بخشی از مقاله
چکیده
گروه های تکفیری - سلفی در دوران اخیر ابزار و عامل خشونت در جهان اسلام هستند،خشونتی که نقش ویرانگر آن در فکر واندیشه مردم و نیزکشتار افرادبی گناه، قابل کتمان نیست به همین دلیل در این مقاله به بررسی خشونت و راه های مقابله با پرداخته می شود.در جهان بینی اسلامی،جهان به باطل و عبث آفریده نشده است،بلکه جهان بر مشیت حکیمانه استوار است .نظام موجود نظام احسن و اکمل است.جهان به حق وعدل برپاست ،و گاهواره تکامل انسان است.در اسلام روش به کمال رساندن انسان برمحبت وملاطفت استوار است.رسول خدا - ص - خود پیامبر رحمت و مهربانی بود.گستردگی و شمولیت اسلام ناشی از پیام محبت آمیز و معنوی آن است.اسلام با جهل و نادانی مبارزه می کند و معیار تعالی وکمال را علم و ایمان می داند.عدالت از ارکان اساسی قوام و دوام جامعه است و مبارزه با ظلم و ستم سرلوحه کار قرار داده شده است.در روابط اجتماعی گفتگو و انتخاب احسن تاکید شده است و در عین حال :شخصیت پرستی،تکیه بر ظن و گمان،شتابزدگی،پیروی از میل و هوس،و گذشته نگری و سنت گرایی از لغزشگاه های اندیشه دانسته شده است .از اینرو، ظاهر گرایی،تحجر،جهل،بی عدالتی،سیاسی کاری ،فقدان گفتگو از عامل های تشدید کننده خشونت به شمار می روند.
واژگان کلیدی: انسان،خشونت،مقابله با خشونت
مقدمه
در نظام هستی انسان جایگاه والا دارد ،او اشرف مخلوقات است و می تواند به مقام خلیفه اللهی برسد.»انی حاعل فی الارض خلیفه - «بقره . - 30/سید حیدر آملی می نویسد :شرافت انسان بر سایر موجودات به نظر اهل تحقیق،تنها به این سبب است که او مظهر ذات مقدس الهی است که جامع تمام کمالات بالذات است - دلشاد تهرانی،1376،ص. - 72بر اساس آیات قرآن کریم توانایی های ذاتی و استعداد هایی که خداوند در وجود انسان نهاده است عبارتند از:
-1دارابودن فطرتی خدا آشنا»فطرت التی فطرالناس علیها - «روم،. - 30/
-2 آفریده شدن در بهترین شکل و مقام»لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم - «تین. - 4/
-3 دارای کرامت»لقد کرمنا بنی آدم - «اسری. - 70/
-4 خلیفه خدا در روی زمین»انی جاعل فی الارض خلیفه - «بقره. - 30/
-5 دمیده شدن روح خدا در انسان»و نفخت فیه من روحی - - /حجر. - 29/
-6آموختن همه@ معانی>نام ها از خداوند»وعلم آدم الاسماءکلها - «بقره. - 31/
-7برتری آشکار بربسیاری از مخلوقات خداوند»و فضلناهم علی کثیر ممن خلقناتفضیلا - «اسری. - 70/ -8 امانت دار خداوندبودن»انا عرضنا الامانه علی السماوات و الارض.. - «احزاب. - 72/ -9 آنچه در آسمان ها و زمین است مسخر اسان است»و سخر لکم ما فی السماوات و ما فی الارض جمیعا«جاثیه13/،بقره. - 29/
تمام انبیاءموضوع بحثشان ،موضوع تربیت شان ،موضوع علمشان،انسان است،آمده اند انسان را تربیت کنند،آمده اند این موجود طبیعی را از مرتبه طبیعت به مرتبه عالی مافوق الطبیعه،مافوق الجبروت برسانند - همان،ص. - 18از قوه به فعل آمدن استعدادها و توانایی هایی که خداوند در وجود بشرقرار داده است جز در سایه رحمت و هدایت ایزدی بدست نمی آید . »موجودات جهان با نظامی هماهنگ به یک سو و به طرف یک مرکز ،تکامل می یابند،آفرینش هیچ موجودی عبث و بیهوده و بدون هدف نیست - «مطهری،1358،ص. - 71در قرآن کریم آمده است:"افحسبتم انما خلقناکم عبثا و انکم الینا لا ترجعون" - مومنون. - 115/آیا پنداشتید که شما را بیهوده آفریده ایم و اینکه شما به سوی ما باز گردانیده نمی شوید؟
همه موجودات حرکتی رو به کمال دارند "انا الله و انا الیه راجعون" - بقره. - 156/تمام برنامه اسلام اعم از ارسال لرسل و ابلاغ وحی در جهت هدایت انسان وفعل در آوردن کمالاتی است که ازآن نام بردیم.محور و بنیاد این هدایت ،دراحاطه رحمت الهی و شیوه مهر ومحبت انبیاءالهی قرار دارد . بدین لحاظ است که رسول گرامی اسلام ،پیامبر رحمت و محبت است.در قرآن کریم این چنین آمده است:"ما ارسلناک الا رحمه للعالمین" - انبیاء. - 107/در جامعه اسلامی انسانها برادر دینی هستند ،رابطه انها با یکدیگر رابطه اکمال متقابل است، همه با هم جامعه توحیدی را می سازند و مسیر کمال را بسوی تقرب الی می پیمایند.در حدیثی از رسول گرامی اسلام آمده است: المومن اخو المومن،کالجسد الواحد،اذا اشتکی شیئا منه وجد الم ذالک فی سائر جسده،و ارواحهما من روح واحده:مومن برادر مومن است،و همگی به منزله اعضاءیک پیکرند،که اگر عضوی از آن به درد آید دیگر عضوها را نماند قرار و ارواح همگی آنها از روح واحدی گرفته شده - تفسیر نمونه،1371،جلد بیست ودوم،ص. - 173
آن ویژگی که انسان را بالقوه در جایگاه خلیفه اللهی قرار می دهد،عقل است. در تفکردینی عقل برترین منزلت را در جهان آفرینش دارد و اساس آفرینش است؛ چراکه خداوند عقل را از نور خویش آفرید. عقل حجت درونی انسان است.امام موسی کاظم - ع - در این باره می فرماید: ان علی الناس حجتین:حجه ظاهره و حجه باطنه،فاما الظاهره فالرسل و الانبیاء و الائمه واما الباطنه فالعقول، همانا خداوند را بر مردم دو حجت است:حجت ظاهر و آشکار وحجت باطن و پنهان،اما حجت ظاهر رسولان و ائمه علیهم السلام و حجت باطن عقل ها هستند - اصول کافی،ج1،ص. - 16عقل به معنای نیرنگ و فریب نیست بلکه عقل آن چیزی است که با آن خدا پرستیده شود.
»تمام شایستگی ها و شرافت انسان به سبب وجودش است که او به گونه ای آفریده شده است که می تواند مظهر همه صفات اسماء الهی باشد - دلشاد تهرانی،1376،ص. - 72عقل بالاترین موهبتی است که خداوند به انسان داده است . انسان به میزان عقلش پاداش و جزا می بیند.امام صادق - ع - می فرماید: هرکه عاقل است دین دارد و کسی که دین دارد بهشت می رود - اصول کافی،ج 1،ص. - 12سبب وجودی انسان "وعلم آدم الاسماءکلها "است که خداوند همه اسماء را به آدم تعلیم داد.بروز این اسماءدر زندگی فردی وجمعی انسان از طریق عقل است.این جایگاه والای انسان و نقش پراهمیت عقل در جهان بینی اسلامی توحیدی است که معنا و مفهوم دارد.جهان بینی اسلامی ،جهان بینی است که :
-از ناحیه عقل تایید می شود.
-به زندگی انسان و جهان معنی می دهد.
-آرمان پرور و شوق انگیز است.
-می تواند به هدف های اساسی انسانی و اجتماعی تقدس بدهد.
-تعهدآور و مسولیت ساز است.
