مقاله خصوصیات پایه های بادام وتاثیرات آنها بر روی جذب آب و عناصر غذایی ، رشد ، باردهی ، عملکرد و کیفیت محصول

بخشی از مقاله

چکیده

برای احداث موفقیت آمیز یک باغ بادام، انتخاب پایه مناسب اهمیت فراوانی دارد و انتخاب یک پایه با تمام خصوصیات مطلوب امکانپذیر نیست بلکه بایستی با توجه به شرایط اقلیمی، شرایط خاک، نوع رقم و آفات و بیماریهای غالب هر منطقه، پایه مطلوب را انتخاب نمود.پایه های بادام شامل دو نوع بذری و رویشی میباشند و مهمترین خصوصیاتیکه در انتخاب یک پایه بایددر نظر گرفته شوند عبارتند از: الف-خصوصیات خزانه ای که شامل -1 سهولت تکثیر-3 تولید شاخه های جانبی کمتر و سهولت عمل پیوند-4 قابلیت تشخیص پایه از پیوندک -5سازگاری پیوند ب-خصوصیات پایه در شرایط با غ که شامل -1کنترل رشد و اندازه درخت-2 قابلیت انتقال بالا - کم بودن تلفات در هنگام کشتنهال - به طور کلی تاثیرات پایه روی خصوصیات پیوندک - رقم - شامل اثر پایه روی عملکرد، اثر پایه روی رشد پیوندک - ارقام بادام - ، اثر پایه روی کیفیت محصول بادام، اثر پایه روی کارایی جذب آب و عناصر غذایی واثر پایه روی زود رسی و زود باردهی می باشد و متقابلا از مهمترین تاثیرات پیوندک روی پایه میتوان به اثر پیوندک روی رشد ریشه - پایه - اشاره نمود.

کلمات کلیدی: بادام، پایه، بذری ، رویشی،پیوندک 

مقدمه

برای احداث موفقیت آمیز یک باغ بادام، انتخاب پایه مناسب اهمیت فراوانی دارد و انتخاب یک پایه با تمام خصوصیات مطلوب امکانپذیر نیست بلکه بایستی با توجه به شرایط اقلیمی، شرایط خاک، نوع رقم و آفات و بیماریهای غالب هر منطقه، پایه مطلوب را انتخاب نمود.دستیابی به ترکیب مناسبی از پایه و پیوندک با توجه به شرایط اقلیم و خاک برای دست یابی به عملکرد مطلوب اهمیت زیادی دارد. پایه های مختلفی جهت استفاده برای بادام در مناطق عمده کشت و پرورش این محصول مورد استفاده قرار می گیرند. امروزه ارزیابی، اصلاح و گزینش پایه قسمتی از مهمترین برنامه های موجود برای اصلاح پایه بادام می باشد شناسایی ارقام مختلف پایه های اصلاح شده و اثرات آنها در پیوندکهای مختلف یکی از ضروریات باغبانی است ،که می تواند هم برای محققان به منظور انجام وپیگیری کارهای تحقیقاتی منطقه ای وهم متخصصان و باغداران برای احداث باغهای با کیفیت مطلوب بسیار مفید باشد.مهمترین خصوصیات در انتخاب یک پایه عبارتند از:

-1خصوصیات خزانه ای - Nursery Characteristics -

1-1سهولت تکثیر الف - پایه بذری : قدرت جوانه زنی بالای بذور،تولید گیاهان یکنواخت - هموزیگوت - ،استفاده از بذور درختان خودگشن، استفاده ارقام تجاری
،استفاده از بذور هیبرید - F1 هیبرید هلو - بادام -

ب- پایه های رویشی : سهولت ریشه زایی،تولید ریشه های قوی، پایین بودن هزینه تولید - مثلا قدرت ریشه زایی بالا از طریق قلمه های خشبی هزینه کمتری نسبت به سایر روشهای تولید انبوه دارد - ،

2 - 1تولید شاخه های جانبی کمتر و سهولت عمل پیوند

3-1قابلیت تشخیص پایه از پیوندک: خصوصیات مرفولوژیکی برگ مثلا رنگ قرمز شاخ و برگ در پایه نمارد - Nemared - باعث سهولت تشخیص پایه از پیوندک می شود.

