بخشی از مقاله
چکیده
»جهانی شدن«فرایندی است که در پی برخی تحوّلات جهانی و پیشرفتهای علمی و فنی در حوزه ارتباطات و رسانهها و تسهیل و تشدید روابط و تعاملات بین ملتها در زمینه های گوناگون، ظهور و بروز پیدا کرده است. این جریان به صورت فراگیر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جوامع بشری را درگیر مسائل مشترک و فراگیر و چالشهای گوناگون نموده و انسانها را با دنیای دگرگونشونده، سیّال، گیجکننده، نفوذپذیر و ناآشنا و فاقد حد و مرز و غیرقابل کنترل، و پیچیده مواجه ساخته است.یکی از مهمترین تأثیرات آن، تأثیر بر وضعیت فرهنگها و ادیان است. از اینرو، جهانی شدن برای جوامع اسلامی به عنوان یکی از دغدغههای مهم و چالشبرانگیز به شمار میرود. این مسئله، که در عصر جهانی شدن، اسلام به منزله یک دین و فرهنگ جهانی، چه نوع مواجهه و رابطهای میتواند با جهانی شدن کنونی داشته باشد، مسئلهای مهم و درخور توجه است که این مقاله میکوشد تا بدان بپردازد.
کلمات کلیدی: جهانی شدن، اسلام
مقدمه:
با آغاز هزاره جدید، بشر به سطح کیفی نوینی از امکانات دست می یابد که چهره جهان مدرن و همه پیوند ها و ارتباطات بین المللی آن را به گونه قابل ملاحظه ای تغییر می دهد . این همان چیزی است که ا ین روزها ورد زبان سیاست مداران، اقتصاددانان، فیلسوفان و جامعه شناسان با گرایش های گوناگون شده است . در این که نوع بشر به سرعت مسیر یکپارچگی راطی می کند ورو به اقتصاد، سیاست و فرهنگ جهانی دارد، تردید نیست .جهانی شدن به عنوان پدیده ای مهم و نوظهور که دارا ی ابعاد گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است، همه ساختار های فرهنگی و اجتماعی را تحت تأثیر و تحول قرار داده و به صورت اجتناب ناپذیر، ادیان و فرهنگ های همه جوامع را دچار چالش کرده است .
تحولات صورت گرفته در ابزار و شیوه های ارتباطات و جا به جایی های منابع و مردم، آشکارا می توانند بر انهدام حد و مرز های اجتماع ی تأثیرگذاشته، همبستگی و یکپارچگی بیش تری را موجب گردند . - کارگر، - 1387 به قول برخی از متفکران، جهانی شدن گز ینه ای انتخابی نیست که شما اراده کنید آن را بپذیرید یا خیر، بلکه کاروانی استکه هم زمان، در همه شاهراه های دنیا، به سرعت در حال حرکت است و کشورها نیز توان متوقف کردن آن را ندارند. پیام بازیگران عرصه جهانی شدن نیز آن است که نیروهای اقتصادی و دانش فنی، به سمت همگونی و یکدستی در اشکال سیاسی،اقتصادی و رفتار های دولتی پیش خواهند رفت.جهانی شدن، مبین نوعی جهان بینی و ایدئولوژی و اندیشیدن دربار ه جهان، به عنوان منظومه ای کلان و به هم پیوسته است .
بنابراین، رو یارویی معقول با ا ین پدیده جهانی و فراگیر، مستلزم شناخت واقع بینانه ماهیت، مبانی و اقتضائات این فرآیند است و با توجه به تاثیر آن بر وضعیت فرهنگ ها و اد یان، ا ین مسئله برا ی جوامع اسلامی نیز به عنوان یکی از مهم ترین مسائل دینی، اجتماعی و فرهنگی به شمار می آید .ازاین رو بنا به تفسیر و شناختی که از فرآیندجهانی شدن یا فرآیند های جهانی شدن داریم، رویارویی ما متفاوت خواهد بود.با توجه به وضعیت امروز بشریت و جهان و ناامیدی حاکم بر بیش تر انسان ها و جهان، نیاز روز افزون جوامع به مسائل اخلاقی و اعتقادی، به ویژه مباحث مهدو یت و ضرورت پژوهش مبتنی بر اصول و قواعد درست در ا ین زمینه آشکارتر شده است .
