بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: هدف از انجام پژوهش حاظر بررسی اثربخشی تلفیق فنون رویکردهای شناختی- رفتاری و تحلیل ارتباط متقابل در کنترل خشم و پرخاشگری افراد مبتلا به پرکاری تیروئید می باشد.
روش بررسی: طرح پژوهشی از نوع نیمه آزمایشی به صورت پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. نمونه این پژوهش شامل 24 نفر از مبتلایان به پرکاری تیروئید در شهر بوشهر بودند که با روش نمونه گیری تصادفی در پژوهش شرکت کردند. افراد به دو گروه 12 نفره تقسیم شدند که هر دو گروه در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری دو ماهه مورد سنجش قرار گرفتند. ابزارهای سنجش در این پژوهش پرسشنامه خشم اشپیلبرگر می باشد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و باروش آماری تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها : یافته ها نشان داد که گروه آزمایش که درمانی مشتمل بر تلفیق دو رویکرد را دریافت کردند در مقایسه با گروه کنترل که هیچگونه درمانی را دریافت نکردند از نظر میزان کاهش ابراز خشم وضعیتی صفت اشپیلبرگرتفاوت معنی داری داشتند.
نتیجه گیری : نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که درمان تلفیقی دو رویکرد شناختی- رفتاری و تحلیل ارتباط متقابل ، به طور قابل توجهی رفتارهای پرخاشگرانه بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید می دهد. همچنین اثر آموزش تا زمان پیگیری دو ماهه باقی ماند.
.1 مقدمه
هیجان ها پدیده های ذهنی ، زیستی و هدفمند هستند. پدیده های فطری که در افراد مختلف در شرایط یکسانی بروز می کنند. از جمله هیجانی که در زندگی همه افراد نقش مهم و موثری دارد، هیجان خشم است. خشم به صورت یک حالت هیجانی درونی ناخوشایند با فراوانی و شدت متغیر تعریف می شود که غالبا با افکار و ادراکات نادرست ، برانگیختگی جسمی و تمایل فزاینده برای انجام رفتارهای کلامی و یا حرکتی که از لحاظ فرهنگی ناپسند است، مشخص می شود - 2،. - 1 خشم معمولا با یک محرک بیرونی شروع می شود و اغلب شامل یک جز سرزنش است - . - 2 افرادی که صفت خشم در آنها بالاست نسبت به افراد دیگر برای عصبانی شدن در برابر مجموعه گسترده ای از محرک ها آمادگی بیشتری دارند - . - 3 در حالیکه ممکن است خشم توسط افرادی که آماج خشم واقع شده اند ناخوشایند تلقی شود، برای فرد عصبانی پیامدهای خشم اغلب مثبت تلقی می شود - 2 ،. - 1 تجربه خشم تحت عنوان دو مولفه عمده مفهوم سازی شده است: حالت خشم و صفت خشم. حالت خشم ، به عنوان یک وضع هیجانی روانی- زیستی با شرایط مشخص که به وسیله احساسات درونی یا ذهنی تعریف شده که شدت آن می تواند از رنجش خفیف یا ناراحتی معمولی به خشم و غضب شدید تغییر کند.
حالت خشم عموما با تنش عضلانی و برانگیختگی سیستم عصبی خودمختار و فعالیت غدد درون ریز همراه است. ولی در طول زمان بر اثر ادراک فرد از حمله یا تهدید غیر منصفانه از طرف دیگران یا ناکامی حاصل از موانع موجود در مقابل رفتار معطوف به هدف تغییر می کند. صفت خشم، بر حسب تفاوت های فردی، افراد در گرایش به ادراک دامنه وسیعی از موقعیت ها به عنوان موقعیتهای آزاردهنده یا ناکام کننده و نیز تمایل به پاسخ دادن به اینگونه موقییتها با تشدید حالت خشم تعریف می شود.