4-1سازگاری پیوند سازگاری پیوند یک صفت مهم در اصلاح پایه می باشد و سازگاری پیوند بین پایه و پیوندک به تفاوتهای ژنتیکی ارتباط دارد. پایه انتخابی بایستی با تمام و یا بیشتر ارقام تجاری بادام سازگاری داشته باشد. مثلا با ارقام بادام با پایه های بادام، هلو و هیبریدهای هلو- بادام سازگاری خوبی دارند. ولی بهترین پایه از نظر سازگاری خود بادام است.

-2خصوصیات پایه در شرایط باغ - Orchard characteristics -

-2-1 قابلیت انتقال بالا - کم بودن تلفات در هنگام کشت نهال - :حساسیت به انتقال منجر به از بین رفتن و عدم استقرار نهال ها شده و منجر به عدم یکنواختی در احداث باغ می شود.مثلا پایه های بذری حساسیت بیشتری به انتقال دارند.

-2-2کنترل رشد و اندازه درخت:کنترل رشد و اندازه رقم پیوند شده بر روی پایه یک عامل مهم در گزینش پایه محسوب می شود اندازه درخت از نظر هرس، برداشت و تیمارها فیتوپاتولوژی - مبارزه با آفات و بیماریها،..... - مهم است.از نظر میزان رشد تاثیر پایه های مختلف را بر روی رشد ارقام بادام به شرح زیر است - البته اندازه درخت به شرایظ اقلیمی، نوع خاک و نوع رقم نیز بستگی دارد - -1پایه های بادام :تولید درختانی با اندازه متوسط-2 پایه های هلو: تولید درختانی با اندازه متوسط-3 پایه هیبرید هلو- بادام: تولید درختانی با اندازهبزرگ و قوی-4 پایه های آلو : - Mariana 2624 - تا حدودی خاصیت پا کوتا کنندگی دارند و اندازه درختان بادام روی این پایه ها از سایر پایه ها کوچک تر است.

-2-3زودرسی - Precocity -

-2-4پر محصولی - پایداری و مدت تولید محصول - : - productivity - طول عمر درختان بادام روی پایه های بادام طولانی تر از پایه های هلو است.

-2-5کارایی بالای جذب آب و عناصر - High water & nutrient efficiency - کارایی بالای جذب آب و عناصر در شرایط نامطلوب اقلیم و خاک برای تولید محصول اهمیت زیادی دارد.

-2-6قدرت استقرار و سیستم ریشه قوی :سیستم ریشه قوی برای استقرار مطلوب درختان ضروری است.

-2-7تولید پاجوش کمتر :تولید پاجوش مشکلاتی در مدیریت باغات و خطر آلودگی درختان از طریق زخم های روی پاجوش ایجاد می نماید. -2-8مقاومت به عوامل زنده و غیر زنده - Resistance to biotic & abiotic factors -

-1 مقاومت به عوامل غیر زنده : سازگاری به خاکهای مشکل دار - خاکهای سنگین، خاکهای ماندابی و مرطوب، خاکهای آهکی،شور وقلیا و… - ،سازگاری به خشکی خاک و شرایط کم آبی،مقاومت به خفگی ریشه و طوقه

-2 مقاومت به عوامل زنده - آفات و بیماری ها - :،مقاومت به نماتد ها،مقاومت به آفات خاک زاد مثل - Capnodis - و غیره،مقاومت به باکتری ها،مقاومت به قارچها 3 - ،2، - 1

انواع پایه های بادام

-1 پایه های بذری - Almond seedling rootstocks -
الف -پایه های بذری بادام تلخ - Bitter almond seedling -

