بخشی از مقاله
چکیده
با به وجود آمدن شرای خاص اجتماعی، اقتصادی؛ فرهنگی،آموزش و پرورش به تشکیل کلاس های چند پایه ، بیش از پیش ملزم شده است، لذا هدف مطالعه حاضر بررسی کلاس های چندپایه با رویکرد سوآت جهت تقویت و توسعه این کلاس ها بود. بدین منظور به تحلیل فرصت ها، تهدیدها، نقاط قوت وضعف کلاس های چندپایه پرداخته شد. یافته های این بررسی نشان داد برخلاف موقعیت ویژه کلاس های چند پایه، که اغلب موجب ایجاد نگرش منفی نسبت به این کلاس ها در معلمان شده است،اماتوجه به نقاط قوت این کلاسها،فرصت های مناسبی را در برنامه درسی ایجاد می نماید.
.1 مقدمه
بررسی عوامل موثر بر پیشرفت و ترقی و توسعه در جوامع پیشرفته نشان می دهد که همه ی این کشورها از آموزش و پرورش توانمندی برخوردار هستند که تبلور این سیستم آموزشی در تربیت انسان های مورد نیاز برنامه توسعه پایدار، یعنی افرادی با ویژگی های کل نگر، خلاق، مشارکت جو، متعهد ومتخصص خود را نشان داده است - موسایی، احمدزاده،. - 1388 منظور از توسعه ی پایدار، توسعه ای است که به بقای بشر و رفاه او می نگرد و درصدد ایجاد تعامل بین انسان و محی و حال و آینده، انسان و طبیعت و عدالت و رفاه برای نسل های فعلی و آینده است.
به بیان دیگر توسعه ی پایدار به دنبال رفع نیاز نسل حاضر بدون خدشه وارد کردن به منابع و توانایی های نسل های آینده است و از آنجا که تلاش برای توسعه ی همه جانبه در همه ی ابعاد از پارامترهای پایداری محسوب می شود - زاهدی، نجفی، - 1384، توسعه ی مدارس چندپایه به منظور تحت پوشش قرار دادن افراد لازم التعلیم در دوره های مختلف تحصیلی و افراد بازمانده از تحصیل، که بعدها گروه بی سواد یا کم سواد های کشور را تشکیل می دهند و ، مشکلات عدیده ای را برای جوامع به وجود می آورند، می باشد.
در این راستا تشکیل کلاس های چندپایه در جهت کاهش چنین مشکلاتی منظور می گردند - بابادی عکاشه، شریف، جمشیدیان،. - 1389 با اندکی مطالعه در سابقه تعلیم و تربیت می توان دریافت قدمت وجود کلاس های چندپایه به آغاز تعلیم و تربیت گروهی می رسد. دلیل اصلی تشکیل کلاس های چند پایه به حد نصاب نرسیدن تعداد دانش آموزان در یک پایه ی تحصیلی است. معمولا حد نصاب تعداد دانش آموزان ، که موجب رسمیت یافتن کلاس های درس در هر پایه می شود را نظام آموزشی تعیین و ابلاغ می کند . کلاس های چند پایه ، که در آن یک معلم در چند پایه تدریس می کند ، روشی مؤثر برای افزایش دسترسی به آموزش در مناطق روستایی است.
این طرح ، علاوه بر آن که مسئله غیر اقتصادی بودن کلاس های کم تعداد را حل می کند پایه های تحصیلی را نیز تکمیل می گرداند - لاکهید، آدریان،ترجمه سجادیه ،. - 1371 امروزه همه ی سیستم های آموزشی رسمی بر اساس توجه به سن و پایه ی تحصیلی سازمان بندی می شوند. این سازمان بندی - براساس پایه - به دو گروه کلاس های تک پایه و چندپایه تقسیم می شوند. - لیتل،. - 2001 یکی از ایده آل ها، کلاس درس تک پایه است؛ کلاس هایی که در آن یک معلم به یک گروه از دانش آموزان در یک پایه که تا حدودی از نظر سن و توانائی شبیه به یکدیگر هستند، آموزش می دهد
- مرتضوی زاده، . - 1394 اما برخی از شرای ویژه که در آن معلمان به مقتضای شرای می بایست فرآیند یاددهی- یادگیری را به پیش برند، وجود مدارس کوچک با کلاس های چندپایه است.
