مقاله تمدن نوین اسلامی ، نبایدها و بایدها

بخشی از مقاله

چکیده

تمدّن نوین اسالمی یعنی شهرنشینی مطابق و به سبک ایدههای قرآن کریم آخرین و کاملتارین نساخه هادایت الهی. رسول گرامی اسالم در مناسبتهای مختلف دو گوهر ثقلین یعنی قرآن و عترت - و یاا سان ت - را باه ماردم معرفی کردند و تمسک به این دو را برای هدایت انسان هاا تاا روز قیامات الزم و کاافی دانساتند. در ایان مقالاه مجموعه مختصری از بایدها و نبایدهایی که ریشه در قرآن و روایات معصومان دارد بارای رسایدن باه تمادن نوین اسالمی و به عبارتی شهروندی به سبک اسالم و قرآن معرفی شده است.

ظلم - ستمکاری - در همه ساطوح æ جوانبش، خوشگذرانی افراطی، ترف امر به معروف و نهی از منکر، جهل - نادانی به واقعیتها و حقایق - تقلیاد کورکورانه و باالخره جبن و بخل یعنی ترسو و خسیس بودن به عنوان نبایدها و در طرف مقابل پیرو استدال æ  منطق بودن، شکر گذاری، استحکام پیمانها و قراردادها، امر به معروف و نهی از منکار، آساان گیاری در امار ازدواج، رعایت عدالت میان خودی و دشمن، عدم فریفته شدن به پیروزیها و دساتاوردها و در نهایات صابر و استقامت به عنوان برخی بایدهای الزم در جامعه اسالمی معرفی شده است. آنچاه در ایان مقالاه معرفای شاده مشتی از خروار و اندکی از بسیار و به عنوان نمونه میباشد که تکمیل ایان مبحاث گنجاایش چنادین مقالاه را داراست. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری مطالب کتابخانهای - اسنادی - اسات و ساؤال اصالی ایان پژوهش عبارتست از: مهمترین نبایدها و بایدهای تمدن نوین اسالمی چیست؟

مقدمه

درآمد

انقلاب اسلامی ایران نقطه عطفی بود در شهرنشینی شهروندان مسلمان در قرن پانزدهم هجری - بیست و یکم میلادی - بهویژه ساکنان خاورمیانه و بالأخص کشور عزیز ایران اسلامی. گذشت سی و هفت سال از ابتدای پیروزی انقلاب که در نظر داشت و دارد تمدن را مطابق با معیارهای اسلامی در این سرزمین بنا کند و الگویی باشد برای امتهای دیگر در سرزمینهای نزدیک و دور دیگر و بررسی آسیبهای موجود ما را بر آن داشت تا در این مقاله ضمن معرفی برخی از این ضعفها و کژیها، بایدهای قرآنی و روایی را که میتواند درجه اسلامی بودن تمدن را افزایش دهد مطرح کنیم . طبیعی است طرح همه موارد جزئی و کلی در همه زمینه ها بیش از گنجایش یک مقاله است بنابراین به ناچار باید به برخی از موارد کلی و اهم آنها اشاره داشته باشیم.

معرفی پیشینه پژوهش

در زمینه آسیب شناسی تمدنی و ارائه بایدها و نبایدها تاکنون کتب و مقالاتی نگاشته شده که برخی از آنها عبارتند از: علل انحطاط تمدنها از دیدگاه قرآن و حدیث[1]، موانع و مقتضیات پیشرفت از منظر قرآن کریم[2]، آندلس یا تاریخ حکومت مسلمین در اروپا [3]، حدود خسارات جهانی و انحطاط مسلمین [4]، طلوع و غروب تمدنها [5]، علل پیشرفت اسلام و انحطاط مسلمین[6] و لماذا تأخر المسلمین و لماذا تقدم غیرهم [7] و. ..

