مقاله در مورد تاریخچه والیبال

بخشی از مقاله

تاریخچه والیبال

واليبال درسال 1895 ميلادي مطابق باسال 1274 شمسي توسط ويليام مورگان مدير Y.M.C.A در هوليک ايالت ماساچوست آمريکا ابداع شد. درابتدا اين ورزش مينتونت نام گذاري شده بود ودليل انتخاب يان نام براي همگام نامعلوم بود. تحت تأثير محبوبيت فراوان بسکتبال دربين عامه، مورگان تصميم گرفت براي دانشجويان خود ورزشي را بوجود آورد که بازي ازروي تور انجام گيرد و لذت بخش باشد . مورگان با استفاده ازتوئي توپ بسکتبال که بدليل سبکي وزن به دستها آسيب نمي رساند بازي را شروع کرد. با وجود اينکه بطور آهسته و کند از Y.M.C.A آغاز شد ولي طولي نکشيد که طولي نکشيد که درکليه شهرهاي ماساچوست و نيوانگلاند عموميت يافت.

اد، زيرا قصد اساسي از بازي کردن، فرستادن و برگشت دادن (ردو بدل کردن) توپ از روي تور است که کلمه واليبال درمعنا اين نيت را مشخص مي سازد. با اينکه واليبال درآغاز ورزش سالني بود و درمحل هاي سرپوشيده بازي آن انجام مي شد و اساساً براي فعاليت هاي سرگرم کننده پيشه

وران و تجّار اختصاص يافته بود ولي کم کم به زمين هاي روباز کشيده شد و بعنوان يکي ازفعاليت هاي جالب توجه تابستاني درآمد وبه شدّت تعقيب مي شد. درآغاز براي بازي واليبال قوانين خاصي تدوين نشده بود، هرفرد و درهرکشوري بميل خود و بطريق مختلف با توپ باي ميکردند. رفته رفته واليبال درمناطق و نواحي مختلف جهان گسترش مي يافت. همچنانکه هر ابداع يا اختراعي درآغاز با نواقص همراه بوده و به مرور زمان تکميل و رفع نواقص مي شود، واليبال نيز ازاين قاعده مستثني نبود و کم کم قوانين براي اين بازي وضع شد وروشها وحرکات تکنيکي جايگزين حرکات قبلي گرديد
درسال 1900 پذيرفته شد که امتيازات هرست بازي 21 (امتياز) باشد.

درسال 1912 سيستم چرخش به تصويب رسيد.
درسال 1917 پذيرفته شد که هر ست بازي 15 (امتياز) باشد.
درسال 1918 تعداد بازيکنان هرطرف زمين 6 نقر پيشنهاد شد که مورد قبول عامه قرارگرفت.
درسال 1921 موافقت شد که هرتيم باسه ضرب توپ را به طرف ديگر بفرستد.
درسال 1923 اندازه زمين بازي 9×18 متر تعيين شد.

بمرور درسالهاي بعد، قوانين فراواني براي اين بازي وضع شدودر بسياري ازقوانين قبلي نيز تغييراتي حاصل گشت که هنوزهم اين تغييرات (سال2000) ادامه دارد و هرچهار سال يکبار درکنگره بين المللي واليبال تغييراتي درقوانين بازي به تصويب مي رسد و درآخرين کنگره جهاني که درسال 1998 ميلادي (1377 شمسي) همزمان با برگزاري چهاردهمين دوره مسابقات واليبال جهاني مردان و سيزدهمين دروه زنان درژاپن برگزار شد با تصويب و تغيير قوانين مانند روش امتياز گيري با برد رالي، امتيازات 25 براي ست هاي اول، دوم، سوم و چهارم و امتيازات 15 براي ست پنجم و

