بخشی از مقاله
بررسی گرایش به روابط نا متعارف جنسی نوین در بین دانشجویان ( مورد مطالعه هم بالینی یا ازدواج سفید دربین دانشجویان ساکن در خوابگاههاي دانشگاه گیلان )
چکیده :
متأسفانه در سال هاي اخیر گزارشهایی مبنی بر یکی از اشکال روابط نا متعارف جنسی در بین دختران و پسرا ن دانشجو شنیده می شود مبنی بر تشکیل زندگیهاي که در آن دختر و پسر دانشجو بدون ازدواج رسمی زیر یک سقف زندگی میکنند. این پدیده، نوع جدیدي از آسیبهاي اجتماعی است که پیامدهاي خطرناکی دارد. هنوز آمار رسمی در این بخش اعلام نشدهاست هدف کلی این تحقیق بررسی میزان گرایش دانشجویان ساکن به هم بالینی یا ازدواج سفید است روش تحقیق در این مطالعه ، پیمایشی است . جامعه آماري آنرا کل دانشجویان ساکن در خوابگاههاي دولتی دانشگاه گیلان در نیمسال اول سال تحصیلی 1393-94را تشکیل می دهند . که از این میان نمونه آماري آن 400آنفر ( 200دختر و 200پسر ) به روش نمونه گیري در دسترس می باشد براي جمع آوري اطلاعات از ابزار پرسشنامه پژوهشگر ساخته شده است. براي احراز اعتبار این ابزار از اعتبار محتواو براي پایایی آن از آلفاي کرونباخ ( آلفاي کل پرسشنامه( . / 79 استفاده شده است . تجزیه و تحلیل داده ها با نرمافزارSpss19صورت گرفته است و در توصیف اطلاعات از فراوانی، درصد فراوانی و در تحلیل اطلاعات از آمارهاي استنباطی نظیر ضریب همبستگی اسپیرمن، استفاده شد. یافته هاي تحقیق حاکی از این است که بین آشنایی و نگرش ، تمایل به ازدواج سفید یا هم بالینی در بین دانشجویان رابطه معناداري وجود دارد. و 7/5 درصد دانشجویان تجربه عینی ازدواج سفید یا هم بالینی را داشته اند.
واژ ه هاي کلیدي : روابط نا متعارف جنسی ، ازدواج ، ازدواج سفید (هم بالینی )
مقدمه :
ازدواج یکی از عوامل کلیدیدر سوق دادن دانشجویان به ایجاد روابط نا متعارف جنسی و عاطفی می باشد. ازدواج همچون هرپدیده ي اجتماعی دیگري هنجارهایی دارد که این هنجارها نسبت به هر جامعه و نیز هر مقطع زمانی متفاوت است. بنابراین الگوي هاي ازدواج در بین کشورها و حتی در درون یک کشور میان گروههاي قومی مختلف متنوع است ( لستهاق و النز 1989، آرنالدو . (2002
بدیهی است تحولات اقتصادي ، اجتماعی ، فرهنگی ، اخلاقی ، علمی و ایدئولوژیکی ( برابري ، آزادي ، مطرح شدن فردیت ) در پی وقوع انقلاب صنعتی و شکل گیري مدرنیته در غرب ؛ تحولات اساسی را در سراسر جهان به وجود آورد . وقوع مدرنیته و تحت تاثیر آن فرآیند مدرنیزه شدن کشورهاي جهان سوم از جمله ایران ، نهادهاي اجتماعی همچون خانواده را تحت تاثیر قرار داد. براین اساس ازدواج نیز به عنوان مبناي تشکیل خانواده دچار تغییر و تحول شد. تغییراتی که موجب شده تا مردان و زنان نگرشی نوینی از پیوند زناشویی و ازدواج داشته باشند.( کاظمی پور ، .(76 :1388تغییرات نظام ارزشی و تغییر ساختار اقتصادي ایران ، به تدریج ، زمینه را براي بروز الگوهاي نوین و نامتعارفی از رفتارهاي جنسی در میان بخشی از جوانان ایرانی فراهم کرده است شکل گیري ارزش هایی نوین و پیدایش الگوهاي جدیدي از رفتار که به مثابه ي پاسخ هایی به نیازهاي درونی ارضا نشده ي آنان عمل می کنند (آزاد ارمکی و همکاران ، . (4 :1390
