بخشی از مقاله
چکیده
دررفتگی های مفصل اینترتارسال عموماً در پرندگان شایع نیستند و مهمترین عامل رخداد آن ها آسیب فیزیکی است. هر دررفتگی بر اساس عامل به وجود آورنده، زمان مداخله درمانی و سایر یافته های همزمان - دررفتگی باز، آسیب بافت های نرم، پارگی تاندون ها و رباط ها، شکستگی های اطراف مفصلی و انقباض عضلانی - دارای الگویی متفاوت از سایرین است. در چنین مواردیپیش آگهی معمولاً از ضعیف تا محتاطانه خواهد بود مگر در صورتی که تشخیص به هنگام و درمان به موقع انجام شود. در این مقاله یک مورد دررفتگی باز جانبی در مفصل اینترتارسال پای راست یک قرقاول - Phasianus colchicus - نر یک ساله که پس از ارجاع به بیمارستان آموزشی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز با موفقیت درمان شده است گزارش می شود. قرقاول تحت بیهوشی عمومی پس از جااندازی و ترمیم لیگامنت، کپسول مفصلی و پوست به طور کامل بهبودی یافت. برنامه ریزی پیش از انجام عمل جراحی به علت وجود تفاوت آناتومیک در ناحیه tarsometatarsal می تواند از عوارض پس از عمل جلوگیری کند. توجه به اندام حرکتی مقابل و شروع محدود حرکات در اولین زمان بعد از عمل، نقش بسزایی در بهبودی قابل قبول نهایی خواهد داشت.
واژگان کلیدی: قرقاول، دررفتگی باز، مفصل اینترتارسال.
مقدمه
واژه ی از ریشه ی لاتین کلمه ی به معنای " از مفصل درآمدن" گرفته شده است . - 1 - در رفتگی یاجا به جایی مفصل نیز به معنای خارج شدن غیر طبیعی یک استخوان از مفصل مرتبط با آن می باشد. مفصل اینترتارسال - intertarsal joint - پایین تر از مفصل استایفل - stifle - یا زانو و میان استخوان های tibiotarsus و tarsometatarsus و در موقعیت استخوان های تارس جنینی قرار گرفته است. دو مینیسک جانبی و میانی C شکل نیز در میان استخوان های مرتبط قرار گرفته اند - البته این ساختارهادر گونه های مختلف در شکل و نحوه ی رشد تفاوت دارند - . همه ی این ساختارها به وسیله ی رباط های مختلف که بازهی حرکتی مفصل را تنظیم و حرکات لغزشی را محدود می کنند به استخوان های tibiotarsus و tarsometatarsus متصل می شوند . - 2 -
در پرندگان اصولاً دررفتگی ها نسبت به سایر مشکلات ارتوپدی شیوع کمتری دارند . - 3 - مطالعه ای نشان داده است که از هر 10 پرنده که به علت شکستگی در بال و کمربند شانه ای به کلینیک ارجاع می شوند؛ یکی به دررفتگی های مرتبط دچار بوده است . - 4 - مهمترین گروه های تاکسونومیک پرندگانی که دچار دررفتگی می شوند شامل طوطی سانان، پرندگان کوچکی که در قفس نگهداری می شوند، پرندگان شکاری، کبوترها و پرندگان آبزی می شوند . - 5 - علاوه بر این در فارم های مرغ گوشتی نیز به علت زیاد بودن سرعت وزن گیری پرندگان در یک بازهی زمانی کوتاه، مشکلات در رفتگی شایع است . - 6 - بر اساس تاریخچه و نشانه های بالینی می توان به رخداد دررفتگی ها مشکوک شد و به وسیله ی معاینات ارتوپدی و عصبی و همین طور رادیوگرافی آن را تشخیص داد.
در برخی موارد از تکنیک های CT-scan و MRI نیز استفاده شده است . - 7,8 - همین طور بیان شده که این تکنیک ها در تشخیص برخی انواع خاص دررفتگی سودمند واقع شده اند - برای مثال دررفتگی های ناقص coracoid، coxofemoral و استخوان . - palatine در جدول شماره یک سبب شناسی و علایم بالینی دررفتگی پرندگان از برخی گزارشات موجود ارائه شده است.با وجودی که تشخیص دررفتگی معمولاً چالش بزرگی نیست؛ هنوز هم بسیاری از موارد دررفتگی به علت باز بودن، آسیب بافت های نرم، پارگی تاندون ها و رباط ها، شکستگی های اطراف مفصلی و انقباض عضلانی، پیش آگهی ضعیف تا محتاطانه ای دارند . - 5 -
این در رفتگی عموماً به علت آسیب فیزیکی رخ می دهد و معمولاً علاوه بر در رفتگی، آسیب تاندون ها، رباط ها و پوست نیز وجود دارد - جدول شماره . - 1 غضروف درشت نی می تواند جداگانه در پرندگان در حال رشد آسیب ببیند و ساختارهای زیادی که در میان یا در ارتباط با آن هستند را از موقعیت طبیعی خارج کند. رایج ترین این موارد، مربوط به جا به جایی تاندون عضله ی flexor hallucis longus می باشد. این تاندون بر اثر آسیب فیزیکی از موقعیت طبیعی خود خارج شده و در سطح جانبی غضروف تیبیا قرار می گیرد در این شرایط، پرنده قادر به استفاده کردن از اندام آسیب دیده نیست. افزایش ضخامت در مفصل دیده می شود و در صورت رخداد اخیر جابجایی، تاندون به راحتی قابل ملامسه است. پای آسیب دیده نیز به سمت بیرون بدن می چرخد و علاوه بر آن سستی مزمن رباطی اتفاق می افتد . - 9,10 - روش های درمانی رایج، پیش آگهی آن ها و عوارض گزارش شده آن از منابع مختلف در جدول شماره 2 ارائه شده است.
