10 تا 15 متر نیز در محل هر یک از تلههای زمینی نصب گردید.
در جمعآوری مستقیم، حشرات به اشکال مختلف از روی درختان میزبان جمعآوری می شدند، که از جمله تکان دادن شاخهها یا اندام کامل درخت - درختان کم سن - و جمعآوری حشرات در پارچه های توری بود. با پنس برای جمعآوری حشراتی که قدرت تحرک کمی داشتند استفاده شد. لارو بعضی از حشراتی که بطور مستقیم از میزبان جمع آوری می شدند در آزمایشگاه و با تغذی از گیاه میزبان تا حشره کامل نگهداری میشد.
بحث و نتیجه گیری
از 24 گونه حشره شناسایی شده تعدادی آفت و تعدادی نیز در گروه حشرات شکارچی قرار دارند. اکثر حشرات شناسایی شده حدود 75 درصد در دسته آفات قرار داشتند. دو گونه از این حشرات که منحصراً روی توسکا فعالیت دارند یا به اصطلاح منوفاژ هستند بودند که به شدت از برگ و جوانه های توسکا تغذیه میکنند و در بعضی از نواحی مانند جنگلهای سیاهکل با تغذیه برگ درختان سبب لخت شدن کامل درخت شده بودند. به عنوان جدیترین آفات درختان توسکا در جهان یاد میکنند.