یکی از این الگوهاي جدید روابط هم بالینی1 است .که در زیر چتر گفتمان مدرن قرار می گیرد .که از هم بالینی با عنوان ازدواج سفید2 نیز یاد می شود. هر چند برخی به تمایز بین ازدواج سفید و مفاهیم دیگري چون همبالینی قایلند اما در این تحقیق با تسامح بیشتر این مفاهیم یکسان در نظر گرفته شده است. روابط هم بالینی رقیب جدي نهاد ازدواج است و خود را در قامت ازدواج غیر رسمی باز می نمایاند الگویی از رابطه که بسیاري از تعهدات و شرایط ازدواج را دارد اما از قوانین ، سنت ها و محدویت هاي آن گریزان است. احساس استقلال و رهایی ازبند سنت ها ي جامعه از مهم ترین علل شکل گیري این روابط از سوژه ها عنوان شده است. احساسی که در بسیاري از موارد به بهاي شکنندگی شدید این روابط تمام می شود. اما این روابط مشکلات خاص خود را دارد. غیر قانونی بودن این رابطه در معرض عموم بودن آن و شناخته شدن دو طرف با یکدیگر و احتمال برچسب خوردن اجتماعی عواملی است که آن را بسیار آسیب پذیر کرده است. از طرفی احساس طرد اجتماعی و هم چنین نا پدیداري ذاتی این روابط ، احساس رضایت در آن را با احساس تنش جا به جا می کند و سوژه را دائما در دوگانه ي معکوس آزادي و امنیت قرار می دهد آزادي اي که به جاي از دست رفتن امنیت تمام می شود (همان منبع: (20
از آنجا که دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه ها یکی از منابع مهم هنجار در جامعه محسوب می شوند . الگو ، عمل ، احساس و اندیشه آنان با سرعت بیشتري توسط عموم پذیرفته می شود ، بنابراین شناخت نیازها ، ارزش ها و هنجارهاي حاکم بر رفتار آنان می تواند محققان و عالمان اجتماعی را در پیش بینی برخی از واقعیت هاي اجتماعی یاري می کند. بنابراین سوال اساسی ما در این مقاله بررسی میزان گرایش دانشجویان ساکن در خوابگاههاي دانشگاه گیلان به هم بالینی (ازدواج سفید) است؟
پیشینه تحقیق :
الف-داخلی :
در ایران به علت حساسیت موضوع ، مطالعات اندك و اغلب غیر جامعی بر روي روابط با جنس مخالف قبل از ازدواج انجام شده است . این مطالعات اندك نشان داده اند که بین 54تا 58درصد دانشجویان دانشگاهها روابط دوستی قبل از ازدواج را تجربه می کنند . در حالی که روابط جنسی قبل از ازدواج در بین دانشجویان از 0/08 (صبور پارسا ،)(1384سیمبر،(1382 در تغییر است .
آزاد ارمکی ودیگران (1390)در مقاله اي با عنوان سنخ شناسی الگوهاي روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران . تغییراتی که در حوزه ي روابط جنسی پیش از ازدواج و در مناسبات با جنس مخالف روي داده است را بررسی کردند یافته ها حاکیست که روابط جنسی پیش از ازدواج در سال هاي اخیر میان جوانان افزایش یافته است در عین حال ما با گونه هاي متفاوتی از روابط جنسی پیش از ازدواج مواجه ایم که خاستگاههاي متفاوتی دارند این گونه عبارتند : -1 روابط آزاد (روسپیگري ) -2روابط صیغه اي -3 روابط دوست دخترو دوست پسر -4روابط هم باشی -5 روابط ضد عاشقانه -6روابط مبتنی برعشق سیال این گونه ها را می توان در زیر چتر سه گفتمان متفاوت از یکدیگر مجزا کرد گفتمان پیشامدرن (روابط 1و(2 ،گفتمان مدرن (روابط 3و4و(5 و گفتمان پسامدرن(روابط . (6
زارع شاه آبادي و سلیمانی (1391) در مقاله اي با عنوان بررسی عوامل مرتبط با گرایش دانشجویان به روابط پیش از ازدواج در دانشگاه یزد به این نتیجه می رسند.که 60درصد دانشجویان به روابط پیش از ازدواج ، نگرش مثبتی دارند. و ارتباطات پیش از ازدواج بخشی از فرآیند عادي زندگی محسوب می گردد .
