مقاله خشونت ، هست ها و بایدها

بخشی از مقاله

چکیده

خشونت، رفتاری است که برای آسیب رساندن به دیگری از کسی سر می زند و دامنه آن از تحقیر و توهین، تجاوز، ضرب و جرح تا تخریب اموال و دارایی و قتل گسترده است . - سروستانی، . - 113:1386 شایع ترین نوع آن خشونت خانوادگی که در محیط خصوصی به وقوع می پیوندد و چون میان افرادی رخ می دهد که به سبب صمیمیت، ارتباط خونی یا قانونی به یکدیگر پیوند خورده اند، جرم وابسته به جنسیت خاص محسوب می گردد که مردان به زنان روا می دارند.

در واقع از رفتار جنس غالب در جامعه نشات می گیرد در این راستا، این نوشتار خشونت را در دو مقوله هست ها و بایدهای خشونت مورد بررسی قرار داده است که در بخش اول پس از تعریف خشونت، به اقسام خشونت از قبیل خشونت های مجاز و غیرمجاز، فیزیکی و غیرفیزیکی، فردی و اجتماعی پرداخته و سپس بعد از ذکر عوامل خشونت در جامعه فعلی، به بعضی از دستورالعمل های اخلاقی، در جایگزین کردن رفتار رحمت آمیز به جای رفتار خشونت زا اشاره کرده است.

مقدمه

خشونت از جمله معدود واژگانی است که دو طیف متضاد معنایی را در خویش جمع کرده است. از یک سو، آن مخل حیات و از سوی دیگر عامل شکوفائی ذات محسوب می شود. از این رو، برای تشخیص رویکرد ارزشی خشونت از رویکرد غیرارزشی آن، لازم است گستره فحوای این واژه شناسائی شود تا در پرتو آن بتوان در سطح جامعه، برخوردهای انفعالی یا کنشی که خشونت زا هستند، از خشونت های مفید و ضروری مورد تمییز قرار داد.

. - سروستانی، . - 130:1386 خانواده در ایران دارای ویژگی های خصوصی خاصی است که دیگران اجازه دخالت در آن را ندارند، که محدوده فقط به محیط خانه ختم نمی شود، به طوری که حتی اگر رفتار خانوادگی در اماکن عمومی نیز صورت گیرد دیگران از دخالت مستقیم در آن خودداری کرده و وجود سازمان های نظارتی مانند کلانتری و دادگاه هایی که بر چگونگی رفتار افراد خانواده نظارت دارند، می تواند کمک موثری در جلوگیری بروز خشونت خانوادگی باشد. - رضا اصلانی - .

ریشه نوع خشونت تک علتی نمی باشد و بیشتر ریشه فرهنگی و ساختاری دارد . اما عوامل گوناگونی از جمله میزان تحصیلات، عامل اقتصادی – اجتماعی، اعتیاد، اختلالات شخصیتی و نحوه جامعه پذیری و تربیت فرد و... موثر می باشد . خشونت در ابعاد روانی، جنسی، جسمی، مالی، اجتماعی و فرهنگی اتفاق می افتد که پیامدهای جبران ناپذیری از جمله روانی، استرس و فشار، اختلالات جسمی خصوصا بر فرزندان وارد می کند .

تعاریف مفاهیم

خشونت : 1 در واقع رفتاری است که در همه ی کشورها مشاهده می شود و بر قربانیان فراوان آن همه روزه افزوده و موجب اضطراب مردم و احساس ناامنی آنها و به ویژه گروههای ضعیف تر و آسیب پذیرتری می شود. - سروستانی، . - 114:138 محقق دیگر یلو در سال 1983 خشونت را چنین تعریف کرده است : خشونت رفتاری آگاهانه در نظر گرفته می شود که نتایج احتمالی آن، ایجاد آسیب فیزیکی یا درد در فرد دیگر است . - مراد پناه،. - 6:1387 همچنین خشونت را می توان از نظر مفهومی کنشی در نظر گرفت که از جانب فرد یا افرادی و از روی اراده و آگاهی به منظور آسیب رساندن فیزیکی یا روحی – روانی به دیگری انجام می پذیرد . - رحمتی،. - 129:1381

