بخشی از مقاله
چکیده
مطالعات فرهنگی از اواس قرن بیستم با این مسئله مواجه بوده است که رو ندهای ع صر پ سامدرن چه تأثیری بر درک سنّتی از فره نگ خوا هد گذا شت. دنیای در حال جهانی شدن عوامل کاملاً جدیدی را پیش رو قرار داده است که مو جب دگر گونی فرهن گی در مق یاس و سیع می شوند. از ا ین م یان فن آوری ارتباطات و رسانه به همراه حر کت عی نی مهاجران در جهان از عوامل کلان این دگرگونی هستند. هدف از این مطالعه طرح روشی جدید در تحلیل و بررسی برخورد های م یان-فرهن گی در عصر جهانی شدن ا ست.
با تأک ید بر ارت باط پدیدار شناختی م یان فره نگ و ز بان، ا ین مطال عه بر ا ساس نظر یه روا یت ریکور و نظریه گسترش یافته ترجمه وی موقعیت فرهنگها در جهانی شدن را برر سی می ک ند. تنش روا یی ز مانی رخ می د هد که مح توای فرهن گی و رمزگانهای ارزشی زیست بومی خاص در برابر روایتهای غالب قرار می گیرد. مطال عه در ادا مه عوا قب ا ین تنش و دو روش برای برون ر فت از آن را پیشنهاد می کند.
-1 مقدمه
عوامل دخیل در روند جهانی شدن تأثیر بسزایی بر تسریع دگرگونی فرهنگهای بومی، به ویژه فرهنگهای حاشیه ای داشته است. از میان این عوامل، به صورت بسیار کلان، می توان به انتقال حجیم اطلاعات از طریق پیشرفتهای فن آوری اطلاعات و همچنین به مهاجرتهای عینی افراد در فرهنگهای مختلف اشاره کرد. تمامی این عوامل، به همراه زیر مجموع های آنها، باعث اعمال فشار بر فرهنگهای گیرنده اطلاعات شده است. درک این روند فزاینده و تحلیل آن و پیشنهاد روشهایی برای برون رفت از آن، مستلزم طرح روشهای جدید در مطالعات فرهنگی است.
هدف از مطالعه حاضر بیان روشی جدید در تحلیل روند برخورد فرهنگها در جهانی شدن طبق شگردهای روایی است. با تأکید بر ارتباط پدیدارشناختی بین فرهنگ و زبان، فره نگ فضایی برای شکل گیری تجربه و انت قال رمزگان های ارز شی تو صیف می شود. سپس ب یان می شود که چگو نه روایت ها ط بق نظر یه ری کور می توان ند حاوی مح توای فرهن گی با شند. در دنیای جهانی شدن، زمانی که محتوای فرهنگی و نظام ارزشی کشورهای مختلف در برابر هم قرار می گیرد، باعث »تنش روایی« می شود. یکی از راه های خارج شدن از تنش روا یی، ح ضور فرهنگ های حا شیه ای در تول ید و انت قال روایتهای بومیشان به زبانهای هسته ای است.
-2 بنیادهای نظری
-1-2 عوامل دگرگونی فرهنگی
تصور عمومی این است که حرکت و رشد فرهنگها در زمان به صورتی درون زا از داخل محتوای فرهنگی هر قلمرو شکل می گیرد. اما همانطور که تاریخ نشان می دهد رخدادهایی کلان و بشدت تأثیرگذار ممکن است جریان رشد و شکل گیری جامعه و فرهنگ را با نوعی اختلال مواجه کند - آنهیِر و آسار1، . - 2007 مثلاً جنگ، قحطی، بیمارهای همه گیر از مسایلی بوده است که مکرراً در دوره های تاریخی و سرزمینهای مختلف اتفاق افتاده است و تأثیرات بسزایی را بر بوم شناسی مناطق آسیب پذیر گذاشته است.
اما چنین گسستهایی در جریان رشد و پیشرفت فرهنگها ممکن است در شکلهای مختلفی نمایان شود. با پیشرفت فن آوری و میل عمومی جهان به ارتباطات میان-فرهنگی پس از جنگ جهانی دوم، الگوهای ناپیوستگی تاریخی نمودهایی تازه به خود گرفته است - لیو، . - 2012 دیگر لزوماً جنگ میدانی علت دگرگونی فرهنگی در قلمروهای مختلف نیست. جریان شبکه های مجازی، اقتصاد چند-فرهنگی، مهاجرت، به همراه بسیاری عوامل دیگر، شرایطی را به وجود آورده است که فرهنگها مستقیماً در برابر نظامهای ارزشی و نمادهایی یکدیگر قرار می گیرند - رابینسون2، . - 2007 در چنین شرایطی، فن آوری های انتقال اطلاعات و همچنین حمل و نقل افراد میان فرهنگهای مختلف - آنهیِر و آسار، - 2007 به مبادله میان-فرهنگی منجر شده است.