ب- خارجی :
30درصد جوانان انگلیسی هم بالینی را بر ازدواج مقدم می دانند و این در حالی است که ، در اسکاندیناوي و کشورهاي شمال اروپا ، هم بالینی کاملا ازدواج را به حاشیه رانده است . در این کشورها ، بیشتر جوانان هم بالینی را به ازدواج ترجیح می دهند. از بین تمامی ازدواجهایی که در سال 2001 در استرالیا به ثبت رسیده است. 72 درصد از آنها همراه با همبالینی پیش از ازدواج بوده است. و در ظاهر اینطور تصور میشود که دوره زندگی مشترك پیش از ازدواج به زوجها بینش عمیقی نسبت به سازگاریشان با یکدیگر خواهد داد و بدین ترتیب به آنها کمک میکندکهنسبت به موضوع ازدواج آگاهانه تصمیم گیري کنند(وستون و دیگران، 1383، .(361
تحقیق دیگري نیز نشان میدهد که عواملی از جمله افزایش سن ازدواج، آزادي بیش از حد روابط جنسی بر افزایش نرخ طلاق در جامعه آمریکا بسیار موثر بوده ، و جوانان آمریکایی را به سوي زندگی همبالینی سوق داده است. در این زندگی به دلیل انکه رابطه میان زن و مرد بدون قرارداد ازدواج صورت میگیرد . طلاق و جدایی نیز بدون قوانین و قواعد طلاق عملی خواهد شد. تعداد این نوع از واحدهاي خانوادگی در آمریکا از 523 هزار واحد در سال 1970 به یک میلیون و نهصد واحددر سال 1983 رسیده است(محبوبی منش، . (1383
مبانی و چارچوب نظري تحقیق :
نظریه مبادله : هومنز استدلال می کند که مبناي تبادل انسانی منفعت شخصی است که خود این منفعت مبتنی بر ترکیب نیازهاي اقتصادي و روانشناختی است. بنابر این هومنز رفتار اجتماعی را به عنوان یک تبادل فعالیت ملموس یا غیر ملموس و کم و بیش پاداش
دهنده یا غرامت آمیز میان دست کم دو شخص در نظر می گیرد(ریترز، . ( 418 :1389
نظریه ي انتخاب عقلانی : داراي یک بعد منفعت طلبانه ي آشکار است : من آن چیزي را انتخاب می کنم که بیشترین رضایت خاطر یا منفعت را برایم به بار می آورد. نظریه اي هنجاري است که به کارآمدترین شیوه ي دستیابی به یک هدف معین در یک شرایط معین
اشاره می کند(کرایب، .(92 :1378
نظریه هاي باز اندیشانه :
باومن از چهار دوره پیشامدرنیته ، مدرنیته ، پست مدرنیته و مدرنیته سیال نام می برد.در سال هاي اخیر باومن از پست مدرنیته به سوي نظریه ي مدرنیته ي سیال تغییر جهت داده است.و در مدرنیته سیال در پی کشف سیالیت فزاینده ي زندگی اجتماعی معاصر است.اصطلاح عشق سیال را به منظور ربط دادن آن به نظریه ي مدرنیته ي سیال به کار می برد ، مسئله ي روابط و پیوندهاي انسانی در فضاي مدرنیته سیال است که عدم قطعیت ، سیال بودن و مصرفی شدن به شدت این روابط را تحت تاثیر قرار داده است.( باومن ، .(10 :1384مشخصه ي تعیین کننده ي روابط مدرن »رهایی از تعهد« است.
گیدنز در کتاب »تغییر شکل صمیمیت « به روندي می پردازد که آغاز آن »عشق شهوانی « و به» رابطه ناب « ختم می شود. از دیدگاه گیدنز »رابطه ناب « پدیده اي است که در شرایط اجتماعی مدرنیته متĤخر امکان پذیر شده است در زمانه ي جدید روابط دوستانه ي صمیمی بین زن و مرد تغییر کرده است . از نظر گیدنز» روابط ناب « یک ارتباط نزدیک و مداوم عاطفی با شخص دیگري است ، به نحوي که برخلاف پیوندهاي شخصی یا خصوصی در جامعه ي سنتی ، رابطه ناب وابسته به عوامل بیرونی زندگی اجتماعی و اقتصادي نیست وچنان می نماید که گویی در فضا شناور است ارتباط ناب تنها براي پاداشی به وجود می آید که از نفس ارتباط حاصل می شود (گیدنز ، .(131- 135 :1385 , 63 :1994 رابطه ناب ، به واسطه ي عشق و صمیمیت ساخته شده توسط طرفین تنظیم می گردد و به عوامل بیرون از رابطه وابسته نیست ، از این رو گیدنز می گوید که گویی »رابطه در فضا شناور« است (گیدنز (22 :1385 .دگردیسی صمیمیت اتفاق افتاد.