پرخاشگری 1 :یک فضای معنایی وسیع را اشغال می کند که تنها بخشی از آن خشونت محسوب می شود . رفتاری تعریف کرده اندکه هدف آن صدمه زدن به خود یا دیگری باشد . - مراد پناه، . - 1387 : 7خشونت خانوادگی : 2 یکی از رایج ترین نوع آن خشونت علیه زنان یا همسر آزاری است . الگویی از رفتارهای تهاجمی و اجباری شامل حملات فیزیکی، روانی، فشار و تهدید است که افراد علیه شریک صمیمی شان به کار می برند . - مجموعه مقالات آسیب های اجتماعی، . - 81:1383 فرآیندی که در آن زوج یا شریک زندگی از خود رفتارهای خشونت آمیز بر ضد زوج دیگر نشان می دهد، به بیان دیگر به خشونتی اطلاق می شود که در محیط خلوت و خصوصی خانواده به وقوع می پیوندد . ودر میان افرادی رخ می دهد که به سبب صمیمیت، ارتباط خونی و یا قانونی به هم پیوند خورده اند . - فصلنامه مطالعات اجتماعی، . - 120:1386

طبقه بندی رفتاری انواع خشونت های خانوادگی :

-1 خشونت جنسی : 3 این نوع خشونت ممکن است در حیطه زندگی خصوصی، زناشویی و خانوادگی، اتفاق بیفتد و به صورت الزام به تمکین از شوهر یا رابطه محارم با یکدیگر در حلقه خویشاوندی علیه زن اعمال گردد. - مهرانگیزکار، . - 346:1381 بنابراین بد رفتاری جنسی همراه با اجبار یک الگوی غیر متعارف بوده و تغییر آن مشکل است . آزارروانی به شکل تهدید و انتقاد از روش رابطه جنسی همسر بیشتر متداول است . - اعزازی، . - 81:1383 تجاوز جنسی یکی از موذیانه ترین اشکال فشار اجتماعی است . زیرا مدام به زنان موقعیت آسیب پذیرشان را یاد آوری می کنند . زنان ترجیح می دهند برای حفظ حرمت خود از این گونه موارد حرفی به میان نیاورند که این امر موجب از بین رفتن اعتماد به نفس، گوشه گیری از اجتماع و ایجاد روح بدبینی در زن می شود. - کبری غلامی، . - 38:1385

-2 خشونت جسمی : 4 این نوع خشونت به به شیوه های گوناگون ماند کتک خوردن، شکنجه و قتل را در بر می گیرد یااز لمس کردن بدن زن شروع شده تا مرحله تجاوزجنسی، جسمزن را مورد آزار قرار می دهد. - مهرانگیزکار، . - 292:1381 در واقع نوعی اقدام فیزیکی برای آسیب رساندن، ترساندن یا کنترل کردن روی همسر برای مثال سیلی زدن،ضرب وشتم،پرتاپ کردن اشیاء به سمت همسر وسوزاندن اندامها و... - اعزازی، . - 81:1383

-3 خشونت روانی : 5 رفتار خشونت آمیزی که شرافت، آبرو و اعتماد به نفس زن را خدشه دار می کند . این رفتار به صورت انتقاد ناروا، تحقیر، بد دهانی، تمسخر، توهین، فحاشی، متلک، تهدیدهای مداوم به طلاق دادن، یا از ازدواج مجدد کردن اعمال می شود . - مهرانگیزکار، . - 353:1381

-4خشونت مالی : 6 در بسیاری از نقاط جهان، زنان به نیروی کار بی جیره ومواجب هستند و چنان چه مردان خانواده نخواهند از خودسخاوتی نشان دهند، ادامه زندگی زنان به مخاطره می افتد. گاه دچار سوء تغذیه می شوند و گاه حتی به ابتدائی ترین ضروریات زندگی دسترسی ندارند. افراد ذکور خانواده گاهی حتی زنان را از درآمد یا ارث خود محروم می کنند. - مهرانگیزکار، . - 365:1381 نمونه های این نوع خشونت ندادن خرجی یا سوء استفاده های مالی از زن، کنترل دائمی مخارج زن و پنهان کردن میزان درآمد خود. - اعزازی، . - 209:1380