افرادی که نمره آنها در صفت خشم بالاست در مقایسه با افراد دیگر حالت خشم را در اغلب موقعیتها و با شدت بیشتر تجربه می کنند - . - 4 یکی از رویکرد های درمانی موفق در کنترل و کاهش خشم و پرخاشگری رویکرد شناختی- رفتاری می باشد. در این رویکرد اساس کاهش خشم و پرخاشگری بر بازسازی شناختی و کنترل خشم استوار است . - 5 - تحقیقات متعددی اثربخشی شیوه شناختی - رفتاری را در کاهش خشم و پرخاشگری تائید کرده اند - به نقل از . - 6 دفنباخر و همکاران - 7 - ،57 دانشجو را که نمره خشم رانندگی آنها بالا بود به صورت تصادفی به سه گروه مهارت های مقابله ای شناختی و آرام سازی و کنترل فاقد تماس جایگزین کردند.
نتایج مرحله پس از آزمون نشان داد که اگر چه هر دو گروه مهارتهای مقابله ای شناختی و آرام سازی در مقایسه با گروه کنترل به طور معناداری خشم کمتری نشان دادند اما در مرجله پیگیری تفاوت معنا داری بین گروهها وجود نداشت و در میزان ابراز خشم در این دو گروه کاهشی مشاهده نشد. در مطالعه ای که توسط رحیمی احمدآبادی و همکاران - 8 - در خصوص اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری در کاهش خشم مبتلایان به ضربه سر انجام شده بود نیز تفاوت معنا داری در خشم کلی گروه آزمایش و گروه کنترل مشاهده نگردید. لذا پژوهشگر جهت اثر بخشی فنون درمان شناختی - رفتاری در مدیریت خشم در گروههای تحت آزمایش آزمایش و همچنین در دوره پیگیری تصمیم گرفت تا فنون رویکرد شناختی- رفتاری را با فنون رویکرد تحلیل ارتباط متقابل تلفیق کند.
برن 1975 معتقد است کاربرد تحلیل روابط متقابلاصولاً در بررسی روابط و پیوندهای اجتماعی گوناگون است .در این موقعیتها، تحلیل روابط میتواند پیش بینی و بازنگریهای مفید و قانع کننده ای را به دست آورد .در تحلیل روابط متقابل بیشتر بر روابط انسانها با یکدیگر توجه میشود و اعتقاد بر این است که اگر افراد روابط سالم، مثبت و رضایتبخشی با یکدیگر داشته باشند و آن را جایگزین روابط تخریبی، منفی و تحقیرآمیز نمایند، قادر خواهند بود که از فشارهای روانی خود و دیگران بکاهند و از زندگی خودلذّت ببرند ، معتقد است تحلیل رفتار متقابل به منزله یک روش درمان تعاملی است که بر جنبه های شناختی عقلانی و رفتاری در فرآیند درمان تأکید میکند و هدف آن افزایش آگاهی و توانایی های فرد، برای تصمیم گیری و تغییر جریان زندگی خود است.
نتایج پژوهشهای مارکمن - 9 - و ساندرسون و کارتسکی - 10 - نشان میدهد میزانموفقّیت آموزش مهارتهای ارتباطی در کاهش تعارض زوجین حدود % 80 بوده است .جون - - 11 تحقیقی تحت عنوان 16 راه از تحلیل رفتار متقابل در گروه درمانی انجام داد .وی با استفاده از تکنیکهای تحلیل رفتار متقابل که بر روی گروهی از مراجعه کنندگان به کلینیکهای روانپزشکی انجام داد به این نتیجه دست یافت که استفاده از این روش درمانی باعث افزایش به کارگیری نیروی فکر در انجام کارها و همچنین در ازدیاد احساس شور و هیجان به بیماران کمک میکند.
