بخشی از مقاله
بیان مسأله: از دیر باز، انسان برای رفع نیازهای غذایی خود به کشت و کشاورزی پرداخته است. با مطالعه در فرهنگ و تمدن انسانها دریافت می شود هر کدام، یک پارادایم خاص خود در این زمینه داشتهاند. این ارتباط دو سویه بین انسان و کشاورزی در ساختار اقتصادی همه کشورها وجود دارد. در همین راستا فرهنگ اسلامی با تأسی از قرآن و عترت، پارادایم خود را در پنج محور حرث - مقدمات - ، زرع - تولید - ، توزیع، مصرف، مالیات عرضه می دارد.
هدف پژوهش: با اجرای این محورهای شش گانه آموزههای الهی، امید به خودکفایی در زمینهی کشاورزی محصولات استراتژیک وجود دارد. هدف این نوشتار، ترویج اصول و قواعد اقتصاد کشاورزی اسلامی است در حدی که در این مقال بگنجد.روش و چگونگی انجام پژوهش: این نوشتار تشریحی کاربردی که از نوع کتابخانه ای است اولین محور از آموزههای قرآنی یعنی حرث را تشریح و نحوه به کارگیری آن را در اقتصاد مقاومتی تبیین می نماید.
یافتهها و نتیجهگیری: یافتهها بیان گر آن است قرآن کریم برای کشاورزی در شرایط مشکل اقتصادی برنامه کوتاه مدت و بلند مدت دارد. در نتیجه با فراگیری و بکارگیری آن، یکی از ساختارهای اقتصاد مولّد پیاده سازی می گردد که مسلماً روشی بدور از آزمون و خطاست و محسنات آن خروج از دوره بحران اقتصادی است.
کلید واژهها: قرآن، روایات، حرث، کشاورزی، اقتصاد.
مقدمه:
اقتصاد کشاورزی زیربنای هر اقتصادی است. بهرهگیری و بهرهوری علمی و صحیح از آن باعث استحکام زیربنای اقتصادی بالأخص در شرایط دشوار آن خواهد شد. چیستی و چگونگی بهرهوری از آن در آیات و روایات منعکس شده است. از آنجایی که کلام وحی، بدون آزمون و خطاست، الگوپذیری از آن، راه صواب و بدون خسران است و در هزینه اجرا، صرفهجویی خواهد شد. از مواردی که قرآن کریم به آن پرداخته است حرث است که درگویش علمی از آن به تهیه زمین و در اصطلاح کشاورزی، حاصل خیز کردن زمین یاد میشود. حرث در فرهنگ قرآنی عبارت است از آماده کردن زمین برای استحصال محصول است. در این نوشتار، با تعریف و تبیین این موضوع چگونگی بهکارگیری آن در اقتصاد مقاومتی، تشریح میگردد.
با در نظر گرفتن شرایط صعب اقتصادی در وضعیت کنونی، ضرورت دارد تا اندازه ممکن هزینه اجرای طرح را پایین آورد و این مسأله با طراحی درست و بدون نقص امکانپذیر خواهد بود. قدر متقین آموزههای قرآنی بدون خطاست و به کارگیری آن در طراحی اقتصاد کشاورزی در شرایط اقتصاد مقاومتی، اهمیت فزونی مییابد.اگر قرار است، اقتصاد کشاورزی یک اقتصاد مولد باشد. زیرساختهای درستی باید داشته باشد. اولین آنها آب و زمین است. برقراری مؤلفههای آب و زمین، ارتباط تنگاتنگی با انسان دارد که میتواند در جهت عمران و آبادی آنها تلاش کند. خداوند حکیم هُوَمینَفرماید:أَنشالْأ - َرْضِأَکُم مﱢوَ اسْتَعْمَرَکمُفِیهَا - - هود» - 61 /اوست که شما را از زمین آفرید و آبادی آن را به شما واگذار کرد.
« این وظیفه به انسان به عنوان فاعل سببی، نسل اندر نسل واگذار شده است بنابراین ارتباط انسان با زمین یا به تعبیر قرآنی ارتباط حرث با نسل در ادوار مختلف تاریخی و با فرهنگها و پارادایمهای متعدد به اشکال و انحاء مختلف تحت شرایط اقلیمی متنوع یک ارتباط دوسویه بوده است. زمین احتیاج به انسان دارد تا زنده بماند و انسان نیز همچنین. زیرا منبع تأمین آذوقه او از زمین است بدیهی است منبع غذایی انسان شامل نبات و حیوان میشود. نبات از زمین میروید و حیوان از زمین میخورد. بنابراین توجه به آبادی آن، نقش اساسی در حیات بشری دارد. سیر تطور تاریخ بیانگر آن است، انسانها در هر عصری با پرداختن به کشاورزی، سعی در عمران و آبادی زمین داشتهاند و از این ره، توشهای برای اقتصاد و معیشت خویش فراهم مینمودند.
در عصر معاصر، با توجه به کثرت جمعیت انسانی، کشاورزی رو به مدرنیزه و مکانیزه شدن نهاده است تا جوابگوی خیل عظیم جمعیت باشد. در کشاورزی مدرن، اساس و مؤلفههای اصلی همان است که در کشاورزی سنتی بوده است ولی با این تفاوت که در نحوه بهکارگیری آنها، بهینهسازی شده است.بهینهسازی در اصول و اساس اولیه کشاورزی کمک به اقتصاد مولد میکند و زمینه را برای عبور از شرایط سخت اقتصادی و بینیازی کشور از وابستگی خارجی در این زمینه مهیا میسازد. هدف این نوشتار تبیین بهینهسازی یکی از اصول اولیه یعنی آماده کردن زمین برای به دست آوردن محصول از زبان قرآن و حدیث است تا بتوان آن را در اقتصاد مقاومتی به کار برد.
بنابراین ابتدا به تعریف حرث و ارتباط آن با نسل پرداخته میشود. سپس از اهمیت آن سخن به میان میآید. آنگاه ضرورت به کارگیری نسل در تولید حرث، تبیین میگردد و در قسمت پایانی چگونگی به کار بردن آموزههای دینی تولید حرث در اقتصاد مقاومتی تشریح خواهد شد.تعریف حرث و تفاوت آن با زرع: حرثدر لغت به معانی متعددی آمده است. اساساً بر دو اصل است، یکی به معنای جمع و کسب و دیگری به معنای ناتوان کردن - ابن فارس، 1404 ق: - 2/49 ولی معنای موردنظر در کشاورزی، معنای اولی است که