این کلاس ها مورد استقبال معلمان و نظام های آموزش و پرورش نیست ولی در شرایطی وجود آن ها ضروری و معقول است - کاسکنا، متینیب،. - 2011 کلاس های تک پایه، »یک موقعیت آموزشی خاص هستند که در آن دو گروه یا بیشتر دانش آموز وجود دارد و هر گروه دارای توانائی و پایه ی تحصیلی مختلفی است« - اناری نژاد و ریحانپور، . - 1394 کلاس های چند پایه در جهان با نام های متفاوتی شناخته شده که از این میان می توان به کلاس های »دوپایه، مجزا، گروهی، کلاس های چند برنامه ای و آموزش و پرورش جایگزین اشاره نمود. نتایج پژوهش بی هامرا به نقل از کرنیش در مورد آموزش چندپایه بیانگر آن است که این شیوه آموزشی در کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت رو به افزایش است - بی هامرا،کاسچر ،. - 2015
در همین خصوص ، پژوهش های صورت گرفته بیانگر آن است که توسعه مدارس با کلاس های درس چندپایه دو دلیل اساسی دارد: -1 فلسفی -2 ملاحظات اداری . از نظر فلسفی کلاس های چندپایه به منظور بهبود رشد شناختی و اجتماعی دانش آموزان و کاهش رفتارهای ضداجتماعی به وجود می آیند. از سوی دیگر بنا به دلایل اداری همچون کاهش جمعیت دانش آموزی، نیازهای اداریB مالی، موقعیت جغرافیایی و... این کلاس ها تشکیل می شود و از آن ها به عنوان ابزاری جهت خدمت به انسان های محروم و مراکزی جهت ایجاد آگاهی اجتماعی، پیشرفت های اقتصادی و اصلاحات آموزشی بهره برداری می شود. بر همین اساس یکی از اقدامات موثر جهت تجدید حیات شبکه مدارس ابتدایی برای ایجاد امکان دسترسی همگانی به مراکز آموزش و پرورش تعداد بیشتر ی از کودکان، تشکیل کلاس های چندپایه ضروری است.
در ایران کلاس های چند پایه به عنوان یک نظام آموزشی مستقل به شمار نمی آیند و دارای معلم و کتاب مخصوص به خود نیست ، بلکه پایین بودن آمار دانش آموزان یک روستا، تشکیل چنین کلاس هایی را ضروری ساخته و علل گسترش آن نیز مهاجرت روستائیان به شهرها، کاهش رشد جمعیت، وجود تعصبات قومی، استفاده از کودکان در کشاورزی و دامداری، پراکندگی روستاها، عدم تامین نیروی مجرب در روستاها، افزایش نرخ تکرار پایه، عدم امکان اعزام معلمان زن به مدارس دورافتاده و در نتیجه عدم جذب دانش آموزان دختر و کاهش جمعیت دانش آموزی می باشد - صمدیان،. - 1385 لذا کانون توجه نوشتار حاضر برآن است تا به منظور توسعه بیشتر و بهتر کلاسهای چندپایه، به بررسی مزایا، فرصت ها، تهدیدها، و ضعف ها و قوت های این کلاس ها بپردازد .
.2آسیب شناسی کلاس های چند پایه بر مبنای تحلیل سوآت
امروزه پیشرفت و توسعه ی سازمان ها و موسسات در گرو ارتقا سطح دانش، مهارت، رفتار و بینش منابع انسانی است. برهمین اساس می توان شاهد بود که اغلب سازمان های پیشرو بیش از پیش توجه خود را به آموزش و بهسازی منابع انسانی معطوف داشته اند - ملایی هرندی،جعفری هرندی،. - 1391 روش اس دبلیو اتی>1@ که در فارسی با نام تحلیل سوات هم شناخته میشود یکی از ابزارهای برنامه ریزی استراتژیک است که برای ارزیابی وضعیت داخلی و خارجی یک سازمان استفاده میشود. اس دبلیواتی در انگلیسی حروف اول کلمات قوت ، ضعف ، فرصت و تهدید است.
از این روش علاوه بر برنامه ریزی راهبردی بطور کلی در تحلیل وضعیت سازمانها استفاده میشود. در واقع این تحلیل را باید ابزاری کارآمد برای شناسایی شرای محیطی و توانایی درونی سازمان دانست - دانشنامه آزاد ویکی پدیا - . در این راستا توسعه و تقویت کلاس های چندپایه نیز مشمول فرصت ها، تهدیدها، نقاط قوت و ضعف می باشد که در ادامه به آن پرداخته شده است.
.3 فرصت ها
دلایل متنوعی می تواند برای یک سازمان فرصت ساز باشد و این فرصت ها روی خروجی و نتیجه ی نهاد یا سازمان تاثیر می گذارد - گروه اف ام ای،. - 2013 بهره مندی گروه سنی از منابع و امکانات آموزشی و مشغولیت به تحصیل در مدارس به تناسب جمعیت هر منطقه را فرصت آموزشی می گویند - قاسمی،. - 1392 با توجه به مطالب بیان شده ایجاد مدارسی با کلاس های چندپایه فرصتی مناسب برای مشغولیت به تحصیل دانش آموزان ایجاد می کند.