-5 خشونت سیاسی : 1 با عملکرد اهرم های قدرت رسمی یعنی دولت علیه زنان اعمال می شود. این نوع خشونت بهصورت غفلت از حقوق انسانی زنان در قانون گذاری انعکاس می یابد و به صورت عدم پشتیبانی از برابری حقوق زن و مرد در سیاست گذاری ظاهر می شود. که ناشی از عملکرد فرهنگی دولت است و به استناد برداشتهای خاصی ازدین و هنجارهای اجتماعی تقویت شده وگسترش یافته است. - مهرانگیزکار، . - 382:1381

-6 خشونت اجتماعی :2 ممنوعیت ملاقات با دوستان و خویشاوندان، حبس کردن زن در خانه، قطع کردن تلفن و...

-7 مسامحه یا غفلت : 3 کوتاهی در برآوردن نیازهای فیزیولوژیک مانند سرپناه، امنیت، فراموش کردن زمان ها و رفتارهایی که برای همسر اهمیت دارد مثل سالگرد ازدواج، تولد و... - آقابیگلویی و آقاخانی، . - 81:1379

-8همسر آزاری: 4عمدتا رویدادی مردانه است و به صورت زن آزاری بروز می کند. همسرکشی آخرین حد همسر آزاری است و رویدادی است که در آنزن و بیشتر از مرد، همسر و شریک زندگی خود را به هر دلیل به قتل ی رساند.  وبه شیوه های ضربه زدن،پرت کردن، آتش زدن، دار زدن، مسموم کردن و خفه کردن روی داده است . خشونت مردان عمدتا تهاجمی وخشونت زنان اصلا دفاعی است - سروستانی،. - 144 :1386

-9 کودک آزاری : 5 نوع متفاوتی از خشونت خانوادگی است که سالیانه میلیون ها قربانی دارد و شامل هر نوع آسیب بدنی یا روانی، آزار جنسی، بی توجهی یا بد رفتاری به بچه ها می شود . بیشتر کودک آزاری ها در خانواده مثل مواردی از تنبیه بدنی والدین نسبت به فرزندان است . علل چندی در مورد کودک آزاری وجود دارد از جمله : خشونت بین نسلی، باور همگان که تنبیه بدنی را شیوه ای مناسب در تربیت بچه ها می دانند، فقر، انزوا، بیکاری، مشکلات خانوادگی و بی سوادی که همه به فشار سنگین بر خانواده و در نتیجه به کودک آزاری ختم می شوند. - همان - .

-10 سالمند آزاری: 6 شامل آزار جسمی، روانی، سوء استفاده مالی و بی توجهی به سالمند است . بیشتر سالمند آزاری ها از نوع همسر آزاری است و ریشه در مشکلاتی چون فشار های روحی، مشکلات شدید شخصی وتنگناها و وابستگی های مالی دارد که مراقبت کنندگان از سالمندان با آن دست به گریبان اند . - همان - . از ان جایی که تعریف خشونت مشکل است و نمی توان پدیده های اجتماعی را با یک یا فقط چند علت تبیین کرد . در این پژوهش برای تبیین عوامل مختلف در خشونت شوهران بر علیه زنان هم از نظریه های سطح خرد مانند نظریه منابع، نظریه یادگیری اجتماعی، دیدگاه تعادل گرایی، نظریه انتقال نسل ها و هم از نظریه های سطح کلان مانند نظریه فمینیستی استفاده شده است .

نظریه منابع

بر منابع مختلف افرا جهت به دست آوردن قدرت در روابط خانوادگی تاکید می کند . ازدیگر نظریه های مربوط به همسر آزاری نظریه ی ویلیلم گود است که بر مبنای » نظریه ی منابع «بلاد و ولف استوار است . گود این نظریه را برای تعیین خشونت مردان علیه زنان به کار گرفت و خشونت منبعی مانند پول و صفات فردی است و زمانی به کار می رود که منابع دیگر کارایی لازم را ندارند. نظریه منابع گود، شوهران از خشونت بر ضد زنان همچون ابزاری برای کسب قدرت در روابط خانوادگی استفاده می کنند. - محمدزنگنه و احمدی،. - 175:1381