همچنين تصويب بازيکن دفاعي ليبرو، بکار بردن روش جديد دگرگوني و هيجان فراواني دربازي واليبال بوجود آورده است.اولين کشور خارجي که واليبال را پذيرفت کشور کانادا و بسال 1900 بود اساساً نهضت Y.M.C.A (سازمان جوانان مسيحي) درمعرفي اين ورزش به ديگر کشورهاي جهان و تعميم آن سهم فراواني دارد. بازي واليبال درپايان سال1900 به هندوستان ودرسالهاي 1905 به کوبا، 1909 به پورتريکو، 1910 به فيليپين، 1912 به اوروگوئه، 1913 به چين و 1917 به ژاپن و به تدريج ازسال 1914 به بعد توسط سربازان قواي آمريکا و مستشاران و اشخاص ديگر به کشورهاي اروپائ

ي ازقبيل فرانسه، چکسلواکي، لهستان، شوروي و بلغارستان و ساير کشورهاي اروپائي معرفي شد و تعميم يافت. ولي بسبب بيگانه بودن اين ورزش براي اروپائيان درابتدا امر قبول آن به کندي صورت مي پذيرفت. فرانسه، چکسلواکي و لهستان سه کشوري بودند که قبل ازديگران اقدام به تشکيل فدراسيون ملّي واليبال درکشورخود نمودند. کشور شوروي که درسال1923 اقدام به تأسيس انجمن ملّي واليبال نمود براي پيشرفت و دگرگوني آن فعاليت زيادي بعمل آورد. اصولاً شوروي ازکشورهائي است که درپيشرفت تکنيک و تاکتيک واليبال و تنظيم قوانين درجهان سهم بسزائي دارد و براي قهرماني درمسابقات است که قدرت بزرگ جهاني بحساب مي آيد. کشورهاي فرانسه، چکسلواکي و لهستان پس ازتشکيل فدراسيون ملّي مصمم شدند که باکمک کشورهاي ديگر فدراسيون بين المللي راتأسيس نمايند ودرسال 1936 بينگام بازيهاي المپيک دربرلين آلمان دراين زمينه فعاليت زيادي نمودند ولي با آغاز جنگ بين المللي دوّم و طغيان آن دراروپا اقدامات آنان متوقف شد. بطور کلّي تغييرات و پيشرفت واليبال را ميتوان به سه دوره تقسيم نمود، دوره اوّل

ازسال آغاز تا سال 1918 ، دوره دوّم ازسال 1919 تا سال 1946 و دوره سوّم ازسال 1947 به بعد که تغييرات و پيشرفت اساسي واليبال دردوره سوم صورت پذيرفته است.پس ازجنگ بين المللي دوّم، فعاليت هاي فراوان براي حرکت جديد به واليبا ل مجدداً آغاز شد و اولين مسابقه بين المللي درقاره اروپا بين دو کشور فرانسه و چکسلواکي درشهر پاريس برگزار گرديد. پيگيري براي تأسيس فدراسيون بين المللي واليبال ادامه يافت. مذاکرات بين سه کشور فرانسه، چک و لهستان منتج به موافقت درجهت تشکيل کنگره ويژه براي تأسيس اتحاديه بين المللي واليبال گرديد.
سرانجام درتاريخ آوريل 1947 کنگره اي با شرکت نمايندگان چهارده کشور ازسراسر جهان

