بخشی از مقاله
چکیده :
هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه خانواده در اسلام است. خانواده در اسلام و دیگر ادیان الهی یکی از مهم ترین پایه هاي جوامع بشري است، مبناي تربیت فرزندان و نسل آینده در خانواده قرار دارد. اسلام که دین خاتم و کامل ترین دین الهی است اهمیت فراوانی به خانواده و نقش آن در جامعه داده است. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و کاربردي است، و در زمره پژوهش هاي کتابخانه اي قرار می گیرد. در ابتدا سعی شده است تعاریف و مفاهیم مورد بررسی قرار گیرد سپس اهداف تشکیل خانواده از نظر اسلام - آرامش و امنیت، تکامل زن و مرد، تکامل جامعه، بقاي نسل بشر - مورد کنکاش قرار گرفته شده است معیارهاي تشکیل خانواده همچون ایمان ، پاکدامنی، شایستگی، آرامش بخشی، خوش زبانی، تناسب سنی و تواضع و روش هاي حفظ کیان خانواده نیز از دیگر مباحثی است که در نوشتار روي آن تاکید فراوانی شده است.
واژه هاي کلیدي: خانواده، اسلام، قرآن
مقدمه :
جامعه بزرگ بشري ازواحدهاي کوچکتري شکل می گیرد که قدیمی ترین وطبیعی ترین آن خانواده است که از آغاز زندگی بشر وجود داشته است .خانواده هسته مرکزي اجتماع است که کانون حفظ سنن ملی ومرکز رشد عواطف واحساسات است .این واحد هم مانند سنگ بناي اول ساختمان اجتماع است که هر چه محکم تر باشد اجتماع استحکام بیشتري دارد .لذا خانواده در حفظ وگسترش قدرت ملی واز آن سو انحطاط تباهی ملت ها نقش اساسی دارد .خانواده بعنوان نخستین واحد اجتماعی که در زندگی انسان شکل گرفته است مهمترین نقش را در توسعه ورشد مراحل حیات بشر در امتداد تاریح انسان از خود نشان داده است واز ابتدا تا فرجام زندگی ،نسبت به سایر نهادهاي اجتماعی از ارزش واهمیت خاصی برخوردار بوده وخواهد بود .تاثیر خانواده بر رشد ،تعالی وشکوفایی افراد و جامعه به حدي است که هیچ اندیشمندي آن را انکار نمی کند .
ادیان الهی نیز به جهت نقش مهم خانواده در اخلاق ومعنویت انسانها ،در این زمینه آموزه هاي مهمی ارئه کرده اند ودر همین راستا آخرین دین الهی ؛یعنی اسلام ،خانواده را از مهمترین واساسی ترین واحدهاي اجتماعی می داند.که بناي آن بر اُلفت ،همدلی وخوشی استوار گشته واین بنا محبوب ترین بناها در پیشگاه خداوند است که روابط آن بر مودَت ورحمت پایه گذاري شده ؛لذا نهادد خانواده از منظر اسلام ،داراي حیات وقداست ویژه اي است که قابل قیاس با هیچ نهاد دیگري نیست .پیامبر گرامی اسلاتم در این باره می فرمایند - - مَابُنَِي بَناءٌ فِی الإسلَامُِاحَبﱡ اللﱠهِ تَعَالَی مِنَ التﱠزویِج؛در اسلام بنیادي نهاده نشده است که نزد خدا از ازدواج محبوب تر باشد - - . - من لا یحضره الفقیه ،ابن بابویه ،1368ش ،ج. - 5 منابع اسلامی تاکید فراوان دارند که تشکیل خانواده می تواند زمینه ساز رشد وکمال باشد در حالی که عزوبت زمینه ساز انحطاط وعقب ماندگی .از پیامبر اسلام - ص - نقل شده است - - رَکعَتَان یُصَلَّیهمَا مُتَزَوَّجٌ اُفضَلُ مِن رَجُلٍ عَزَبٍ لَیلَهُ ویَصُومَ نَهَارَهُ ؛ دو رکعت نمازي که مرد متأهل می خواند ،برتر از - عمل - مرد مجردي است که شبش را به عبادت وروزش را به روزه داري می گذراند
. - - . - همان ،جلد. - 5
تعریف خانواده در قرآن :
واژه »الاسرة«که برابر آن در زبان فارسی خانواده قراردارد،در آیات وحی دیده نمی شود . بنابراین براي دریافت تعریف واژه خانواده باید درپی واژه هایی رفت که از همان بار معنایی »الاسرة« برخوردارندودر آیات قرآن نیز به کار رفته اند.یکی از واژه هایی که در قرآن بسیار به کار رفته است ودرمواردي بارمعنایی خانواده را درخود دارد واژه »اهل «است . این واژه هرگاه با نام افراد نسبت داده شود ویا به ضمیري اضافه گرددکه به اشخاص باز می گردد، بارمعنایی خانواده را خواهد داشت ،هر چند در برخی از این موارد مراداز »اهل «ومضاف الیه آن خاندان است.بنابر این با نظرداشت کاربرد»اهل «در آیات قرآن می توان به تعریف خانواده در قرآن دست یافت .
با توجه به آیات قرآن می توا ن فهمید که چه کسانی به عنوان افراد خانواده خوانده می شوند که در زیر به آنان اشاره می کنیم : -1 همسر یکی از اعضاي خانواده است وعنوان خانواده براي مردي که بدون همسر است به کار نمی رود،مانند - - انّامنجّوك واهلک الا امرأتک ؛ ماتو وخانواده ات رانجات خواهیم داد . - - - عنکبوت - 33/ .در این آیه همسر نوح - ع - از شمارخانواده نجات یافته ایشان استثناء شده است،بنابراین آیه همسر نیز یکی از اعضاي خانواده بشمار می رود . یا در آیه این آیه که می فرماید - - ما خانواده لوط رانجات دادیم بجز همسرش که درمیان قوم باقی ماند - - . - عنکبوت - 32 /دراین آیه نیز خانواده لوط نجات داده شده است اما درمورد همسرش که یکی از اعضاي خانواده لوط می باشد استثنا شده است .
