بخشی از مقاله
بیان مسأله: خرما با نام علمی Phoenix ductylifera معروف به Date محصول مناطق گرمسیری است. این میوه دارای چندین اثر مهم فارماکولوژی نظیر آنتی اکسیدان و آنتی موتاژن است و از نظر املاح بسیار غنی میباشد. درخت خرما یکی از میوههای بهشتی است که در قرآن چندین بار نام آن ذکر و در روایات متعدد به خواص این گیاه برای زنان باردار پرداخته شده است.
هدف پژوهش: به علت استفاده روز افزون طب سنتی در زندگی روزمره و درمان بیماریها و با توجه به قدمت درخت خرما و خواص بسیار زیاد آن در این مطالعه تحلیل جامعی در قرآن، احادیث و مقالات علمی جهت بررسی اثرات آن بر باروری و نیز در درمان ناباروری انجام شده است.
روش و چگونگی انجام پژوهش: در این مطالعه با استفاده از کلمات کلیدی مناسب به جستجوی مقالات در پایگاههای داده pubmed و scopus پرداخته شد. منابع اصلی ما در این تحقیق، کتب دایره المعارف طب اسلامی، نرم افزارجامع التفاسیر و جامع الاحادیث میباشد. معیار انتخاب مقالات، احادیث و آیات مبتنی بر خواص درخت خرما و همچنین اثر آن بر باروری و ناباروری میباشد. مجموع مقالات بررسی شده مقالات کار آزمایی بالینی و مقالات مروری بودند.
یافتهها: کلمه نخل و مشتقات آن 19 مرتبه و کلمه »رطب« یکبار در قرآن به کار رفته است. آیه 25 سوره مریم به خوبی نشان می دهد که بهترین غذا برای زن حامله، بهتر از خرما نیست، زیرا اگر اینچنین میبود خداوند آن را بر حضرت مریم فرو نمی فرستاد. در احادیث مختلف از ائمه اطهار - ع - فواید خرما برای زنان حامله و تأثیر آن بر نوزاد بیان شده است. مطالعات علمی نشان میدهد در این گیاه مقدار عناصر کمیاب، ویتأمینهای اصلی، پروتئینها و کربوهیدراتها دارای اهمیت بالایی هستند. گرده درخت خرما تحریک کننده غدد جنسی مرد و زن میباشد و بهبوددهنده تعداد اسپرمها و قدرت حرکت آنها است.
نتیجهگیری: طبق شواهد موجود، میوه درخت خرما برای زنان در ماه آخر حاملگی و وضع حمل کرده بسیار مفید است و با توجه به نحوه آفرینش درخت خرما و بارور شدن آن و خواص قسمتهای مختلف نخل، میتوان از گرده نر درخت خرما برای ناباروری بهره جست.
کلید واژهها: قرآن و طب، خرما، باروری، ناباروری.
مقدمه:
خرما یکی از مهمترین میوههای کشورهای شمال آفریقا، آسیای میانه و شبه جزیره عرب میباشد.1 این گیاه با نام علمی ductylifera Phoneix معروف به Palm یا Date از خانواده Palmaceae محصول مناطق گرمسیریست. در عربی: رطب هندی و تمر، اردو: چهواره، یونانی: فرافومین، رومی: فسنین، فسافنین و سنسکریت: گوستنا کارکهر جوری و چهوهاره مینامند. خرما یک گیاه دیپلوئید - 2n=36 - چند ساله و تک لپهای است. این گیاه منبع انرژی بالا با درصد 72 تا 88 درصد قند می باشد.2 در دوران باستان، از خرما در پزشکی سنتی و در جنوب غربی مراکش به صورت سنتی جهت درمان فشار خون بالا و دیابت استفاده می کردند. در مصر استفاده منظم گرده خرما و گلهای نر، یک داروی مقوی غرایز جنسی و افزایشدهنده بارداری بوده است.3 در رابطه با ناباروری آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی نشان میدهد در کشورهای پیشرفته از یکی در هر چهار زوج با مشکل ناباروری روبهرو هستند. در سال 2010، 48/5 میلیون زوج نابارور در سرتاسر جهان وجود داشتند.4 با توجه به چالشهای موجود در رابطه با ناباروری و اثرات آن در زندگی خانواده و جامعه در این مطالعه مروری به جمعآوری مستندات علمی، قرآنی و احادیث در رابطه با خواص این گیاه در دوران بارداری و درمان ناباروری پرداختیم.
مواد و روش ها
مطالعه حاضر یک پژوهش مروری بوده که با بررسی متون، خواص درمانی خرما را از دیدگاه قرآن و علم پزشکی مورد مطالعه قرار داده است. برای انجام بررسی متون از کلید واژههای »قرآن«، »خرما«، »باروری«، »ناباروری« و »درمان« در پایگاههای اطلاعات فارسی مانند - Magiran - و پایگاههای اطلاعات لاتین مانند pubmed و scopose و همچنین جستجوی الکترونیکی از نرم افزار جامع الاحادیث صورت گرفت. جستجوی غیر الکترونیکی با مراجعه به آرشیو مجلات کتابخانهای و بررسی منابع در دسترس فارسی در رابطه با کتب دینی، تفاسیر قرآن و دایره المعارف طب اسلامی انجام گردید.
خرما در قرآن
کبِجِذْعِ النﱠخلَهِ» تُسَاقِطُ عَلَیک رُطَباً جنیاً، مریم«25 /و تنه نخل را به سوی خود بتکان تا خرمایی چیده بر تو فرو ریزد.هز: به معنای تکان دادن به شدت است. هم به صورت لازم به کار می رود، »هز به« و هم به صورت متعدی، »هزه.«در این آیه منظور از هز، فقط تکان دادن منظور می باشد و شدت آن لحاظ نشده است، زیرا حضرت مریم - س - که تازه وضع حمل کرده بسیار ضعیف است و نمی تواند درخت را به شدت تکان دهد، ولی راغب اصفهانی در مفردات می گوید منظور تکان شدید بوده است.تساقط: از مساقطه به معنای اسقاط است. ضمیر در آن به درخت نخل بر میگردد.