حکومت جهانی حضرت مهدی خط بطلانی بر انواع گوناگون حکومت ها، نظر یات، برنامه ها و طرح های ارائه شده در عرصه جهانی است، به طوری که تمامی ا ین نظریات و حکومت ها، امتحان خود را پس خواهند داد و مردم به پوچی، ضعف و بطلا ن آن پی خواهند برد و با آغوش باز و تشنگی بسیار پذیرای دولت مهدوی خواهند بود. چنان که امام صادق فرمود:امر ظهور واقع نمیشود، مگر بعد از آ نکه هر طبقه ای به حکومت برسند و دیگر طبقه ای در روی زمین با قی نباشد که حکومت نکرده باشد تا دیگر کسی نتواند ادعا کند که اگر زمام امور به دست ما میرسید، ما عدالت را پیاده میکردیم. آ نگاه حضرت قائم، قیام کرده، حق و عدالت را پیاده می کند. - نعمانی، - 1392
به هر حال جهانی شدن در ابعاد گوناگون خود - اقتصاد، فرهنگ، سیاست، مذهب و ... - مباحث گوناگونی می طلبد. آن چه در ایننو شتار مورد بررسی و توجه قرار می گیرد، تنها مسئله حکومت واحد جهانی حضرت مهدی در مقایسه با جهانی شدن است . جهانی شدن:همانطور که واترز - - 1995 اشاره کرده لغت جهانی از چهارصد پیش تاکنون مورد استفاده محققان با دیدگاههای متفاوت بوده است. اگرچه از لفظ جهانی شدن 3 از حدود 1960، استفاده شده است و »فرهنگ لغات و بستر« از 1961، نخستین لغت نامه ای بود که در آن لفظ جهانی شدن را تعریف کرده بودند، اما مفهوم جهانی شدن از نیمه دهه 1980 به مثابه یک بحث علمی جدی مورد توجه و مطالعه محققان قرار گرفته است - رابرتسون، - 1992
به طور کلی جهانی شدن به معنای جهان گیر شدن مقوله های مادی و معنوی است که در قلمرو سیاسی، اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی معنای متفاوتی پیدا میکند. اگرچه جهانی شدن در عالم نظریه های فلسفی و اجتماعی تاریخ کهنی دارد که مباحث آن را در جهان شهر های افلاطون و مدینه فاضله های فارابی نیز می توان پی گرفت، ولی جهانی شدن به مفهوم جدید محصول ظهور صنعت ارتباط جهانی است، که منعکس کننده ارتباطات همزمان جهانی است. متفکران اجتماعی معاصر از زوایای گوناگون جهانی شدن را تعریف کرده اند: جیمسون - - 1998 با دیدگاه فلسفی به تحلیل جهانی شدن پرداخته است، نک چونگ - - 1998
گفتمان جهانی را بررسی کرده است و مفاهیم ابزاری جهانی شدن جنبه دیگری است که مورد توجه بسیاری از جامعه شناسان ارتباطات قرار گرفنه است - گیدنز، - 1999 جودی - - 2000 در مقاله اخیر خود از جهانی شدن در قلمرو حقوق بحث میکند، که البته آن را با حقوق بین الملل مینماید. جامعه شناسان سیاسی به مفهوم قدرت در مدار جهانی پرداخنه اند - من،1996، هلتون، . - 1996 گروه دیگری هم هستند کخ حوزه های اقتصاد جهانی را مطالعه کرده اند - هلد و همکاران - - 1998 و در نهایت فرهنگ گراها، ابعاد فرهنگی جهانی شدن را بسط داده اند.گذشته از ابعاد مفهومی جهانی شدن لازم است به تفکیک جنبه های سخت افزاری و نرم افزاری جهانی شدن و همچنین بعد پروسه ای و پروژه ای آن توجه داشت. بعد سخت افزاری جهانی شدن تابع صنعت و تکنولوزی جهانی ارتباطات است.
در واقع تمامی صنایع و تکنولوژی که امکان دسترسی همزمان به آنها وجود دارد، مثل تلفکس، تلفن، اینترنت، رادیو و تلویزیون جهانی - ماهواره - اجزای این صنعت به شمار می آیند، و بعد نرم افزاری جهانی شدن مربوط به محتوا و در واقع داده هایی است که بر سخت افزار اشاره شده غالب می شود و اطلاعات در گردش آن را تشکیل می دهد. جهانی شدن را میتوان از دیدگاه » پروسه ای« به مثابه یک روند طبیعی متکی بر تکنولوژی ارتباطات نیز تحلیل نمود و همین طور با چشم انداز » پروژه ای - «آلبرو، - 1996 بررسی کرد. جریان پروسه ای آن تابع سخت افزار جهانی شدن مثل وسایل ارتباط جمعی از راه دور، تلویزیون های جهانی و اینترنت، که منشا به وجود آمدن روند جبری و غیر قابل کنترل ارتباطات فراملی است، میباشد.
این روند مفهوم زمان و مکانف دوری و نزدیکی، و پروسه انجام یافتن تولیدات اقتصادی و فرهنگی را متحول کرده است برای مثال معیار و مقیاس ارتباط با ملتی در آن سوی کره زمین - به ع نوان نمونه آفریقا - ، ارتباط حضوری و سفر به آن دیار بود، اما امروز، به طور همزمان، ملل جهان، بدون توجه به بعد مکانی بین دو منطقه، می توانند ارتباطات سمعی و بصری با بکدبگر برقرار کنند. بعد پروژه ای جهانی شدن، حاکی از روند هدایت شده به سمت » امریکایی کردن جهان و یا امریکا گرایی و یا امریکا مرکزی« است. آلبرو در کتاب عصر جهانی مینویسد، ال گور رئیس ستاد انتخاباتی کلینتون در سال 1992 برای اولین بار تحلیل دقیقی از دیدگاه جهان محوری امریکا را مطرح کرد.
او در بحث خودبا استناد به مفهومی حقوق بشری در خصوص ضرورت محیط زیست، به دیدگاه جدیدی از مقوله قدرت جهانی تاکید میکند. او میگوید، تخریب محیط زیست در هر کجای جهان ولو در سرزمین امریکا نباشد، میتواند ضایعاتی را برای سرزمین اممریکا در پی داشته باشد، از این دیدگاه، همه زمین یک سرزمین بومی فرض شده و کنترل جهان با استناد به حفظ محیط زیست منشا سیاست جدید برای دولتمردان امریکا شده است. این دیدگاه، نظم جدید را برای جهان فرض کرده است که