درپاريس برگزار و موافقت شد فدراسيون بين المللي واليبال (F.I.V.B ) تأسيس گردد که اين فدراسيون درپاريس تشکيل شد وآقاي پل ليبود ازکشور فرانسه بعنوان اولين رئيس فدراسيون بين المللي واليبال انتخاب شد. بزودي کشورهاي زيادي درخواست عضويت خودرا براي پيوستن به فدراسيون بين المللي اعلام نمودند که امروز اين فدراسيون حدود 217 کشور عضو دارد (سال 2000) و بيش از 200 ميليون نفر از مردم جهان واليبا ل بازي ميکنند. اولين رئيس انتخابي فدراسيون بين المللي واليبال آقاي پل ليبود ازکشور فرانسه تا سال 1984 ( يعني 37 سا ل تمام) رياست فدراسيون بي المللي را باقدرت برعهده داشت وتوانست با کمک ساير اعضاء اين فدراسيون را دررديف فعا ل ترين فدراسيونها، و واليبال را درزمره بزرگترين ورزشهاي جهاني درآورد.پس ازتأسيس فدراسيون بين المللي، کميته هاي مختلفي درداخل آن بوجود آمد و برنامه مسابقات رسمي بين المللي تنظيم و آغاز شد. درسال 1949 اولين دوره مسابقات جهاني واليبال براي مردان درپراگ و درسال 1952 دومين دوره مسابقات جهاني مردان و اولين دوره مسابقات جهاني زنان درمسکو برگزار شد. برنامه اين مسابقات بطور منظم هرچهار سال يکبار تاکنون درکشورهاي مختلف انجام شده است. درسال 1998 دوره چهاردهم مسابقات جهاني مردان باشرکت 24 تيم و دوره سيزدهم مسابقات جهاني زنان با شرکت 16 تيم درکشور ژاپن انجام يافت. (تيم ملي واليبال بزرگسالان ايران دراين مسابقات شرکت نمود) و بسبب اهميتي که واليبال دربين ورزشها بدست آورد، درسال 1964 مسابقات واليبال مردان و زنان به برنامه بازيهاي المپيک توکيواضافه شد که تاکنون (سال 2000) درنه دوره ازبازيهاي المپيک برنامه هاي آن اهميت خاصي انجام شده است.علاوه برمسابقات قهرماني جهان و المپيک، مسابقات واليبال مردان و زنان درسراسر جهان با عنوانهاي: جام جهاني، ليگ جهاني، قهرماني اروپا، پان آمريکن، قهرماني آسيا، بازيهاي آسيائي، واليبال ساحلي، جهاني دانشجويان (يونيور سياد). قهرماني آفريقا، ارتشهاي جهان، گراندپري زنان،

راه آهن هاي جهان، قهرماني ناشنوايان، قهرماني معلولين، پارالمپيک معلولين، قهرماني کشورهاي عربي، چهارتيم برتر، جايزه بزرگ، ستاره ها و تورنمنت هاي بين المللي و دوستانه و غيره درگروه هاي سني نوجوانان، جوانان و بزرگسالان بطور منظم انجام مي شود.درتاريخچه واليبال جهان بايد کشور ژاپن را بعنوان دگرگون کننده تکنيک ها، تاکتيک ها و آمادگي جسماني درواليبال معرفي نمود(دگرگون کننده درسرويس، ساعد، انواع تاس ها، توپ گيري و انواع آبشارهاي سرعيت با پاس هاي کوتاه الف و ب و ترکيبي و به ويژه بدنسازي). انجمن واليبال ژاپن از سال 1961 فعاليت هاي

بين المللي خودرا افزايش داد وتيم هاي ملّي زنان و مردان اين کشور درکليه مسابقات رسمي تحت نظر فدراسيون بين المللي و کنفدراسيون آسيائي شرکت نموده اند. مربي تيم ملّي واليبال مردان ژاپن آقاي ياسوتاکاماتسودايرا با تنظيم يک برنامه 8 ساله و منطقي ازسال1965 تا 1972 توانست مدال طلاي المپيک مونيخ را به سال 1972 براي کشور خود بدست آورد. ماتسودايرا يکي ازبزرگترين مردان واليبال جهان بحساب مي آيد وسمت هائي را با عنوان رئيس فدراسيون واليبال ژاپن، رئيس کنفدراسيون واليبال آسيا و نايب رئيس فدراسيون بين المللي و رئيس کميته ليگ جهاني و اليبال

داشته است. ايشان سهم بسزائي درپيشرفت واليبال جهان دارد. ماتسودايرا اولين دوره کلاس مربيگري بين المللي واليبال را درسال1971 دردوکاتاگوري 1و2 درتوکيو تشکيل داد که قريب 60 نفر ازکشورهاي مختلف جهان دراين کلاس شرکت داشتند (ازکشورهاي آقايان: ابراهيم نعمتي، رضا هدايتي وداود دارابيان درميان شرکت کنندگان بودند). از ديگر مردان واليبال ژاپن که دراين تاريخچه مي توان ازوي نام برد آقاي تويودا مي باشد که ايشان ازلحاظ تئوري فنّي و ارائه تکنيک ها و تاکتيک هاي واليبال درجهان سهم مؤثري داشته است. ضمناً آقاي تويودا سمت هائي درفدراسيون بين

المللي و کنفدراسيون واليبال آسيا و ژاپن داشته اند و دارند (سال2000). آقاي "هورست باکه" ازکشور آلمان شرقي نيز درپيشبرد امورفنّي واليبال جهان وآموزش، نقش بسزائي داشته است و آغاز ميني و واليبال براي کودکان از سن 9تا 12 سال ازابتکارات اين شخص است.
تيم هاي صاحب نام زنان ومردان دنيا که از اوّلين مسابقات جهانی و المپيک و جام جهانی تاکنون توانسته اند مقام های اول تا ششم را در جهان بدست آوردند عبارتند از کشورهای: شوروی،

ايتاليا، ژاپن، چکسلواکی، آمريکا، لهستان، بلغارستان، رومانی، مجارستان،آلمان شرقی، کوبا، برزيل، آرژانتين، کره جنوبی، چين، پرو، فرانسه، کره شمالی، هلند، سوئد و کانادا. امروزه فدراسيون بين المللی واليبال با سازمانی مرکب از يک رئيس، دو نائب رئيس، پنج نائب رئيس از کنفدراسيون های واليبال قاره ها يک مدير فنی، يک خزانه دار، سيزده عضو و کميته های مسابقات، مربيان داوری، قوانين، پزشکی، گسترش وفعاليت ها، شناسائي بازيکنان، اطلاعات، حقوقی، تشريفات، واليبال ساحلی، ليگ جهان و همچنين حدود 217 کشور عضو و پنج کنفدراسيون واليبال قاره ها با سازمان منظم و تعدادی مدرسين بين المللی در امور داوری و مربيگری، برنامه های واليبال را در

سراسر جهان هدايت کرده و به پيش مي برد. در تاريخچه واليبال جهان از آقای دکتر روبن اکوت که از سال 1984 در کنگره واليبال لوس آنجلس آمريکا به رياست فدراسيون بين المللی انتخاب شده است به بزرگی بايد کرد. ايشان مديری لايق و شايسته و دارای ابتکاری برجسته ای در زمينه پيشرفت واليبال مي باشند، و به جرأت مي توان گفت که به همت ايشان واليبال به عنوان يکی از سه ورزش بزرگ جهان معرفی شده است. امروزه مقر فدراسيون بين المللی در شهر «لوزان»

سوئيس قرار دارد و در اداره امور جاری فدارسيون بين المللی و سيستم اداری و ارتباطي با جهان ورزش با واليبال، خانم مالواگوستا همسر رئيس فدراسيون بين المللی، سهم ارزنده ای داشته و دارد. از رويداد های مهم واليبال بغير از المپيک، قهرمانی جهان و جام جهانی مي توان ليگ سراسری مردان جهان را نام برد. اولين دوره ليگ جهان در سال 1990 با شرکت 8 تيم و جايزه ای معادل يک ميليون دلار آغاز شد و به ترتيب دومين دوره به سال 1991 و با شرکت 10 تيم و دو ميليون دلار جايزه و سومين دوره در سال 1992 با شرکت 12 تيم و سه ميليون دلار جايزه و بالاخره دهمين دوره آن در سال 1999 و جايزه ای معادل هفت ميليون دلار و با شرکت 12 تيم برگزار شده است. جايزه يازدهم سال 2000 يازده ميليون دلار است. تيم واليبال ايتاليا در ده دوره شرکت در مسابقات ليگ جهان جمعاً در هفت دوره و طی سالهای

1990،1991،1992،1994،1995،1997،1999 مقام قهرمانی و در سال 1996 به مقام دوم و سال 1993 سوم و سال 1998 مقام نايب قهرمانی و از بهترين تيم های ليگ بشمار رفته است. اما در دوره چهارم برزيل و در دوره هفتم هلند و در دوره نهم کوبا مقام قهرمانی ليگ جهان را بدست آوردند. از ديگر نکات مهم و موفقيت آميز واليبال در سال های اخير پيشرفت های سريع واليبال ساحلی است که به سبب اهميت آن و با درايت و مديريت دکتر اگوستا، کميته بين المللی المپيک تصويب نمود که مسابقات آن در المپيک 1996 آتلانتا برگزار گرديد.

ورزش واليبال حدود سال 1299 شمسی توسط جناب آقای مير مهدی ورزنده استاد بزرگ ورزش، به ايران آورده شد و از دارالمعلمين ورزش آغاز به تعليم گرديد. بازی واليبال در ايران در ابتدای امر دارای قواعد خاصی نبود و بشکل های مختلف آن را بازی مي کردند. فنون و تاکتيک های واليبال نيز

مانند قوانين آن پايه و اساس اصولی نداشت وهر بازيکن به ابتکار شخصی و اختصاصی خود که اکثر با مشت يا سمبه زدن همراه بود با توپ بازی مي کرد. ليکن در سال 1302 شمسی با استفاده از ترجمه مجلات خارجی قوانين که در آن زمان در کشورهای ديگراجرا مي شد، در ايران نيز تا حدودی از آن پيروی مي گرديد.
طول و عرض زمين در آن موقع 10*20 متر بود و در هر طرف زمين 9 تا 11 نفر با استفاده از سر و دست با
توپ بازی مي کردند. گردش يا چرخش بازيکنان بطور جدی وجود نداشت و هر کس در هر محلی که بيشتر تخصص داشت بطور ثابت در آن محل بازی مي کرد. از سال 1304 توجه بيشتری از جانب علاقمندان نسبت به اين ورزش معطوف گرديد و ظرف مدت کمي طرفداران بسياری جذب اين ورزش شدند، بطوريکه تمرينات واليبال در سه محل، بطور جدی و مستمر شروع و دنبال شد.اين سه محل عبارت بودند از:
1- دار المعلمين ورزش 2- کلوپ شايسته 3- کلوپ ورزش البرز.
محل سوم دارای امکانات و زمين های زيادتری بود و در نتيجه جوانان بيشتری به تمرينات اشتغال داشتند. پس از چند ماه تمرين، اولين مسابقه واليبال در سال 1304 بين دو تيم دارالمعلمين ورزش و کلوپ شايسته انجام گرديد که با هيجان فراوان تؤام بود. چون مسابقه برای مردم تازگی داشت لذا حضورآنان باعث شد که رقابت بيشتری بين دو تيم مسابقه دهنده بوجود آمده و بر هيجان آن افزوده شود. اين مسابقه مقدمه ای برای توسعه روز افزون اين ورزش گرديد. برای تمرينات و آماده نمودن افراد کلوپ شايسته يا اجتماعيون، مرحوم آقای شمس الدين شايسته که ساليان دراز

خدمات ارزنده ای در ورزش کشور انجام داده اند، تلاش بسيار مي نمود و خود نيز يکی از بازيکنان ورزيده آن دوره محسوب مي شد. از بازيکنان خوب دوران قديم مي توان آقايان: حسن گوشه، بديع الله مجذوب، ناصر خان رفيعا، دکتر علی کنی، دکتر علی يوسفی، علی اکبر همايونی، حاجی مقدم، نصرالله مقدم، صادق رياحی و چارلي اسمعيل زاده، اوشار، نقابت و پاليزی را نام برد.
بازی واليبال به تدريج به مدارس راه يافت و در اندک زماني توسط مربيان فارغ التحصيل دارالمعلمين ورزش در مدارس و همچنين شهرستان های کشور رواج و عموميت يافت. شهرستان اصفهان او

لين شهری بود که بعد از تهران در امر توسعه اين ورزش فعاليت داشت. اولين مسابقه شهرستان های ايران بين دو تيم واليبال کالج اصفهان و کالج البرز تهران برگزار شد. تهيه توپ واليبال يکي از مشکلات آن زمان بود و برای بازی واليبال اکثراً از توپ فوتبال استفاده مي شد. سرانجام اولين توپ واليبال توسط شخصي بنام قمشه ای ساخته شد.
در سال 1314 يک دوره مسابقه باشگاهی در تهران برگزار گرديد که تيم واليبال باشگاه دربند برنده جام قهرماني گرديد. در همين سال نيز چند مسابقه دوستانه و تشويقي بين تيم های بانوان تهران انجام شد. در سال 1318 اولين دوره مسابقات واليبال قهرمانی ايران همزمان با مسابقات ساير رشته های ورزشي برگزار شد. در ابتداي تأسيس فدراسيون های ورزشي (سال 1324)، والبيال و بسکتبال دارای فدراسيون مشترک بود و تا سال 1336 به همين نحو ادامه داشت و همه ساله

مسابقاتی تحت عنوان قهرماني باشگاه ها، دستجات آزاد، انتخابی، قهرمانی مدارس و دانشکده های هر شهرستان و نهايتاً قهرمانی کشور انجام مي گرفت.
اشغال ايران توسط نيروهای متفقين در جنگ جهانی دوم، ارتباط ورزشی کشور ما به ويژه تيم های واليبال را با سربازان اين نيروها به همراه داشت و راهی برای آشنا شدن با واليبال خارج از کشور بود. در آن زمان يک مسابقه دوستانه بين يک تيم از کشورمان با ارتش روسيه در بندرانزلی انجام شد که به نفع ايران خاتمه يافت. (بازيکنان اين تيم عبارت بودند از: شاملو، هاکوپيان، چارلی، احمد نيا، شادمان، بزرگمهر، خاتم و...). مسافرت ورزشکاران اين رشته چه به بصورت شخصی و يا

ورزشی به خارج از کشور و مشاهده مسابقات واليبال خارجی تأثير فراوانی برای واليبال ايران در براشت و اين تغييرات از سال 1331 به بعد کاملاً محسوس بود و پاس های قوسی بلند به ابتکار آقای محمد حسن اشتری، و آبشار زدن با روش جفت در واليبال ثمره اين مسافرت ها بود که در آن زمان آبشار زدن با روش لنگ رواج داشت (يعني پرش به بالا بوسيله يک پا انجام مي شد) و کسانيکه با روش جفت آبشار مي زدند مورد پسند جامعه مربيان آنروز ايران قرار نمي گرفتند ومخالف آبشار زدن با روش
جفت بودند. ترجمه کتاب قوانين واليبال در سال 1333 توسط دکتر سيد ضياء الدين شادمان رئيس فدراسيون واليبال و بسکتبال وقت و تهيه و تنظيم آن به توسط آقای کاظم رهبری رئيس تربيت بدنی آموزشگاه های پايتخت که از داوران ممتاز واليبال و چند رشته ورزشی در کشورمان بودند اقدام ارزنده ای که شکل منظمی را در برگزاری مسابقات واليبال آن زمان فراهم نمود. همچنين تمرينات منظمی در تهران و شهرستان ها آغاز شد و برگزاری مسابقات شکل مناسب تری پيدا کرد. تمرينات و مسابقات ادامه داشت. در پايان سال 1336 واليبال دارای فدراسيون مستقل شد و آقای امير عباس امين به سمت اولين رئيس فدراسيون واليبال منصوب گرديد. علاقمندی و دلسوزی آقای امين موجب شد که فعاليت اساسی واليبال و رقابت بين تيم ها از اين زمان در کشور آغاز شود.

آغاز واليبال نوين را مي توان از بدو رياست امير عباس امين و دبير فدراسيون واليبال آقای حسين جبار زادگان که از مربيان لايق و با قدرت واليبال و بسکتبال بود به حساب آورد. مسابقات و برنامه های تمرينی تيم ها به صورت وسيعتر و با کيفيت بيشتری تعقيب مي شد. در سال 1337 برای اولين بار تيم ملي واليبال مردان پاکستان به تهران دعوت شد و چند مسابقه دوستانه با تيمهای ملي وباشگاهی و ارتش انجام گرفت که پاکستان در چهار مسابقه پياپي با تيم ملي وتيم های ديگرمان سه بر صفر پيروز شد ولی در پنجمين مسابقه با تيم ارتش که در هوای آزاد و با توپ لاستيکی انجام شد سه بر دو شکست خورد