درختان بادام تلخ منبع اصلی تولید پایه های بذری می باشند که توسط تولید کنندگان نهال مورد استفاده قرار می گیرد. از بذور باداملخت ترجیحاً به عنوان پایه استفاده می شود و گزارش شده است که نسبت به بذور شیرین برتری دارند و پایه های قوی تری تولید می کنند. پایه های بذری تلخ اغلب کمتر بوسیله جوندگان خورده می شوند و بنابراین بهتر حفاظت می شوند.[4]

ب- پایه های بذری بادام شیرین - Sweet Almond Seedling -

از بذور ارقام تجاری بادام شیرین در کشورهای مختلف استفاده می شود. در اسپانیا از ارقام Atocha ، Garrigues و Desmayo بیشتر بعنوان پایه های بذری استفاده می شود.چون نهالهای بذری رقم Garrigues در خزانه انشعابات کمتری ایجاد می کند بنابراین برای پیوند مناسب تر است. در کالیفرنیا بذور رقم - Mission - Texas بدلیل ایجاد نهالهای یکنواخت و قوی به عنوان پایه بذری استفاده می شود.در استرالیا از بذور ارقام Chellastan و Nonpareil به عنوان پایه بذری استفاده می شود.

خصوصیات پایه های بذری بادام

مزایای پایه های بذری بادام:-1 دارای ریشه عمق و قوی می باشند-2 ارقام پیوندی روی این پایه دارای عمر بار دهی طولانی هستند-3 متحمل به خاکهای آهکی-4 متحمل به خاکهای خشک-5 متحمل به افزایش بر و کلر-6 کارایی جذب آب و عناصر غذایی بخصوص در شرایط کم آبی معایب پایه های بذری بادام:-1 عدم یکنواختی به دلیل هتروزیگوت بودن-2 حساس به انتقال از نهالستان به زمین اصلی -3 حساس به خاکهای سنگین،مرطوب و ماندابی-4 حساس به شوری - سدیم - -5 تأ خیر در زمان محصول دهی - باردهی - -6 حساس به باکتری مولد گال طوقه-7 حساس به بیماریهای قارچی : مثل قارچ عسلی ریشه بلوط ، عامل پوسیدگی طوقه و ریشه، عامل پژمردگی -8 حساس به نماتدهای گره - زگیل - ریشه:مثل Melodogyne javanica ، M.ncocognitو نماتد زخم ریشه . [2] Pratylenchus vulnus

ج-هلو - Peach -

پایه های بذری هلو در قسمتهای مختلف دنیا به ویژه در کالیفرنیا و همچنین در جاهایی که خاکها نسبتا اسیدی بوده و کشت به صورت متراکم انجام می گیرد، به عنوان پایه های مهم برای درختان بادام مورد استفاده قرار می گیرند .پایه های بذری هلو به زیادی بر - - B وکلر - - Clدر خاک حساسیت دارند ولی مقاومت آنها به سدیم بیشتر از پایه های بذری بادام است.پایه های بذری هلو تا حدودی تحمل بیشتری نسبت به پایه های بذری بادام به بیماریهای خاکزاد نشان میدهند ولی به گال طوقه - - Agrobacterium ، قارچ ریشه بلوط - - Armilloria،قارچ عامل پژمردگی - Verticillium - و پوسیدگی طوقه ناشی از قارچ - Phytophtora - حساس می باشند.پایه های بذری هلو نسبت به نماتدها حساس هستند ولی ارقامی مثل هلوی Nemaguard، Nemared مقاومت به نماتد دارند.هلوی بذری :Nemaguard این هلو یک هیبرید بین گونه ای است که از تلاقی - - P.davidiana × P.Persica بین هلو و هلوی وحشی چینی منشاء گرفته است.محاسن هلوی بذری -1:Nemaguard قابلیت تشخیص در خزانه به علت رنگی بودن برگ ها - مثل پایه -2 Nemaredمقاومت به نماتد گره ریشه -3 - root-knot - قدرت استقرار و رشد عالی -4ایجاد درختانی قویمعایب هلوی بذری Nemaguard