کیسکی و تاسوکاک ، - - 12 به بررسی حالات من دانشجویان دانشجویان پرستاری ترکیه با استفاده از دو رویکرد تحلیل رفتار متقابل پرداختند و نتیجه گرفتند که این دانشجویان هنگامی که با دیگران برخورد می کنند من بالغ خود را به کار می گیرند و در شرایط بحرانی کمترین استفاده را از من والد میکنند .همچنین دانشجویان کمترین استفاده را از من کودک خود داشتند .لورنس - - 13 در پژوهشی کاربرد تحلیل رفتار متقابل را بر بهبود مشاوره و ارتباط دانشجویان داروسازی با بیماران بررسی کرد و نتیجه گرفت آگاهی از این تکنیک به برقراری ارتباط مفید با بیماران کمک میکند.
شرایط پزشکی مانند ترشح نامناسب هورمونها باعث ایجاد مشکلات هیجانی در افراد می شود. این عامل به ویژه در اختلال در هورمونهای تیروئید که به صورت پرکاری بروز می کند قابل مشاهده است که با ایجاد افزایش تحریک پذیری در این افراد باعث بروز خشم و پرخاشگری در مبتلایان به پرکاری تیروئید می شود.با عنایت به گسترش این بیماری در جامعه و ایجاد مشکلات بین فردی ناشی از عدم کنترل خشم در این بیماران هدف از این تحقیق بررسی تلفیق فنون رویکردهای شناختی- رفتاری و تحلیل ارتباط متقابل در کاهش و مدیریت خشم افراد مبتلا به پرکاری تیروئید می باشد.
.2 روش
پژوهش حاظر، جز دسته پژوهش های کاربردی و از نوع شبه آزمایشی، دارای طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل به شیوه نمونه گیری در دسترس و گمارش تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل می باشد. متغیر مستقل در این پژوهش رویکرد التقاطی فنون روان درمانی شناخنتی و تحلیل ارتباط متقابل است که گروه آزمایش تحت تاثیر این متغیر قرار گرفت اما گروه کنترل هیچ نوع روان درمانی دریافت نکرد. متغیر وابسته در این پژوهش عبارت است از میزان خشم در افراد مبتلا به پرکاری تیروئید که قبل و بعد از اجرای متغیر مستقل و همچنین بعد از دو ماه پیگیری بر روی هر دو گروه آزمایش و کنترل توسط پرسشنامه پرخاشگری ابراز خشم وضعیتی صفتی اشپیلبرگر مورد ارزیابی و تغییرات آنها سنجیده شد.
جامعه آماری مورد بررسی در این پژوهش تمامی افراد مبتلا به پرکاری تیروئید است که در فاصله زمانی آبان ماه لغایت دی ماه 93 به دو مطب فوق تخصص غدد و متابولیسم در شهر بوشهر مراجعه کرده بودند و توسط پزشک، مبتلا به پرکاری تیروئید تشخیص داده شده بودند. از جامعه مذکور 24 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. لازم به ذکر است تمامی این افراد خانم بوده و در محدوده سنی 18 تا 42 سال قرار داشتند. معیارهای ورود در این پژوهش شامل موراد زیر بود:
-1سپری شدن زمان شش ماهه از تشخیص اختلال پرکاری تیروئید
-2 عدم مصرف دارو برای کاهش و یا عدم بروز خشم و پرخاشگری
-3 عدم وجود سابقه اختلالات روان پزشکی
-4 رضایت بیماران جهت شرکت در پژوهش.
سپس با استفاده از روش گمارش تصادفی این 24 نفر در دو گروه 12 نفری قرار گرفتند. به طوری که یک گروه روش درمان التقاطی دریافت نمودند و گروه دیگر به عنوان گروه کنترل در پژوهش شرکت داشت. درمان به صورت 11 جلسه 60 دقیقه ای بود که 6 جلسه مربوط به رویکرد شناختی و 5 جلسه آموزش فنون تحلیل روابط متقابل بود. برنامه جلسات طبق جدول یک می باشد.
