بخشی از مقاله
چکیده
در جهان پویای کنونی خلاقیت و نوآوری یکی از عوامل کلیدی و موثر در جهت رشد و توسعه جوامع محسوب می شود. از بعد سازمانی با توجه به اینکه تغییر و پویایی یکی از ویژگی های عصر حاضر است و نظر به تلاش همه جانبه سازمان ها در جهت نیل به اهدافی همچون بقاء، کارایی، اثربخشی و بهره وری هر روزه نقش خلاقیت و نوآوری در نیل به موفقیت سازمان پررنگ تر می گردد. هدف این مقاله پرداختن به بحث خلاقیت و نوآوری در سازمان، تفاوت، رابطه و اهمیت خلاقیت و نوآوری می باشد و سازمان ها را بر اساس میزان خلاقیت و نوآوری موجود در آنها تقسیم بندی خواهیم نمود و در ادامه فرآیند خلاقیت و نوآوری و ویژگی سازمان های خلاق، تکنیک های خلاقیت و نوآوری، بسترهای عملی برای ایجاد خلاقیت و نوآوری و و عوامل شکست خلاقیت و نوآوری پرداخته شده است.
واژه های کلیدی: خلاقیت، نوآوری، سازمان های خلاق، اهمیت خلاقیت و نوآوری
مقدمه
امروزه ثبات در محیط کار جای خود را به بی ثباتی و عدم اطمینان داده است. سرعت تغییرات و تحولات از حد تصورفراتر رفته و جامعه امروز پیوسته دچار تحول و دستخوش دگرگونی است، برای زیستن درچنین محیط متغیر و بی ثباتی نیاز به کارکنان و مدیران خلاق است. سازمان ها برای بقاء و تداوم نقش مثبت و سازنده خود نیازمند افکار، اندیشه ها، نظرات تازه و نو هستند و همچنین با پیشرفت روز افزون دانش و تکنولوژی و جریان گسترده اطلاعات، امروزه جامعه ما نیازمند آموزش مهارتهایی است که با کمک آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوری به پیش برود. هدف باید پرورش انسانهایی باشد که بتوانند با مغزی خلاق با مشکلات روبرو شده و به حل آنها بپردازند. به گونهای که انسانها بتوانند به خوبی با یکدیگر ارتباطبرقرار کرده و با بهره گیری از دانش جمعی و تولید افکار نو مشکلات را از میان بردارند.
امروزه مردم ما نیازمند آموزش خلاقیت هستند که با خلق افکار نو به سوی یک جامعه سعادتمند قدم بردارند. رشد فزاینده اطلاعات، سبب شده است که هر انسانی از تجربه و علم و دانشی برخوردار باشد که دیگری فرصت کسب آنها را نداشته باشد، لذا به جریان انداختن اطلاعات حاوی علم و دانش و تجربه در بین انسانها یکی از رموز موفقیت در دنیای امروز است. هیچ کس قادر نیست به میزان اطلاعات واقعی هر کس که در گوشه ذهن او نهفته است پی ببرد. این اطلاعات زمانی به حرکت در میآید که انگیزهای قوی سبب رها شدن آن به بیرون ذهن میشود. در این مرحله انسانها به سرنوشت یکدیگر حساسند و در جهت رشد یکدیگر میکوشند و در نهایت سبب میشود جریانی از علم و دانش و تجربیات میان آنها جاری شود که همین امر زمینهساز نوآوری و خلاقیت خواهد بود.
تعریف خلاقیت
خلاقیت یا آفرینشگری از واژه creativity و به معنای خلق کردن است و در اصطلاح به معنای پدیدآوردن چیزی از چیز دیگر به گونه ای منحصر به فرد است. به عبارت دیگر خلاقیت به معنی کم یا زیاد کردنیک پدیده و تغییر شکل و یا ترکیب کردن آن با سایر پدیده ها، اشیاء و چیزها است. لذا خلاقیت به معنای خلق کردن چیزی تازه و منحصر به فرد است که به گونه ای مناسب و مفید، موجب حل یک مسئله، سؤ ال یا نیاز علمی،صنعتی، اجتماعی و مانند آن باشد.خلاقیت از جمله مسائلی است که درباره ماهیت و تعریف آن تاکنون بین محققان و روانشناسان توافقی به عمل نیامده است و درمجموع تعریف های مختلفی برای خلاقیت صورت گرفته است که به چند مورد از آنها اشاره می نماییم:تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسان: خلاقیت یکی از جنبه های اصلی تفکر یا اندیشیدن است. تفکر عبات است از فرآیند بازآرایی یا تغییر اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه دراز مدت.
تفکر بر دونوع است -1 تفکر همگرا -2 تفکر واگرا
-1 تفکر همگرا عبارت است از فرایند بازآرایی یا دوباره سازی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه بلند مدت.
-2 تفکر واگرا عبارت است از فرایند ترکیب و نوآوری اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت، خلاقیت یعنی تفکر واگرا.
تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی: خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقاء کمیت یا کیفیت فعالیتهای سازمان؛ مثلاً افزایش بهرهوری، افزایش تولیدات یا خدمات، کاهش هزینهها، تولیدات یا خدمات از روش بهتر، تولیدات یا خدمات جدید و غیره.روبرت جی استرنبرگ و لینداای اوهارا در بررسیهای خود شش عامل را در خلاقیت افراد مؤثر دانستهاند:
1. دانش: داشتن دانش پایهای در زمینهای محدود و کسب تجربه و تخصص در سالیان متمادی.
2. توانایی عقلانی: توانایی ارائه ایده خلاق از طریق تعریف مجدد و برقراری ارتباطات جدید در مسائل.
3. سبک فکری:افراد خلاق عموماً در مقابل روش ارائه شده از طرف سازمان و مدیریت ارشد، سبک فکری ابداعی را بر میگزینند.
4. انگیزشافراد: خلاق عموماً برای به فعل در آوردن ایدههای خود برانگیخته میشوند.
5. شخصیتافراد: خلاق عموماً دارای ویژگیهای شخصیتی مانند مصر بودن، مقاوم بودن در مقابل فشارهای بیرونی و داخلی و نیز مقاوم بودن در مقابل وسوسه همرنگ جماعت شدن هستند.
6. محیطافراد: خلاق عموماً در داخل محیطهای حمایتی بیشتر امکان ظهور مییابند.
تعریف نوآوری
واژه نوآوری به عنوان معادل واژه innovation به شکل های مختلفی تعریف شده است. مانند بسیاری از مفاهیم سازمانی، نوآوری تقریبا به صورت مبهم استفاده شده است و با توجه به متن و زمینه ای که در آن استفاده می شود دارای معانی متفاوتی است.منظور از نوآوری خلاقیت متجلی شده و به مرحله عمل رسیده است، به عبارت دیگر نوآوری یعنی اندیشه خلاق تحقق یافته. نوآوری همانا ارائه محصول، فرایند و خدمات جدید به بازار است؛ نوآوری به کارگیری تواناییهای ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است.
