بخشی از مقاله
چکیده
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پایان جنگ سرد، همانگونه که منطقه اسیای مرکزی مورد توجه بسیاری از قدرتهای بزرگ وکوچک من جمله کشورهای عضواتحادیه اروپایی هم قرار گرفته است. اتحادیه اروپاکشورهای منطقه را به عنوان یکی از بخشهای جدا شده از اروپا با نگاه اصلی به ذخایر غنی انرژی و بعد استراتژیکی آن تعریف کردوبراساس استراتژی خودتعامل بااین کشورها، توسعه وگسترش روابط باآنهاراباهدف حضور فعال ونفوذ در این منطقه وکسب منافع اقتصادی تعیین نمود. ارتباط اروپاییان باکشورهای منطقه صرفاً به این دهه و دوران برنمی گردد، کشورهای اروپایی بطور سنتی وتاریخی با کشورهای این منطقه ارتباط داشته اندواکنون باتوجه به افزایش اهمیت تاریخی، ژئوپولتیک، ژئواستراتژی، جغرافیایی این منطقه،نگاه وتوجه اروپاییان براساس منافع کنونی آنهابه مراتب بیشتر شده است
وازآن بعنوان یکی از نقاط حساس جهان که منافع آنهارادر آینده تأمین خواهد کرد نگاه می کنند. این اهمیت طی یک دهه اخیر به حدی افزایش یافته است که حتی اتحادیه اروپارا واداشته تا برای خود استراتژی تدوین نمایدوبراساس آن بتواندبه اهداف راهبردی خودبرسد. هدف این استراتژی مشخصی که توسط کمیسیون سیاست خارجی، امنیتی و دفاعی پارلمان اروپایی تهیه وارائه گردید، مشارکت درتعیین استراتژی اتحادیه اروپایی درموردتوسعه روابط باکشورهای منطقه است. دراین استراتژی، اسیای مرکزی علیرغم تفاوتهای موجودمیان کشورهای آن، بعنوان یک مفهوم، واحد جغرافیایی حقیقی تعریف شده، دارای ارزشهای استراتژیک فراوان است که در طول تاریخ، صحنه مبارزه کشورها وامپراتوریهای قدرتمند و با نفوذ بوده است.
واژگان کلیدی: آسیا، اتحادیه اروپا، تنش زدایی، اقتصاد، جغرافیا.1 مقدمه
اتحادیه اروپا باید نه تنها روابط دو جانبه خود با هر یک ازکشورهای آسیای مرکزی توسعه دهد، بلکه بایستی ایجادروابط چندجانبه بین پنج کشورمنطقه راتشویق نماید. ودربعداقتصادی به انرژی، حمل ونقل وامنیت آن توجه ویژه مبذول دارد. دراین استراتژی همچنین آمده است: از آنجاکه ادغام منطقه درساختارهای اروپایی موردخواست مردم آن میباشد،بنابراین مهم است که روابط باانهاتوسعه یابد. دراین استراتژی، تأسیس سفارتخانه در این کشورها، کمک به این کشورها برای تحکیم استقلال خودوترویج دموکراسی درآنجاوبرقراری صلح وثبات در منطقه، حمایت ازبرنامه ومشارکت فعال باایجادتوافقات و قراردادهای مشارکتی، تلاش برای حل مشکلات کشورهاو منطقه با همکاری دیگر نهادهای بین المللی واروپایی، توجه ویژه به دریای خزروهمکاریهای اقتصادی چندجانبه آن نیز موردتوجه قرار گرفته است. بیشک چنانچه براهمیت ژئو استراتژیک وژئوپلتیک منطقه آسیای مرکزی واقف باشیم که همه بازیگران داخلی، منطقهای وبینالمللی نیزبه این اهمیت پی برده اند، همه انها بدنبال کسب منافع وعلائق خود هستند، اتحادیه اروپاهم نیز از این مساله مستثنی نیست.
در ذیل به برخی از مهمترین منافع اروپاییان در این منطقه اشاره میگردد .
1 دسترسی به ذخایر و منافع انرژی آسیای مرکزی.
2. گسترش حوزه نفوذخود در این منطقه و مناطق حاشیه.