مشکل اصلی درک اثراتی است که چنین روابطی بر الگوهای تاریخ نویسی و هویت هر فرهنگ می گذارد. مثلا آیا رواب قدرت و تأثیرگذاری میان تمامی فرهنگها برابر است؟ آیا مواجهه با ارزشها فرهنگی بیگانه آن هم در سطح جهانی و بسیار کلان هیچ تأثیری بر جریان تاریخ نویسی بومی نخواهد داشت؟ آیا تمامی اطلاعاتی که میان فرهنگها مبادله می شود بی طرفانه نگاشته شده و یا می توان پیش بینی کرد که صاحبان گفتمانهای قدرتمند و فن آوری های پیشرفته اهدافی را در پس اطلاعات خود دنبال می کنند؟
برای درک عمیقتر از این پرسشها، ابتدا باید روابطی را که فضای بومی و جهانی را به هم پیوند می دهد کشف نمود. روشی برای بررسی این موقعیت، قرار دادن مناسبات بین المللی در ساختارهایی مشخص است که، از منظر علومی مثل جامعه شناسی، وجود »نظامهایی« در مقیاس جهانی را نمایان کند. طبق این نظریه، کینگ - 7991 - 3 در کتاب خود تحت عنوان فرهنگ، جهان شدن و نظام-جهانی، مجموعه مقالاتی را ارائه می دهد که نظام جهانی را از منظرهای مختلف ارزش یابی می کنند.
-2-2 جهانی شدن فرهنگی و عوامل تغییر
نگرش نو نسبت به فرهنگ و اهمیت آن در بسیاری مناسبات زندگی انسان در قرن بیستم با عنوان »چرخش فرهنگی«1 مطرح شد - فلسکی و سوفیا2، . - 1996 البته علی رغم تأثیر ژرف این جنبش در علوم انسانی، و رشته های وابسته مثل جامعه شناسی زبان و مطالعات ترجمه، باید دانست که چرخش فرهنگی در حال حاضر در شرایطی پسامدرن قرار دارد، و حتی می توان آن را »پسافرهنگی« نامید. مسایل بسیاری صرفاً در دو دهه گذشته نظر پژوهشگران را جلب کرده است، که از اصول اولیه جنبش فرهنگی تا اندازه ای فاصله می گیرد. اکنون نمی توان فرهنگ را به سادگی »دانش کسب شده از طریق جامعه«3 - هادسون، 1980، - 76 دانست، زیرا بسیاری مسایل نو در مطالعات فرهنگی مطرح شده است.
فرهنگهای بومی در گذر از عصر مدرنیته و ورود به دوران نسبتاً مبهم پسامدرن دچار فشارها و دگرگونی هایی هستند که از نگرش تک-ُبعدی فرهنگ در جایگاه ارزش بومی بسیار فراتر رفته است. چِینی1994 - 4، - 8 بر این باور است که مشکل اصلی امروز فرهنگها »بحران فرهنگی«5 است، که در آن افراد به دنبال کشف معانی در پس محتوای فرهنگی خود هستند. فن آوری ارتباطات به همراه پیشرفتهای صنعتی در بسیاری حوزه های دیگر مثل حمل و نقل میان-قاره ای، باعث شده است فرهنگها به گونه ای بی سابقه در برابر یکدیگر قرار گیرند - رابینسون، 2007؛ لیو، . - 2012
عوامل اصلی دگرگونی فرهنگها در عصر کنونی را می توان در دو بخش بسیار کلان تحلیل کرد: فن آوری رسانه ارتباطات و فرهنگ مهاجران. همانطور که در بخش عوامل دگرگونی فرهنگ اشاره شد، برخلاف دوره های تاریخی گذشته، در عصر فن آوری، ارتباطات با شتاب بی سابقه در حال عبور از مرزهای سابقاً مستحکم است. صاحبان فن آوری ارتباطات بهترین موقعیت را در ترویج باورها و نظامهای ارزشی خود دارند.
در این میان، نمودهای متفاوت از دنیای غرب به سرعت بستری برای رشد پیدا می کند: جهان در آستانه ورود به عصر تازه سرمایه داری ابزاری6 است، است، که با یکپارچه سازیِ سرمایه، فن آوری، اطلاعات و صنایع تفریحی، جامعه اطلاعاتی-تفریحی و فرهنگ نمایشی ایجاد می کند ... که در آن »تفریح تمامی دامنه های زندگی از اینترنت تا سیاست را در بر می گیرد...« - کلنر7 به نقل از امره8، 9009، ص. .9 - 3 نظام جهانی که در بالا به آن اشاره شد در واقع محصول مناسبات میان-فرهنگی است که از طریق پیشرفتهای فن آوری و با سرعتی بالا ممکن شده است، و معمولاً در خدمت مقاصد آنانی است که به چنین فن آوری هایی دسترسی دارند.
