بخشی از مقاله
چکیده:
ایجاد مناطق عاري از سلاح هسته اي گامی اساسی در جهت منع گسترش و خلع سلاح هاي هسته اي است، و فرآیندي پیچیده ولی غیر ممکن نمی باشد. هدف نهایی در ایجاد مناطق عاري از سلاح هسته اي محو سلاح هاي هسته اي در یک حوزه ي جغرافیایی خاص است، علاوه بر این که یک موضوع ضروري است، که به کاهش خطر درگیر شدن در یک جنگ هسته اي می انجامد. دولت هاي مستقر در منطقه ي عاري از سلاح هسته اي امنیت منطقه اي را ارتقاء می دهند. توافقاتی که نه خودشان به تولید سلاح هاي هسته اي بپردازند نه میزبان سلاح هاي هسته اي دیگران باشند.
آسیاي جنوب شرقی یکی از شش منطقه ي عاري از سلاح هسته اي این پژوهش در پاسخ به این سؤال که " فرآیند خلع سلاح منطقه اي آسیاي جنوب شرقی چیست؟" و به روش توصیفی تحلیلی ضمن معرفی معاهدات مناطق عاري از سلاح هسته اي را بطور خاص به ارزیابی معاهده بانکوك می پردازد. و این نکات را روشن خواهد ساخت که معاهده ي منطقه ي عاري از سلاح هسته اي در آسیاي جنوب شرقی معاهده اي منحصر به فرد است. چرا که این معاهده با توجه به ارزش استراتژیک و توان بالقوه اقتصادي آسیاي جنوب شرقی شکل گرفت و این منطقه همواره در معرض دخالت قدرت هاي بزرگ بوده در نهایت به یک منطقه عاري از سلاح هسته اي تبدیل شده که جزئی از یک منطقه منطقه ي صلح آزادي و بی طرفی است.
واژگان کلیدي: منطقه ي عاري از سلاح هسته اي، بانکوك، معاهده، خلع سلاح، پروتکل الحاقی.
مقدمه:
کنترل تسلیحات و خلع سلاح به ویژه پس از جنگ جهانی دوم از مباحث مهم در عرصه ي استراتژیک بوده و تلاش هایی در این زمینه در سه سطح سلاح هاي هسته اي، سلاح هاي غیرهسته اي و بیولوژیک اغلب از سوي سازمان ملل متحد و دو کشور آمریکا و شوروي و سایر کشورها و سازمان هاي منطقه اي و بین المللی صورت گرفته است. با این وصف هنوز جامعه بین المللی شاهد عدم کنترل تسلیحات و فقدان خلع سلاح عمومی است.اولین آزمایش هسته اي در 16 ژوئیه 1945 میلادي در آلاموگوردو در نیومکزیکو ایالات متحده آمریکا انجام شد که قدرت آن معادل 18/6 تن تی ان تی بود. انرژي هسته اي براي اولین بار براي اهداف جنگی و جهت ساختن بمب اتم به کار برده شد.
براي اولین بار دو بمب اتم به ترتیب در 6و9 اوت 1945 میلادي در شهر هاي هیروشیما و ناکازاکی ژاپن اندخته شد. در این انفجارها ي اتمی ده ها هزار نفر جان خود را از دست دادند و بسیاري دچار بیماري هاي ناشی از تشعشعات اتمی گردیدند.قدرت تخریب بمب اتم و سلاح هاي هسته اي نشان داد که این نوع سلاح متفاوت از هر نوع سلاح کشتار جمعی دیگر - نظیر سلاح هاي بیولوژیک وشیمیایی - می باشد.به دنبال این وقایع بود که جامعه بین المللی تصممیم گرفت. با انعقاد یک معاهده ي بین المللی از گسترش سلاح هاي هسته اي - با نظریه خلع سلاح کامل وکلی - جلوگیري نماید.براي دستیابی به این هدف بودکه معاهده منع گسترش سلاح هاي هسته اي درسال 1968 پذیرفته شد و با انعقاد موافقتنامه هاي راجع به مناطق عاري از سلاح هسته اي دنبال گردید.
در حال حاضر منطقه شش منطقه در گستره ي جهانی وجود دارد که در خصوص این مناطق کنوانسیون هایی وجود دارند که اساس نظام حقوقی مناطق عاري از سلاح هاي هسته اي را تشکیل می دهند.این مناطق عبارت اند از : - 1قاره قطب جنوب»جنوبگان « به موجب معاهده1959 واشنگتن - 2آمریکاي لاتین وحوزه دریاي کارائیب »موسوم به تلاتلولکو«می باشدکه در14 فوریه سال 1967 در مکزیکوسیتی مفتوح گردید. و درآوریل سال 1969 لازم الاجراء گردید. - 3اقیانوس آرام جنوبی »موسوم به راروتونگا« می باشد که در 6 اوت سال 1985 در راروتونگا واقع درجزایر کوك مفتوح گردید و در سال 1986 لازم الاجراء شد. - 4 آسیاي جنوب شرقی»موسوم به معاهده ي بانکوك« می باشدکه در دسامبر سال 1995 در بانکوك پایتخت تایلند به امضاءرسید. و در27 مارس سال 1997 لازم الاجراگردید. - 5معاهده مربوط آفریقا » موسوم به پلیندابا« که در11 آوریل سال 1996 جهت امضاء در قاهره مفتوح گردید.