3. ایجادحاشیه امنیتی برای اتحادیه اروپابابرقراری صلح وثبات دراین منطقه.
4. برقراری صلح وثبات در منطقه وترویج دموکراسی و ارزشهای اروپایی.
5. مطرح کردن اروپابه عنوان یک بازیگر و قدرت فعال درسطح منطقه وجهان.
6. تعریف اتحادیه اروپابعنوان یک بازیگرجدیددر منطقه.
7. کاهش نفوذ کشورهای قدرتمند همسایه نظیر ایران و روسیه.
بنابراین مهمترین اهداف کلان اتحادیه اروپایی در توجه به این منطقه رامیتوان تأمین وکسب منافع اقتصادی خودباتأکیدبرانرژی موردنیازآتی خود - نفت و گاز - ، با توجه به اهمیت وموقعیت والای اقتصادی آن، حضور فعال سیاسی ونفوذدراین منطقه به عنوان یک منطقه استراتژیک وبه عنوان رقیب جدی باآمریکا وتأمین امنیت کشورهای عضو با پیوستن این کشورها وحصول اطمینان ازحلقه امنیتی خودوکمک به این کشورها برای برقراری صلح و ثبات و امنیت و حل مناقشات داخلی و منطقهای در جهت منافع خود برشمرد. این اتحادیه برای رسیدن به اهداف فوق سیاستها، برنامهها واقدامات وابزارهایی را تعریف و در دستور کار خود قرارداده است که درطول تحقیق آنها را مورد بررسی قرار می دهیم. لذا با توجه به مسائل مطرح شده، سوال اصلی تحقیق این گونه مطرح می شود:
سوال اصلی:
اهداف حضور اتحادیه اروپا دراسیای مرکزی جیست؟ در راستای پاسخ گویی به این سوال، فرضیه اصلی پژوهش حاضر اینگونه مطرح شده است.
فرضیه:
اهداف حضور اتحادیه اروپا درمنطقه آسیای مرکزی حفظ ارزش لیبرال، مبارزه باقاچاق مواد مخدر، تروریسم و انتقال انرژی بوده است.
اهمیت تحقیق:
اهمیت بررسی نقش ودلایل حضوراتحادیه اروپا در منطقه آسیای مرکزی ازدوجنبه می تواند مورد توجه قرار گیرد: ازیک سوباتوجه به اینکه بعدفروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اتحادیه اروپا باهمه تفاوت واختلافاتی که میان اعضاء وجودداردازلحاظ سیاسی واقتصادی توجه ویژه ای به منطقه آسیای مرکزی نموده است و به همین دلیل در روابط میان دو طرف مسائلی مانند رعایت حقوق بشر به عنوان یک ارزش اروپایی، مبارزه باتروریسم ومواد مخدر وانتقال انرژی به اروپاوبه طبع امنیت آن جایگاه به خصوصی یافته که به عنوان موضوع این تحقیق دارای اهمیت است که مورد توبه محافل علمی قرارگیرد. از سویی دیگر باتوجه به همجواری منطقه آسیای مرکزی با جمهوری اسلامی ایران بررسی نقش و جایگاه اتحادیه اروپادرمنطقه ضروری احساس می گردد.