بک مخاطره هاي معاصر بیشتر رویدادهایی بی انتها هستند. تا وقایعی که فرجام آن ها قابل پیش بینی است. بسیاري از تصمیم گیري هاي زندگی روزمره هم لبریز از مخاطره است. مخاطره و مناسبات جنسیتی رابطه ي واقعا نزدیک با یکدیگر دارند. عدم قطعیت هاي نوین پرشماري وارد روابط میان دو جنس شده اند . براي مثال ، درقلمرو عشق و ازدواج .زوج هایی که هدف شان تنها زندگی کردن نیست ، بلکه روابطی از نوع متفاوت است به عنوان مثال بدون ازدواج رسمی یا بدون داشتن فرزند ، تک سرپرست ، وراثت نکاحی ، یا شراکت هاي هم جنسی ، روابط نیمه وقت و مصاحبت هایی که مدت کمی دارند این صورت ها همگی نشان دهنده ي آینده ي خانواده هاست ( بک ،113 :1995و . (98 : 2002
فرضیه هاي تحقیق :
-1بین میزان آشنایی دانشجویان به ازدواج سفید( هم بالینی )و نگرش آنها به ازدواج سفید ( هم بالینی )رابطه معنی داري وجود دارد.
-2 بین میزان آشنایی دانشجویان به ازدواج سفید( هم بالینی ) و تمایل آنها در خصوص ازدواج سفید ( هم بالینی) رابطه معنی داري وجود دارد.
-3بین نوع نگرش دانشجویان به ازدواج سفید ( هم بالینی )و تمایل آنها در خصوص ازدواج سفید ( هم بالینی ) رابطه معنی داري وجود دارد.
تعریف مفاهیم ومتغیرها :
الف). گرایش: به معناي سه عنصر ادراکی،احساسی و رفتاري در خصوص ازدواج سفید (هم بالینی) است.(رفیع پور ، 1373 ،(5در تحقیق مزبور، گرایش به مثابه مفهومی عام در نظر گرفته شده که ابعاد آگاهی،نگرشی(عاطفی)و رفتاري(تمایل به انجام) در درون آن قرار دارد.
ب). میزان آشنایی:به معناي میزان آشنایی دانشجویان ساکن در خوابگاههاي دانشگاه گیلان درباره ي ازدواج سفید یا هم بالینی است. که در سطح مقیاس اسمی (بلی / خیر) مورد اندازهگیري قرار گرفت.
ج). نگرش: منظور گرایش مبتنی بر عواطف است و به معنی احساساتی آموخته و ارزشیابی کننده نسبت به اشیاء افراد و موقعیت موجود در دنیاي پیرامون ما هستند. در تحقیق حاضر با استفاده از طیف لیکرت 5 گزینهاي از رتبه کاملا موافقم تا کاملا مخالفم مورد سنجش قرار گرفته است.
د) تمایلی (رفتاري) : در این پژوهش در دو بعد(ذهنی و عینی )مورد بررسی قرار گرفته است ابتدا با استفاده از طیف لیکرت 5 گزینه اي از رتبه کاملا موافقم تا کاملا مخالفم در بعد ذهنی و سپس دربعد عینی و در سطح اسمی بله / خیر سنجیده شده است .
ز). ازدواج سفید ( هم باشی ): این الگوي جدیدهمهویژگیهایروابط(دوستدختر،دوستپسر )راداردبااینتفاوتکهاین افرادبایکدیگرزندگی » زیر یک سقف « را نیز تجربه می کنند. و زندگی اقتصادي مشترکی دارند .روابط هم خانگی خود را در قامت ازدواج غیر رسمی باز می نمایاند.
احساس استقلال و رهایی از بند سنت هاي جامعه از مهم ترین علل شکل گیري آن است (آزاد ارمکی ، . ( 20 :1390 نه به طور رسمی ثبت می شود و نه طور شرعی و عرفی پذیرفته شده است .
روش تحقیق ، ابزار پژوهش و تحلیل داده ها :
روش تحقیق در این مطالعه ، با توجه به موضوع پژوهش پیمایشی است . جامعه آماري این پژوهش را تمامی دانشجویان ساکن در خوابگاههاي دولتی دانشگاه گیلان در نیمسال اول سال تحصیلی 1393-94را تشکیل می دهند . که از این میان نمونه مورد مطالعه شامل
400نفر ( 200دختر و 200پسر ) به روش نمونه گیري در دسترس انتخاب شدند. براي جمع آوري اطلاعات از ابزار پرسشنامه پژوهشگر ساخته شده است. براي احراز اعتبار این ابزار از اعتبار محتوا بر اساس نظر متخصصان و اساتید دانشگاه استفاده شده است .و براي پایایی آن از آلفاي کرونباخ ( آلفاي کل پرسشنامه( . / 79 استفاده شده است .تجزیه و تحلیل داده ها در نرمافزارSpss19 وارد و مورد پردازش قرار گرفت و در توصیف اطلاعات از فراوانی، درصد فراوانی و در تحلیل اطلاعات از آمارهاي استنباطی نظیر ضریب همبستگی اسپیرمن، استفاده شده است .