و در 15 ژوئیه 2009 لازم الاجراءشده است. - 6منطقه آسیاي مرکزي »موسوم به معاهده ي سیمیپالاتینسک«می باشد که در 8 سپتامبر 2006 براي امضاء در سیمیپالاتینسک قزاقستان مفتوح گردید و در 29 مارس 2009 لازم الاجراء شده است. معاهدات مناطق عاري از سلاح هسته اي ازجمله معاهداتی هستند که در راستاي تقویت صلح جهانی و جلوگیري از مسابقه تسلیحاتی هسته اي نهایتاًو گامی در جهت منع اشاعه سلاح هاي هسته اي محسوب می شوند. این پژوهش معاهده ي بانکوك را ارزیابی خواهد کرد. به روش توصیفی و تحلیلی نگاشته شده و به این سوال می پردازد. فرآیند خلع سلاح منطقه اي آسیاي جنوب شرقی چیست؟ چنین به نظر می رسد که فرآیند خلع سلاح منطقه اي آسیاي جنوب شرقی فرآیندي است که براي تضمین به رسمیت شناختن و احترام براي، آسیاي جنوب شرقی به عنوان»یک منطقه ي صلح آزادي و بی طرفی« از هر گونه دخالت قدرت هاي خارجی با اجراي تمامی مراحل توسط دولت هاي آسیاي جنوب شرقی »آ سه آن« مذاکره و امضاء شد.
روش تحقیق:
این تحقیق نوعاً نظري و بر پایه تحلیل عقلانی و استدلال منطقی بر اساس مطالعات کتابخانه اي می باشد.
-1کنوانسیون هاي راجع به مناطق عاري ازسلاح هسته اي:
ابتدا هر یک از کنوانسیون هاي منطقه اي اجمالاً مورد بررسی قرار خواهد گرفت سپس به طور اختصاصی به معاهده بانکوك پرداخته خواهد شد.
1-1معاهده منطقه عاري از سلاح هسته اي قطب جنوب موسوم به جنوبگان:
قاره قطب جنوب یک منطقه ي غیرمسکونی و غیر نظامی است. و از یک دسامبر سال 1959 به عنوان یک منطقه ي عاري از سلاح هسته اي اعلام شد.در بیست و سوم ژوئن سال 1961 لازم الاجراء شده تعداد اعضاي آن چهل و هشت عضو که دوازده عضو آن اعضاي اصلی هستند و بیست و هشت عضو آن اعضاي مشورتی هستند. بیست و یک عضو آن اعضاي شوراي غیر مشورتی یا وضعیت ناظر هستند امین معاهده ایالات متحده آمریکا می باشد. این معاهده استفاده از هر گونه سلاح، انفجارهاي هسته اي و بیرون ریختن پساماند هاي رادیو اکتیو را ممنوع می کند این معاهده به هر کدام از جناح ها این اجازه را می دهد تا به بازرسی تمامی تاسیسات زمینی و هوایی قطب جنوب بپردازد تا از اجراي تمامی مفاد معاهده اطمینان حاصل کنند - طلایی و منصوري، . - 1385
2-1معاهده منطقه عاري از سلاح هسته اي آمریکاي لاتین و منطقه دریاي کارائیب موسوم به تلاتلولکو:
در سال 1967 معاهده منع استقرار سلاح هاي هسته اي در آمریکاي لاتین و منطقه کارائیب موسوم به معاهده تلاتلولکو به عنوان اولین معاهده منطقه عاري از سلاح هسته اي براي امضاء در مکزیکوسیتی مفتوح گردید. این معاهده آمریکاي لاتین و منطقه ي کارائیب را به عنوان منطقه عاري از سلاح هسته اي قرار داد. معاهده تلاتلولکو حتی پیش از معاهده بین المللی راجع به منع گسترش سلاح هاي هسته اي» ان پی تی« در سال 1968 پذیرفته شد. معاهده تلاتلولکو در بیست و پنج آوریل سال 1969 لازم الاجراء شد . - Redick, 1999 -
3-1معاهده منطقه عاري از سلاح هسته اي اقیانوس آرام جنوبی موسوم به راروتونگا:
در سال 1985 معاهده ي منطقه عاري از سلاح هسته اي اقیانوس آرام جنوبی موسوم به معاهده راروتونگا مبنی بر ایجاد اقیانوس آرام جنوبی به عنوان یک منطقه ي عاري از سلاح هسته اي جهت امضاء در راروتونگا در واقع در جزایر کوك مفتوح گردید. در ماده - 6 - این معاهده دولت هاي عضو از کلیه ي آزمایش هاي هسته اي حتی صلح آمیز منع شده اند. یعنی توسعه تدریجی حقوق بین الملل در خصوص منع انجام آزمایش هاي هسته اي، و این معاهده توانست آزمایش هاي هسته اي صلح آمیز را تحت پوشش قرار دهد. معاهده راروتونگا در یازده دسامبر 1986 لازم الاجراء شد.پیشنهاد ایجاد این منطقه از سوي کشور استرالیا مطرح شد-Hamel. - Green, 1998 -