تعریف مفاهیم اتحادیه اروپا:
یک اتحادیه دولتی وفراملی از 27 عضودموکراتیک کشورهای قاره اروپا است. اتحادیه اروپا به این نام در سال 1992 با پیمان ماستریخت بوجود آمد. - WIKIPEDIA - تشکیلات این اتحادیه شامل جامعه اقتصادی اروپا - بازار مشترک - وجامعه ذغال وفولاداروپاوکمیسیون پارلمان اروپامی باشد. ساختار واقعی این اتحادیه مشتمل برشورای وزیران وپارلمان وکمیسیون اروپا ودیوان دادگستری است. هدف این اتحادیه بوجود آوردن وحدت اقتصادی وتوسعه اجتماعی ونهایتاوحدت سیاسی میان کشورهای دموکراتیک اروپا است که قوانین ومقررات مربوط به ان درسال 1992 به امضا رسید. این معاهده ماستریخت شامل سه مولفه جامعه اروپاو سیاست خارجی وامنیتی اروپا وامور داخلی وخارجی می باشد که کانون تمرکزرکن نخست ان برهمگرایی سیاسی واقتصادی ورکن دوم وسوم برهمکاری در موضوعات داخل وخارج است. - WIKIPEDIA -
آسیای مرکزی:
تکمیل کننده عمق استراتژیک روسیه وپل ارتباطی آن به خاورمیانه است وشامل پنج کشوراست وهرگونه تحول سیاسی درمنطقه می تواند برامنیت ملی روسیه را تحت تاثیرقراردهد. این منطقه درقرن 19 عرصه رقابتهای گسترده بود که ازنیمه اول این قرن روسیه وانگلیس دوبازیگر اصلی ان رودروی یکدیگر قرار گرفتند وهدف روسیه تزاری برای مقابله بارقیب قدرتمنداروپایی خودکه حرکت به سوی هندوستان مستعمره بود واز ان بعنوان یک بازی بزرگ نام برده اند. بدنبال فروپاشی شوروی وتشکیل 15 جمهوری مستقل که پنج جمهوری ان دراسیای مرکزی قراردارندودرپی ایجادخلاءژئوپولتیک درپیرامون روسیه وتجدیدروسیه به مسایل داخلی فدراسیون خودبعنوان مباحث محوری خود بادیگر بازیگران منطقه وبین المللی بازی بزرگ جدیدی را برای توصیف ابعاد این رویاروی به کار گرفته است.
حقوق بشر:
حقوق بشرازجمله حقوق مسلم وثابت ومشخص شده ای است که ریشه درخلقت بشرداردومربوط به همه انسانهادرهمه مکان می شوددرآن همه انسانها بطور مساوی وصرفابواسطه شان انسانی، بدون توجه به نژادوملیت یا گروه خاصی ازاین حقوق برخوردار است.1 بشر در معنی ازادی ومستقل باقرین وهمراه قدرت موضوعیت دارد ودردومفهوم قابل بررسی است -1آزادی واستقلال که زمینه استقلال فردی وخارج ازالزام واجبار اجتماعی بدور از انقیادوتابغیت سیاسی می گرددودران فرمانروایان حق محدود کردن حقوق وازادی افراد را ندارند که آن مرتبط بانظرات جان لاک می باشد -2آزادی ومشارکت که در ان افراد حق مشارکت آزادانه در اموراداره عمومی ومدیریت سیاسی رابدون هیچ فشار اجتماعی داراست که مرتبط با همان اندیشه مردم سالاری ژان ژاک روسو است.2
تروریسم:
تروریسم عبارتند از استفاده مستمر با تهدید به کاربردخشونت جهت کسب اهداف سیاسی نظیرارعاب وجلب توجه گسترده به یک خواست سیاسی ومخالفت با قوانین سخت بی رحمانه است.3 که ان را میتوان به تروریسم بین الملل ودولتی وپست مدرن تقسیم کرد درتروریسم بین الملل: هدف انگیزه های سیاسی به همراه ارعاب توسط عاملان غیردولتی. درتروریسم دولتی: دخالت یک یا چند دولت در امور داخلی یا خارجی یک دولت بمنظورارعاب ووحشت ازطریق عملیات نظامی ومشارکت در عملیات تروریستی است. درتروریسم پست مدرن: بعدازحوادث 11 سپتامبر به کارگیری ابزاروامکانات واستراتژی مدرن برای تضعیف دشمن برای رسیدن به اهداف سیاسی.4
مواد مخدر:
مواد مخدر عبارتند ازوابستگی به داروهای که با مصرف آن ازنظر جسمی وروانی یک وابستگی پیدا میکند واز نظر شیمیایی یک خاصیت تحذیر کننده وتوهم زا و اعتیاد اور دارد و اعتیاد به ان می تواندعامل عمده ساختمان جسمی وروانی انسان وماده اعتیاداور واوضاع اجتماعی موثر است.5
روش تحقیق:
الف - نوع روش تحقیق لازم به ذکر است که روش تحقیق تبیینی است و در ضمن مطالب درقالب روش هایآماریِ مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
ب - روش گردآوری اطلاعات و داده ها
