بخشی از مقاله
چکیده در بررسی و پژوهش آثار نقاشی امروز ایران، همواره با چالشها و مشکلات پژوهشی متعددی روبهرو هستیم که عمدهی آنها، مربوط به زمینهی تاریخهنرنگاری نقاشی میشوند. بسیاری از این مشکلات، ریشه در پیش از زمان حاضر دارند، که به صورت آشفتگی، در تاریخهنرنگاری نقاشی امروز ایران، بازتابپیداکردهاند. این مشکلات و چالشها، از همان آغاز تجربیات نوگرایی، در دههی 20ش، تا به امروز، قابل شناسایی و بررسی میباشند. تاریخ معاصر ایران و به تبعیت از آن، آثار نقاشی، از آغاز تجربیات نوگرایی، تا به امروز، دستخوش تغییرات بسیاری شدهاست. با این وجود، برخی مشکلات و چالشهای عمده و کلی، همچنان پابرجا ماندهاند و تاثیر نامطلوبی بر درک تصویری درست و روشن، از نقاشی امروز ایران میگذارند.
سوال اصلی پژوهش: مهمترین موانع و چالشهای تاریخهنرنگاری نقاشی امروز ایران چیست؟
فرضیهی پژوهش: به نظرمیرسد از میان مشکلات، موانع و چالشهای تاریخهنرنگاری در قلمرو نقاشی معاصر ایران، دو عامل تاثیرگذار و تعیینکننده وجوددارد:
-1 نبود رشتهی تاریخهنر معاصر ایران در مقاطع تحصیلات عالی و تکمیلی در دانشگاههای کشور.
-2 عدم وجود منابع مستقل و مستند و راستیآزماییشده دربارهی هنرهای تجسمی ایران. روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی میباشد و اطلاعات بهصورت کتابخانهای گردآوریمیشوند.
مقدمه در بررسی و پژوهش آثار نقاشی امروز ایران، همواره با چالشها و مشکلات پژوهشی متعددی روبهرو هستیم که عمدهی آنها، مربوط به زمینهی تاریخهنرنگاری نقاشی میشوند. بسیاری از این مشکلات، ریشه در پیش از زمان حاضر دارند، که به صورت آشفتگی، در تاریخهنرنگاری نقاشی امروز ایران، بازتاب پیداکردهاند. این مشکلات و چالشها، از همان آغاز تجربیات نوگرایی، در دههی20ش، تا به امروز، قابل شناسایی و بررسی میباشند. نقاشی امروز ایران پویاست و گرایشهای متعددی در آن بهچشممیخورد.
انتشار نشریهها و مجلاتی که به صورت تخصصی به هنرهای تجسمی میپردازند، افزایش چشمگیر گالریها جهت نمایش آثار، تاسیس دانشکدههای هنر، افزایش چشمگیر فراخوانهای مربوط به نقاشی و حضور آثار تجسمی در بازارهای فروش داخلی و بینالمللی و عرصهی اقتصاد، همگی نشان از پویایی نقاشی امروز ایران دارند. با توجه به ماهیت پویای تاریخ نقاشی امروز ایران، اینگونه بهنظر میرسد که شناخت نقاشی معاصر ایران از طریق تاریخ شفاهی امکان بیشتری را در اختیار پژوهشگران میگذارد و بدین ترتیب استفادهی کارآمدی از اطلاعات افرادی که شاهد و یا درگیر وقایع روز هنری هستند، میشود.
تاریخ معاصر ایران و به تبعیت از آن، آثار نقاشی، از آغاز تجربیات نوگرایی، تا به امروز، دستخوش تغییرات بسیاری شدهاست. با این وجود، برخی مشکلات و چالشهای عمده و کلی، همچنان پابرجا ماندهاند و تاثیر نامطلوبی بر درک تصویری درست و روشن، از نقاشی امروز ایران میگذارند. نبود رشتهی تاریخهنر معاصر ایران در مقاطع تحصیلات عالی و تکمیلی در دانشگاههای کشور، ازجمله چالشها و مشکلات بر سر راه تاریخنگاری نقاشی امروز ایران است. یکی دیگر از مشکلات جدی، عدم وجود منابع مستقل و مستند و اعتبارسنجیشده دربارهی هنرهای تجسمی ایران است. که آن را میتوان با موانعی همچون نبود کارشناسان خبره، ناقص بودن منابع نوشتاری، عدم جمعآوری محصولات فرهنگی نقاشی - بروشور، کاتالوگ، پوستر و... - و دردسترس نبودن بانک اطلاعات آثار هنری و هنرمندان مرتبط دانست.
پیشینهی پژوهش: درمورد تاریخنگاری نقاشی معاصر ایران بصورت مستقل بسیار کم کار شدهاست و اکثر مطالبی که به عنوان تاریخهنر معاصر مورد استفاده قرارمیگیرد، بصورت پراکنده در منابعی آمدهاست که منحصراً اختصاص به تاریخهنر معاصر ندارند. همچنین یکی از مشکلات موجود این است که اطلاعات موجود، هرچند کم و اندک به صورت قطعی اعتبارسنجی نشده و مورد راستی آزمایی قرارنگرفتهاند.
