بخشی از مقاله
چکیده
خدیجه - س - ، بانوی باایمان، بافضیلت و بزرگوار قریش بود که در یکی از خاندانهای اصیل و شریف حجاز چشم به جهان گشود. خاندان او از اقوام والاتباری بودند که همیشه از خانه کعبه و از محور خداپرستی، حمایت و پاسداری میکردند.خدیجه - س - که بانویی خردمند، صاحب درک و شعور، برخوردار از کمالات والای انسانی، دارای موقعیت بالای اجتماعی و بهرهمند از زندگی مرفه دنیوی بود، پیشنهاد ازدواج با بزرگان و صاحب منصبان قریش را رد نمود و با فردی ازدواج کرد که از نعمت پدر و مادر و مال و ثروت محروم ولی به صداقت وامانت مشهور بود؛ یعنی رسول گرامی اسلام - ص - . آن بانو بعد از ازدواج با پیامبر - ص - ، تمام هستیاش را وقف آن حضرت و اهداف والایش نمود و لحظهای در حمایت و یاری رساندن به آن حضرت درنگ ننمود. او نهتنها تمام اموال خویش را در اختیار پیامبر - ص - قرار داد،
بلکه اولین بانویی بود که به آن بزرگوار ایمان آورد و از ایشان پشتیبانی نمود. براین اساس، از جایگاه بلند و مقام رفیع نزد خداوند متعال برخوردار گردید تا جایی که خداوند تبارکوتعالی به وسیله جبرئیل برای او سلام فرستاد و او را به پاداشی عظیم و جایگاهی رفیع وعده داد که هیچیک از اصحاب رسول خدا - ص - بدان مقام نرسیده بودند. اوصاف و کمالات معنوی حضرت خدیجه - س - و منزلت بالای وی نزد خداوند متعال، پیامبر - ص - را وادارمی کرد تا همیشه از همسر باوفایش به نیکی و شایستگی یاد نمایند و هیچگاه وی را فراموش نکنند. پیامبر - ص - در تمام مدت عمر شریفش تنها از خدیجه - س - به شایستگی یاد میکردند، نام او را با احترام بر زبان جاری مینمودند و همواره خاطره او را گرامی و عزیز میداشتند و بارها از خدمات آن بانو و فداکاریهایش یاد میکردند. در این مقاله، سعی شده تا شخصیت ممتاز حضرت خدیجه - س - در سنت گفتاری و رفتاری پیامبر - ص - بر اساس منابع معتبر اهلسنت، تحلیل و تفسیر گردد.
واژگان کلیدی
سنت گفتاری، سنت رفتاری، حدیث، حضرت خدیجه - س - ، پیامبر - ص - ، اهلسنت.
مقدمه
خدیجه - س - بانوی گرانمایه، شریف و با فضیلت قریش بود که در بعد فکری، فردی خردمند، دوراندیش، و برخوردار از هوش و ذکاوت و در بعد اخلاقی و رفتاری، زنی عفیف و پاکدامن و برخوردار از موقعیت اجتماعی خاص بود. بر این اساس، در عصر جاهلیت با القاب »طاهره1 «و »سیده قریش2« نامیده میشد. او به جهت اطلاعاتی که از آینده درخشان پیامبر - ص - داشت، اشتیاق یافت با آن حضرت ازدواج کند؛3 بدان جهت پیشنهاد ازدواج داد، درحالیکه چهل سال از عمر او میگذشت.4 پیامبر - ص - که جوانی بیستوپنجساله بودند و میتوانستند با جوانترین و زیباترین زنان عرب ازدواج کنند، به جهت وجود کمالات انسانی در خدیجه - س - ، این پیشنهاد را پذیرفتند و در یک جمع خانوادگی این ازدواج مبارک صورت گرفت.5
بدینگونه زنی که دلی چون آیینه و اندیشهای چون بارانهای شفاف و آبشارهای زلال داشت، با همان صفا و پاکی، به همسری پیامبر - ص - در آمد که در آن زمان به »محمدامین« معروف بود. حضرت خدیجه - س - نخستین زنی است که به رسالت پیامبر - ص - ایمان آورد و به ندای توحیدیاش، لبیک گفت و با تمام وجود از آن حضرت پشتیبانی کرد و جان و مال و اعتبار خود را در راه این اعتقاد و ایمان، تقدیم داشت. وی در راه همگامی و پشتیبانی پیامبر - ص - ، لحظهای از تلاش و تکاپو بازنماند و لذا نه به عنوان یک همسر و زن خانهدار، بلکه به عنوان یک همسنگر، یک مجاهد مقاوم، یک مبارز کوشا و سختکوش و یک الگوی زن مسلمان و مؤمن بارها تأیید و تصدیق پیامبر - ص - را جلب نمود و نشان پرافتخار »سیده نساء اهل الجنه« را از زبان مبارک آن حضرت دریافت کرد.
مقام والا و شخصیت حضرت خدیجه - س - را نمیشود با معیارهای ظاهری و معمولی سنجید و با عقل ناقص و دانش نارسای خود ارزیابی نمود؛ زیرا مقام و احترام آن بزرگوار چنان اوج گرفت و بالا رفت که خداوند تبارکوتعالی به وسیله جبرئیل بر او سلام فرستاد؛ سلامی که خداوند بر پیامبران بزرگ خود مانند نوح و ابراهیم و موسی فرستاده است. این، بر مصونیت حضرت خدیجه - س - از همه عیبهای ظاهری و باطنی، روحی و جسمی دلالت دارد که تالیتلو مقام عصمت است. بر این اساس، حضرت خدیجه - س - به جهت برخورداری از این اوصاف و فضایل والای انسانی، نزد پیامبراکرم - ص - از احترام و محبوبیت خاصی برخوردار گردید. رسول گرامی اسلام، آن خاتون بزرگ را بسیار دوست میداشتند، به مهر و درایت او آگاه بودند و در کارهای خود با وی، نهفقط مانند یک همسر، بلکه همچون یک دوست فهیم و دلسوز و صمیمی، مشورت میکردند و به نظریاتش احترام میگذاشتند.
امتیازات فوقالعاده حضرت خدیجه - س - ، عطوفت و درایت، کاردانی و شایستگی وی سبب شد پیامبر - ص - ، مادامی که آن بانو زنده بود، با زن دیگری ازدواج نکنند، با وجودی که چندهمسرگزینی در آن عصر و با آن وضعیت خاص زمانی و مکانی و سنتهای قومی و منطقهای، موضوعیکاملاً عادی بود. تجلیل و تکریم پیامبر - ص - به حضرت خدیجه - س - ، تنها به دورهای حیات آن بانو مربوط نبود، بلکه بعد از وفات حضرت خدیجه - س - نیز از او به نیکی یاد میکردند و یادش را گرامی میداشتند؛ با اینکه پس از وفات حضرت خدیجه - س - ، با برخی از زنان دیگر مانند عایشه، صفیه، امسلمه و... ازدواج کردند، همیشه از حضرت خدیجه - س - با احترام و شایستگی نام میبردند و همواره خاطره او را گرامی و عزیز میداشتند. این مقاله، تلاش نموده تا جایگاه و منزلت حضرت خدیجه - س - را در گفتار و رفتار پیامبر - ص - با استناد به احادیث معتبر در منابع اهلسنت به تصویر کشاند و آن را از منظر فقهالحدیثی تفسیر و تحلیل کند و پیامهای زیبا و نکات برجستهاش را استخراج کند و تقدیم شیفتگان مکتب حیاتبخش اسلام، پیروان راستین پیامبر - ص - و زنان مجاهد مسلمان نماید که با الگوگرفتن از آن بانو، رسالت
