بخشی از مقاله
چکیده
صرف نظر از اثر عام حقوق در پیشرفت علوم و فنون از راه تحقق نظم و امنیت در جامعه از طریق تدوین قوانین و مقررات و اعمال آن ازسوي دستگاه قضائی، که موجب امنیت و سلامت جامعه و مهیا شدن زمینهبرايشکوفاییفرهنگ وتمدن میشود، این مقاله تنها به بررسی نقش خاص حقوق در پیشرفت علوم و فنون خواهد پرداخت.آن رشته از حقوق کهمشخصاً با موضوع مورد بحث ارتباط پیدامیکند، »حقوق مالکیتهاي فکري«نامیدهمی شود کهاز طریق عوامل زیر بهایفاي نقش خود میپردازد:
1.حمایت مادي و معنوي از علما و فناورانی که آثاري را پدید آورده در اختیار جامعه قرار میدهند.
2.حمایت از سرمایهگذاريها و برقراري پیوند اقتصاد با علم و فنĤوري به منظور نشر آثار علمی و فنی درسطح وسیع جامعه.
.3 منوط کردن حمایت قانونی به این که اطلاعات علمی و فنی در اختیار عموم گذارده شود.
نکته پایانی اینکه به رغمبنداخیر،عملاٌروزبهروزبر فاصله جوامع واقتصادهاي دانش محور با سایرین بیشتر می شود و این بدان علت است که محصولات علمی و فنی در سایه حمایتهاي قانونی و معاهدات بین المللیارزشاقتصادي پیداکرده و بخش قابل توجهی ازتولیدات ملی برخی کشورها را تشکیل میدهد تا بدانجا که زمینه حمایتازانحصاراطلاعاتعلم را فراهم نموده،درمعاهدات بینالمللی بر آن تأکید میکند. بدینترتیبعلموفناوري،اقتصادو حقوق ازیکطرفموجب رشد و توسعه فرهنگ وتمدن و ایجاد رفاه عمومی شدهاندواز طرف دیگر زمینه را براي افزایش فواصل طبقاتی در سطح جهان فراهم کردهاند.حقوقازدوجهتدرپیشرفت علوم وفنون نقش ایفا نموده وزمینه توسعه آن را فراهم میآورد.
نخست ازجهت عام،که نظم وامنیمیرادرجامعهتبرقرار سازدوبابرپاییتشکیلات قضائی ازآن حمایت می نماید. بدیهی است کهتنهادرچنین محیط امن و سالمی است کهامکانتعلیم و تربیت بهنحووسیع و صورت گرفتن تحقیقات به شکل عمیق براي دانشمندان بهوجودمیآیدوعلموهنروادب شکوفاخواهد گردید.جهت دوم، کمک بلکه دخالتنظاممندحقوقدرفراهمآوردنزمینهپیشرفت علوم و فنون و فرهنگ در جامعه است. این نقش در تعامل با علم و اقتصاد و از طریق تدوین قواعد ویژهدرحمایتازآثارادبیوهنري،واختراعات صنعتی عملی میگردد.جهت اول بهرغماهمیت فراوانی که داردبهلحاظبداهت،ونیازيبهشرح توضیح ندارد؛ لذا تنها جهتدومدراین مقاله به اختصاربررسیمیشود.
واژگانکلیدي:علومانسانی،رشتهحقوق،علوموفنون، نظامآموزشی.
حقوق مالکیتهاي فکري
رشتهاي از حقوق که به این حوزه میپردازد،اصطلاحاً به »حقوق مالکیتهاي فکري« معروف شده است.این رشته خود به دو شاخه مهم به شرح زیر تقسیم می شود . - Paul Marett; pp 3-4 -
.1 حقوق مالکیتهاي ادبی وهنري - نظام حق مؤلف -
بدون تردیدازمهمترین عوامل بسط علم وهنر وبقاي آن در طول زمان،کتابت بوده است چنان که فرمودهاند: »الذيعلٌم بالقلم« یعنی خداوند بهوسیله قلمآموخت - سوره، علق، آیه - 4 و: »کل علم لیس فیالقرطاس ضاع« یعنیهرعلمیکه روي کاغذ نیاید از بین خواهد رفت - دیوان منسوب بهامامعلی - .حجم انبوه و گنجینه پر ارزش آثارعلمی وهنري و افزایش مداومآن همواره مدیون قلم دانشمندان و اهل هنر بوده و خواهد بود.اما باید دیدکه سامانه اي کهموجب آفرینشاینهمهآثاروانتشار آن درسراسرجهان شده است، چیست؟ آیاصرفاً عشق و علاقه مردم به علم وهنرسببآن بوده یا عوامل و تمهیدات دیگري نیز درآن دخالت داشته است؟
علاقهمردماعصارگذشته به علم وادب کمتر ازمردم این روزگارنبوده ولی توسعه همه جانبه امروزي در آن زمانها وجود نداشته است.کندي وهزینه سنگین کتابت واستنساخدرقرون قدیم بوده،اجازةنشرگستردة آثار را نمیداده است. درنتیجه سطح علمشودوهنرنمیتوانستهفراگیر . البته در جهان اسلام بهخصوص در مناطقی مانند ایران علم و دانش دربرخی دورههاازرونق فراوان برخورداربودهوگاهشمار کتابهاي شخصی بعضی از دانشمندان آنقدر زیاد میشده که حمل آنها به کاروانیازشتران نیازداشتهاست - ولایتی،109:1385بهبعد- گوستاو لوبون، - 543:1347،ولی بههرحال چنین امکاناتی براي عموم موجود نبودهاست.