بیان سؤال اصلی پژوهش

مهمترین نبایدها و بایدها برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی و قرآنی چیست؟

فرضیه

از آنجا که پژوهش کیفی است نمیتوان فرضیه خاصی برای آن ارائه داد اما میتوان گفت اگر بایدها و نبایدهای قرآن و سنّت - عترت - را به کار بندیم جامعه به سمت تمدن نوین اسلامی قرآنی گرایش پیدا خواهد کرد. در این مقاله برخی از مهمترین بایدها و نبایدهایی که دور شدن از آنها آسیبهای اساسی را بر جوامع اسلامی وارد کرده است، معرفی خواهیم کرد.

روش تحقیق

روش تحقیق توصیفی تحلیلی و روش گردآوری مطالب کتابخانهای اسنادی است در این تحقیق از قرآن کریم و روایات معصومان - ع - و تفاسیر قرآن استفاده عمده به عمل میآید.

معرفی واژههای عنوان پژوهش

تمدن

تمدن از ریشه مدینه به معنای شهر میباشد . » تمدن را میتوان به شکل کلی آن عبارت از نظم اجتماعی دانست که در نتیجه وجود آن خلاقیت فرهنگی امکان پذیر میشود و جریان پیدا میکند.[8] « »تمدن نظامی است اجتماعی که آفرینش فرهنگ را تسریع میکند همچنین نظامی است که عرف و اخلاق و قانون نگاهدارنده آن است و نظامی است اقتصادی که با مداومت تولید و مبادله برقرار میماند. آفرینش فرهنگی است زیرا برای ابداع و اظهار و آزمون و برخورداری از اندیشهها و ادبیات و آداب و رسوم و هنر، آزادی و تسهیل فراهم میکند.[9] «

ملاحظه میشود که از این تعریف میتوان گفت در درون ماهیت تمدن، فرهنگ، اقتصاد، سیاست و هر چیزی که نظام زندگی انسانها به آن وابسته است وجود دارد و در گفتگوهای تمدنی میتوان از همه آنها سخن به میان آورد و بحث و گفتگو کرد. در قرآن مجید برای تمدن لفظی با ریشه »م-د-ن« یا »ح-ض-ر« که در عربی از آن کلمه »الحضاره« به معنای تمدن را ساختهاند، وجود ندارد اما کلماتی که ارتباط نزدیک با معنای تمدن دارد به کار رفته که از جمله آنها میتوان به کلمات زیر اشاره کرد: امّت، قریه و قرن. [10]

نوین اسلامی

در این پژوهش از تمدنی سخن میرود که شاخصهها و معیارهای سنجش آن اسلام و قرآن میباشد. بر اساس جهانبینی که قرآن و اسلام معرفی میکند به دنبال نبایدها و بایدهای یک جامعه و تمدن میرویم و ایدئولوژی خود را بر مبنای آن جهانبینی بنا میکنیم و از طرف دیگر از آنجا که انسانها در سیر تکاملی خود از آغاز آفرینش تا کنون و تا روز قیامت بوده و هستند ما در پژوهش خود کیفیت و کمیت زندگی نو و پیشرفته کنونی را مد نظر قرار میدهیم که البته اسلام و قرآن با همراه زمان بودن و استفاده از دستاوردهای علمی هر زمان نه تنها مخالفتی ندارند که به آن امر میکنند. » هو انشاکم من الأرض و استعمرکم فیها«، اوست کسی که شما را از زمین بوجود آورد و از شما خواست آن را آباد کنید. [11] و مولی امیر مؤمنان علی - ع - در گفتارهای خود به مسئله زمان و توجه به آداب و دستاوردهای هر زمان اشاراتی دارند.[12]

نبایدها و بایدها

آشکار و مبرهن است که در هر امری ابتدا باید نارواییها را کنار زد ناهنجاریها را بر طرف کرد و سپس آن امر یا مکان را مزین به زیباییها و رواییها و هنجارها نمود و به عبارت دیگر تخلیه را باید قبل از تخلیه انجام داد.