با اینحال، مقالاتی با محور آسیبشناسی در قلمرو تاریخهنرنگاری، منتشر شدهاست: تجویدی - - 1385، در مقالهای با عنوان "ملاحظاتی چند دربارهی دشواریهای تاریخهنر ایران و ارائهی چند راهگشا "دشواریهای تاریخهنرنگاری را از زمان ورود قوم آریایی بررسی میکند، اما به تاریخهنر معاصر ایران نمیپردازد. شهیدی - - 1384، در مقالهای با عنوان "تاریخهنر و وضع کنونی آن در ایران از نظر اهل نظر" با مشارکت اشخاصی که در یکی از رشتههای هنر به تاریخ پرداختهاند، بصورت پرسشنامهای به بررسی تاریخ هنر و وضع کنونی آن در ایران پرداختهاست. اما در نهایت به جمعبندی جامعی از آرای افراد مشارکت کننده دستنیافتهاست.
روش پژوهش: روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی میباشد و اطلاعات به صورت کتابخانهای گردآوری میشوند.
سوال اصلی پژوهش: مهمترین موانع و چالشهای تاریخهنرنگاری نقاشی امروز ایران چیست؟
فرضیهی پژوهش: به نظر میرسد از میان مشکلات، موانع و چالشهای تاریخهنرنگاری در قلمرو نقاشی معاصر ایران، دو عامل تاثیرگذار و تعیین کننده وجود دارد:
-1 نبود رشتهی تاریخهنر معاصر ایران در مقاطع تحصیلات عالی و تکمیلی در دانشگاههای کشور.
-2 عدم وجود منابع مستقل و مستند و راستیآزماییشده دربارهی هنرهای تجسمی ایران.
اهمیت تاریخنگاری در نقاشی امروز ایران از آغاز تجربیات نوگرایی در نقاشی معاصر ایران، دههی20ش، شاهد تغییرات و تحولات متعددی هستیم. که هر روزه به سرعت آنها افزوده میشود. نقاشی امروز ایران پویاست و گرایشهای متعددی در آن بهچشممیخورد. انتشار نشریهها و مجلاتی که به صورت تخصصی به هنرهای تجسمی میپردازند، افزایش چشمگیر گالریها جهت نمایش آثار، تاسیس دانشکدههای هنر، افزایش چشمگیر فراخوانهای مربوط به نقاشی و حضور آثار تجسمی در بازارهای فروش داخلی و بینالمللی و عرصهی اقتصاد، همگی نشان از پویایی نقاشی امروز ایران دارند. به همین دلیل تاریخنگاری نقاشی امروز ایران نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
یکی از فوائد تاریخ این است که به ما کمک میکند تا از طریق خواندن فراز و فرودهای گذشته، عصر خود را بهتر بشناسیم و درککنیم و آنچه را در خور طرد و ترک است از آنچه شایستهی حفظ و نگهداری است تمیزدهیم. یک فایدهی دیگر تاریخ این است که، به انسان کمکمیکند تا خود را بشناسد و خود را از دیگران تمیزدهد. - صحبتزاده، - 29 :1379 با توجه به پویایی نقاشی امروز ایران، نیاز است که تاریخهنر معاصر ایران را تدوینکنیم و در قدم بعدی ضروریست که محققان و پژوهشگران مرتباً تاریخنگاری نقاشی امروز را بازبینیکنند. چنانچه الوین تافلر2 میگوید، جهان امروزه به سرعت از برخورد ارزشها و تکنولوژیهای جدید، شیوههای جدید زندگی و ارتباطات تکوین مییابد و به اندیشهها، قیاسها، طبقهبندیها و مفاهیم کاملاً نوینی نیازمند است. نمیتوان چنین جهانی را در آستانهی فکری مرسوم دیروز پرورشداد. - تافلر، - 5 :1375
اهمیت تاریخنگاری شفاهی در نقاشی امروز ایران
تاریخشفاهی مجموعه تلاشهایی است که با بهرهگیری از تکنیکها و ابزارهای خاص خود، دادههای تاریخی حاصل از تجارب افراد درگیر یا شاهد وقایع را جمعآوری میکند. این اطلاعات و دادهها ممکن است در نتیجهی دیالوگ، تفاهم و یا شاید تقابل مصاحبهکننده و مصاحبهشونده حاصلشود. تاریخشفاهی گاهی حتی از آن فراتر هم میرود. - رضوی، - 60 :1388 با توجه به ماهیت پویای تاریخ نقاشی امروز ایران، اینگونه بهنظرمیرسد که شناخت نقاشی معاصر ایران از طریق تاریخشفاهی امکان بیشتری را در اختیار پژوهشگران میگذارد و بدین ترتیب زمینهی استفادهی کارآمدی از اطلاعات افرادی که شاهد و یا درگیر وقایع روز هنری هستند، را فراهم میکند. امروزه، تاکید زیادی بر تاریخنگاریشفاهی، به عنوان یک رشتهی دانشگاهی میشود. بهویژه از زمان برآمدن تئوریهایی که میدان بیشتری برای تحقیقات کیفی قائلشدهاند، موضوع پرداختن به تاریخشفاهی به صورت امری جدی درآمدهاست.
