بخشی از مقاله

چکیده

اسلام، به دلیل جامعیت و غنای محتوایی، حاوی رهنمودهای بسیار وسیع و گسترده تربیتی است تا جوامع بشری به پیشرفتهای مناسب دست یابند. هدف این مقاله تبیین برخی از رهنمودهای تربیتی قرآن و حدیث در زمینه شاخصهای جامعه پیشرفته است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است که با استفاده از گردآوری دادهها از آیات و روایات مربوط به شاخصهای جامعه پیشرفته، به صورت کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتههای پژوهش عبارتند از:

الف - در آموزههای اسلامی برای جامعه پیشرفته، بر شاخصهای علمی، بهداشت زیستی - روانی و معنوی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی تأکید شده است؛

ب - شاخصهای علمی جامعه پیشرفته شامل: اهمیت دادن به علم آموزی، فراگیری علم از هر کس و هرجا، گستردن علم، توجه به علم نافع در زندگی، بهکارگیری علم در تکامل زندگی انسانی و آموزش و پرورش خلاق است؛

ج - بهداشت محیط زیست و حاکمیت ارزشهای اخلاقی و معنوی، از شاخصهای بهداشت زیستی روانی و معنوی است؛

د - اشتغال و بیکاری افراد جامعه، کار برای رفع نیازهای جامعه، کیفیت در تولید، خودکفایی و مغلوب سلطه اقتصادی بیگانگان نبودن، توزیع عادلانه ثروت، مصرف بهینه، تعاملات اقتصادی و ارتباطات تجاری از شاخصهای اقتصادی است؛

ه - امنیت عمومی، برقراری عدالت، بهرهمندی از تجربیات گذشتگان، قانونمداری، تدبیر جمعی، سالم بودن نظام اجتماعی، اتحاد و همیاری و رفاه اجتماعی از شاخصهای اجتماعی محسوب میشود؛

و - مدیریت شایسته، مشارکت مردمی در اداره جامعه و عدم وابستگی به بیگانگان از شاخصهای سیاسی است.

مقدمه

از اهداف مهم نظام تربیتی اسلام پیشرفت و تعالی همه جانبه جامعه بشری است. برایناساس سمت و سوی رهنمودهای تربیتی قرآن و آموزههای معصومان^، فراهمسازی زمینه پیشرفت جامعه ایمانی و اسلامی است؛ تعالی و پیشرفت همه جانبهای که تأمینکننده سعادت دنیا و آخرت انسانها باشد. رسیدن به چنین هدف جامعی، مستلزم تربیت و رشد افراد در ابعاد عقلی، اخلاقی، فردی و اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، قضایی، خانوادگی و مانند آن است که در آموزههای هدایتی اسلام بر آن تأکید شده است.

جامعهای پیشرفته است که مستمرﴽ از وضعیت موجود بهسوی وضعیت مطلوب کمالی حرکت کند و در جهت دستیابی به اهداف آفرینش گامهای مثبت بر دارد و نه تنها عقب گرد نداشته باشد و زندگی انسانی را به زندگی حیوانی و یا پستتر از آن٤ مبدل نسازد، بلکه دائمﴽ در مسیر رشد و تعالی ارتقا یابد. اسلام از عناصر اصلی پیشرفت برخوردار است بهگونهای که اگر آن عناصر درست و بهینه بهکار گرفته شوند جامعه اسلامی، در پیشرفت، گوی سبقت را از همه جوامع میرباید و در اوج تعالی و پیشرفت جامعه بشری، بر عرش عزت مینشیند، همانطور که حضرت رسول| فرمود: »الاسلام یعلو و لا یعلی علیه«٥ و قرآن شرط اساسی در این عزت را، ایمان کامل و همه جانبه جامعه اسلامی دانسته است.

در این مقاله پس از مفهومشناسی و تبیین منظور از شاخص، جامعه، پیشرفت و رهنمودهای تربیتی، شاخصهای پیشرفت جامعه در ابعاد علمی، بهداشت زیستی روانی و معنوی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی که در قرآن و احادیث بر آنها تأکید شده است، بررسی میشوند. رهنمودهای تربیتی اولیای دین به این منظور است که افراد در فرایند تعلیم و تربیت، بهگونهای پرورش یابند که بتوانند جامعه پیشرفته پدید آورند زیرا افراد در جامعه پیشرفته با شاخصهای مورد نظر در آموزههای دینی، میتوانند به زندگی سالم و حیات طیبه دست یابند.

پیشینه تحقیق

در رابطه با شاخصهای پیشرفت جامعه تاکنون کتب و مقالات اندکی نوشته شده است و برخی از این نگاشتهها بهصورت پراکنده و هر کدام به یک شاخص پرداختهاند مانند: مقاله »درآمدی بر شاخصهای عدالت سیاسی در الگوی اسلامی ایران پیشرفت« از آقای محمد تقی کریمی - ١٣٩١ - و یا مقاله »مبانی و مفاهیم، شاخصهای توسعه پایدار« از آقای جواد مهدیزاده - ١٣٨٩ - و مقالات دیگر که بر محور یک شاخص اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... فراهم شده است. در این آثار بهصورت مختصر و پراکنده آیات و روایات آمده، ولی تاکنون در زمینه رهنمودهای تربیتی ائمه در ارتباط با این شاخصها بهصورت منسجم پرداخته نشده است.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید