بخشی از مقاله
چکیده:
میلونیتها انواعی از سنگهای شدیداً دگرشکل شدهاند که در مناطق برشی با دگرشکلی خمیری بالا شکل میگیرند. رخنمون سنگهای میلونیتی از جمله گرانیت -گنیسها، گابروهای میلونیتی شده در کنار سرپانتینیتها و فیلونیتها در طول یکی از شاخههای گسل نه غربی در مناطق چهارفرسخ و مختاران، ناحیه شمال غرب نهبندان - شرق ایران - این فرصت را در اختیار ما گذاشته که با تکیه بر ساختارهای ریز تکتونیکی موجود در آنها بتوان به جنبش گسل نه غربی در گذشته پی برد. گسترش تورقهای نوار برشی عمدتاً از نوع S-C´، میکاهای ماهیگون و ساختارهای پلهای، ساختارهای هسته و پوشش در فلدسپاتها و میرمکیتهای با منشأ دگرشکلی در حاشیه پلاژیوکلاز در گرانیت-گنیسها به وضوح نشان میدهد که سنگهای میلونیتی گسترش یافته در طول این بخش از گسل نه غربی یک حرکت راستالغز راست بر را به نمایش میگذارند. از آنجائیکه عمق میلونیتی شدن در محدوه دگرشکلی خمیری عمدتا مربوط به اعماق پوسته است بنابراین رخنمون این سنگها در طول چند ده کیلومتری گسل نه غربی مستلزم جابجایی چند ده کیلومتری تا چند صد کیلومتری این گسل احتمالا در محدوده زمانی ائوسن تا کنون بوده است.
واژههای کلیدی: شرق ایران، نهبندان، گسل نه غربی، میلونیت
مقدمه :
میلونیتها سنگهایی با جنبشهای مختلف هستند که معمولا برگوارگی و خطوارگی گسترش یافته در آنها شواهدی قوی برای دگرریختی در شرایط شکل پذیر را نشان میدهد - Bell and Etheridge, 1973; Hobbs et al., 1976 ; White et al ., 1980; Tullis et al. 1982 ; Hanmer and Passchier, 1991; Passchier . - and Trouw, 2005 میلونیت یک اسم ساختاری بوده و فقط به فابریک سنگ بر میگردد و اطلاعاتی از اصالت سنگ و بلورهای آن نمیدهد. میلونیت در پهنههای برشی با کرنش بالا که به نام پهنههای میلونیتی شناخته شدهاند، تشکیل میشود و از آنها به عنوان پهنههای برشی شکل پذیر فسیل شده نام برده میشود. در این حالت ترکیب شیمیایی سنگ اولیه تغییر نمیکند ولی تحت تاثیر نیروهای شدید تکتونیکی - مانند حرکتی که در طول یک گسل در سنگهای دو طرف آن پدید میآید - قرار میگیرند. در حد شرقی بلوک لوت چندین گسل با روند شمالی – جنوبی به دنبال هم و گاه به موازات هم دیده میشوند که آنها را گسل نهبندان نام نهادهاند و طول آن را 750 کیلومتر ذکر کردهاند . گسل مزبور در جنوب دارای انحنا به سمت مشرق و به سوی مرز ایران – پاکستان میرود و در شمال به طرف مغرب گرایش دارد.
در واقع گسلهای شمالی – جنوبی مزبور که حد جدا کننده بلوک لوت از سنگهای سیلیسی کلاستیک موسوم به فلیشهای شرق ایران است در شمال نه دو شاخه دارد، که شاخه غربی آن درامتداد افیولیت-ملانژهای حاشیه شمال شرقی لوت به سمت مغرب انحنا داشته، ولی شاخه شرقی آن تا عرض 34 درجه شمالی ادامه پیدا میکند - آقانباتی. - 1383 میلونیتهای منطقه مورد مطالعه در شمال غرب شهرستان نهبندان، در استان خراسان جنوبی، در اطراف یکی از شاخههای گسل نه غربی واقع شدهاند. محدوده مورد مطالعه بین عرض جغرافیایی 31° 58´ تا 32° 4´ و طول 59° 20´ تا 59° 38´ در نقشه های زمین شناسی 1:100000 چهار فرسخ - حمزه پور - 1338 و مختاران - موحدی و همکاران - 1338 قرار گرفته است. میلونیتهای مورد مطالعه متعلق به کمربند افیولیتی شرق ایران - که منحصرا در محل برخورد بین دو بلوک لوت و رشته کوههای شرق ایران دیده میشود - هستند. موقعیت منطقه مورد مطالعه در شکل1 قابل مشاهده است.
میلونیتهای این منطقه بصورت تودههای عدسی شکل با گستردگی زیاد در سنگهای گرانیت تا گرانودیوریتهای گنیسی غنی از بیوتیت - واحد سفیدرنگ در تصویر ماهوارهای منطقه در شکل - 1 دیده میشوند که با شیستهای کوارتزیتی مختلفی مرز تکتونیکی داشته و به سمت شمال بصورت رانده روی سرپانتینیت قرار گرفته است. شیستها و گنیسها احتمالا متعلق به دگرگونیهای ژوراسیک دهسلم و گرانیت شاهکوه هستند - موحدی و همکاران،. - 1338 این توده عدسی شکل گسترده گنیس با طول تقریبی 20 کیلومتر در امتداد WNW-ESE متشکل چندین برش تکتونیکی است که روی همدیگر و یا در کنار همدیگر قرار گرفتهاند - شکل-2الف - . در این مقاله سعی شده است با مطالعه میلونیتهای شمال غرب نهبندان به سوالات زیر پاسخ داده شود: -1 سنگ منشاء میلونیتهای شمال غرب نهبندان چیست و میلونیتی شدن در چه زمانی رخ داده است؟ -2 میلونیتهای شمال غرب نهبندان با چه حرارتی دگرریخته شدند؟
-3 آیا میلونیتهای موجود در شمال غرب نهبندان تحت تاثیر جنبش گسل نه غربی قرار گرفتهاند؟
بحث:
به منظور درک بهتر ماهیت سنگهای میلونیتی چندین نمونه جهتدار برداشت شده است که سه نقطه با بهترین ساختارها انتخاب گردیده است . موقعیت نقاط برداشت شده در شکل -2الف نشان داده شده است. تورق اندازه گیری شده در سه نقطه انتخابی با بهترین ساختارها به شرح زیر است: نقطهN50W/90 :1 با مختصات 32° 00´ 4.28" N و 59° 35´ 14.2" E نقطهN80W/35SW :2 با مختصات 32° 00´23.57" N و 59° 30´ 58.79" E نقطهN40W/50SW :4 با مختصات 31° 59´ 54.09" N و 59° 30´22.19" E در شکل 2 قسمتهای ب و پ و ت نمونههای برداشت شده ازنقاط1 و 2 و 4 را نشان میدهد و مشخصات سطح تورق برای هرنمونه مشخص شده است. مطالعات میکروسکوپی به وضوح نشان میدهد که سنگ مادر گنیس مشخص شده بر روی نقشههای زمینشناسی، یک گرانیت تا گرانودیوریت میباشد. دلایل ما برای این ادعا عبارتند از: یکنواختی بافتی و
