بخشی از مقاله
چکیده
یکی از بزرگترین الگوهای انسانی و اسلامی حضرت علی - ع - بوده است که میتوان پژوهشهای فراوان در آن بهعمل آوردکه درسراسرتاریخ ادبیات وفرهنگ اسلامی به طورطبیعی مانندشخصیت های دیگرصدراسلام،در زبان و ادبیات فارسی منعکس است ؛امادر قرن هشتم به ندرت به صورت ویژه در دیوان حسن کاشی مشاهده میکنیم.نگارنده درمقاله با روش پژوهشی توصیفی تحلیلی، به جلوه هایی از بازتاب سیمای انسانی وعلمی وسیاسی حضرت علی - ع - در آینهی شعر حسن کاشی پرداخته است. این پژوهش نشان می دهدکه کاشی بامضامین حماسی دینی ،مدحی، عرفانی، حکمی، اخلاقی، عبادی ،ازالقاب وعناوین وکنیه ها وصفات آن حضرت - ع - هنرمندانه ودراوج واغراق شاعرانه بهرهگیری کرده است. به خصوص می توان باتحقیق وتأمل در دیوان واین گونه اشعار وی ،گستردگی معلومات وتلمیحات وفرهنگ اسلامی ازحدیث وروایات کاشی را نمایان کرد.
مقدمه
یکی از زیبایی های فرهنگ و ادبیات فارسی تأثیر فرهنگ اسلامی در آن است که بازتاب فراوانی از آن را در شعر فارسی می بینیم. در این میان شاعران بزرگ و کوچک ما از یک موضوع بسیار ارزشمند غافل نمانده و آن الگوسازی اسلامی و بزرگان صدر اسلام در لابهلای شعرشان است . یکی از شگفت ترین الگوهای کمال انسانی حضرت علی - ع - بوده است. رشادت ها،جانبازی ها،جوانمردی،صداقت،شرافت ،دانایی ومعرفت ووفاداری آن گران مایه فرزندبشری - علی -ع- - دردوره ی آغازین اسلامی چنان اوج گرفت که به گواهی تاریخ،وی را به یکی از بزرگ ترین ودوران سازترین شخصیت های جهان ودنیای اسلام ، تبدیل کرده است.
ازطرف دیگر،یکی از زیبایی های شعر فارسی تأثیر فرهنگ اسلامی و زبان و ادبیات عرب در آن است که بازتاب فراوانی از آن را در شعر فارسی می بینیم. شاعران بزرگ و کوچک ما از یک موضوع بسیار ارزشمند غافل نماندهاند و آن الگوسازی اسلامی و بزرگان صدر اسلام در لابهلای شعرشان نمودداشته و یکی از بزرگترین الگوهای انسانی و اسلامی حضرت علی - ع - بوده است. درباره ی فضایل شخصیت تاریخی وسیاسی واجتماعی حضرت علی - ع - ،بسیاری ازصاحب نظران سخن گفته اند.
دانشمندبزرگ معاصرشیعی ،مطهری درباره رمزجاذبه علی واینکه محبوب دلها ومعشوق انسان هاست ،ضمن اشلره به فضیلت های اخلاقی،قهرمانی وکمال انسانی وی می گوید:»علی ازآن نظر محبوب است که پیوند الهی دارد.دلهای ما به طورناخودآگاه دراعماق باحق سروسرٌ وپیوستگی داردچون علی را آیت بزرگ حق ومظهر صفات حق می یابند به او عشق می رزند.درحقیقت پشتوانه ی علی ،پیوند جان ها با حضرت حق است که برای همیشه در فطرت ها نهاده شده وچون فطرت ها جاودانی ست مهر علی هم جاودانه است. - «مطهری، - 92:1390
به کلام نظریه پرداز بزرگ دیگرهم از اهل تسنن بسنده می کنیم که در حکومتداری ،سیمای انسانی وعدالت علی - ع - چنین میآورد:»و در هر صورت علی آمد که نظریهی اسلام را دربارهی حکومت از نو در دل فرمانداران و تودهی ملّت وارد و عملی سازد. او آمد نان جوینی را بخورد که آرد آن را همسرش با دست خود تهیه میکرد و تازه او سر خورجین جو را مهر میزد و میگفت: دوست ندارم جز چیزی را که میدانم، بخورم و گاهی میشد که او شمشیر خود را میفروخت تا لباس و غذایی از پول آن تهیه کند و حاضر نشد که در »کاخ سفید« کوفه سکونت کند و آمد تا آنطور زندگی کند که »نضر بن منصور« از »عقبه بن علقمه« نقل میکند او گوید: روزی پیش علی - ع - رفتم. در جلوی او شیر ترش شدهای بود که مرا ناراحت ساخت و نان خشکی هم بود.
گفتم یا امیرالمومنین! این غذا را میخورید؟ به من فرمود: ای ابو الجنوب! پیامبر خدا نان خشکتر از این میخورد و خشنتر از این لباس اشاره به لباس خود کرد میپوشید و من اگر راه او را نروم میترسم که به او ملحق نشوم. او آمد تا آنطور زندگی کند که »هارون ابن عنتره« از پدرش نقل کرد که: در »خورنق« در حالی که زمستان بود بر علی وارد شدم و پوشاک وی یک قطیفهی کهنه بود که در آن میلرزید! گفتم یا امیرالمومنین، خداوند برای تو و اهل و عیال تو در این مال سهمی قرار داده و تو با خود این چنین میکنی؟ فرمود: به خدا به چیزی از شما نیاز ندارم و این همان قطیفهای است که از مدینه آوردهام....«
