بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه هوش معنوی و تحلیل رفتگی ورزشی در بازیکنان لیک دسته اول والیبال مردان جمهوری اسلامی ایران می باشد. پژوهش حاضر برمبنای هدف از نوع کاربردی و جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه بازیکنان لیگ دسته اول والیبال باشگاه های کشور تشکیل می دهند - 220نفر - . از این میان 100 نفر - با استفاده از جدول مورگان - به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. در این پژوهش از پرسشنامه هوش معنوی عبداله زاده با همکاران - - 1387 و پرسشنامه تحلیل رفتگی ورزشکار - - ABQ استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از شاخص-های آمار توصیفی - میانگین، انحراف معیار - و آزمون های آماری کلموگروف اسمیرونف جهت تعیین توزیع طبیعی داده هاو ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون استفاده شد. در ضمن کلیه تجزیه و تحلیلها با استفاده نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها نشان داد که بین تحلیل رفتگی با هوش معنوی - P = 0/001 0/05 و - r =-0/716 از نظر آماری ارتباط معنیداری منفی وجود دارد. به این صورت که هر چه هوش معنوی بیشتر شود تحلیل رفتگی کاهش پیدا می کند. یافته های پژوهش ما نشان می دهد که در حل مسائل مربوط به تحلیل رفتگی باید افزایش هوش معنوی ورزشکاران نیز مورد توجه قرار گیرد.
کلمات کلیدی: هوش معنوی،تحلیل رفتگی ورزشی، ورزشکاران حرفه ای، لیگ دسته اول والیبال
مقدمه
معنویت از نیاز های درونی انسان است که در قلب ها، ذهن ها و در آیین ها، به ویژه آیین های مذهبی وجود دارد. فارو - 1983 - معنویت را متضمن بالاترین سطوح زمینه های رشد شناختی، اخلاقی، عاطفی و فردی می داند. به سخن دیگر، معنویت خود به تنهایی زمینه ای برای رشد و نگرش و نیازمند بیشترین تجربه های انسانی است. در این خصوص وست و وان از جمله روانشناسان معروف، معنویت را تلاش همواره بشر برای پاسخ به چرا های زندگی تعریف کرده اند - . - 1 امروزه ، روانشناسی دین و مطالعه موضوعات معنوی در دو دهه اخیر به طور فزاینده ای مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است. مطالعات در زمینه های روانشناسی، عصب شناسی، انسان شناسی و علوم شناختی نشان داد علاوه بر بهره هوشی - - IQ و هوش هیجانی - - EQ، هوش سومی هم وجود دارد که از آن با نام هوش معنوی یاد می شود - . - 2
صاحب نظران روی مسائل بنیادین این سه هوش اختلاف دیدگاه دارند. بهره هوش معنوی فقط برای انسان مطرح است و مانند بهره هوشی نیست که کامپیوترها نیز آن را دارند و یا هوش هیجانی که در پستان داران رده های عالی هم دیده می شود - . - 3 هوش معنوی از مفاهیمی است که در پرتو توجه و علاقه جهانی روان شناسان به حوزه دین و معنویت مطرح شده و توسعه یافته است. هوش معنوی به دلیل پیوندش با معنا،ارزش و پرورش تخیل می تواندبه انسان توان تغییر و تحول بدهد. به سخن دیگر،با استفاده از هوش معنوی می توان میل و قابلیت فرد را برای رسیدن به مقصود و ارزش رشد داد. زیرا هوش معنوی به فرد امکان می دهد دارای این قابلیت باشد و برای رسیدن به آن سخت تلاش کند - . - 4کاواناق و باندساچ - - 2002 بیان کردند که معنویت در رشد اخلاق فردی مأثر است و این خود به دستیابی تیم به اهداف منجر می شود . - 5 - پژوهش های فراوان نشان داده اند که معنویت بنیاد و پایه نهاد های مذهبی است و اصولا معنویت حس پیوسته فرد در ارتباط با خود،جهان، دیگران و دنیای بالاست.
یعنی معنویت حسی والاست که شوق و شور گرایش و کنش انسان را برای عدالیت خواهی و انصاف افزایش می دهد و هم نوایی و پیوستگی باخود و جهان آفرینش پدید می آورد - . - 6 از طرفی نتایج مطالعات مطالعات کینگ - - 2008 و کینگ و دسیکو - - 2009 نشان می دهد که هوش معنوی با افسردگی، پرخاشگری،خصومت، اضطراب و خودفریبی رابطه منفی دارد. همچنین هوش معنوی با صفات خلقی، حساسیت اجتماعی، رضایت زندگی، انرژی و فعالیت رابطه مثبت داشت. برخی پژوهشگران، سیطره تأثیر هوش معنوی را از این فراتر می دانند - 8،. - 7 به طور مثال، به عقیده زوهار و مارشال - - 2000 هوش معنوی، بنیان عملکرد کاراتر هوش عقلانی و هوش هیجانی است. بر همین اساس می توان اذعان نمود که ارتباط مستقیمی می تواند بین هوش هیجانی و هوش معنوی وجود داشته باشد. پژوهش ها نشان داده اند که بین هوش معنوی و هوش هیجانی و صلاحیت های شخصی و سلامت ذهن همبستگی بالایی وجود دارد - . - 9
هوش معنوی به رشد و غنا و تقویت هوش هیجانی کمک و یاری می رساند و همچنین هوش هیجانی در رسیدن فرد به یک هوش معنوی بالا یاری دهنده است - . - 10 از سویی دیگر هنگامی که فرد در محیط ورزشی با شرایطی روبه رو می شود که این شرایط با ظرفیت ها و امکانات کنونی وی هماهنگی ندارد، دچار عدم تعادل و تعارض و کشمکش هایی می شود که در عملکرد او ایجاد اختلال می کند. این اختلالات ممکن است در نتیجه وجود استرس و یا در شرایط مزمن آن، تحلیل رفتگی پدید آید. یکی از تعاریف تحلیل رفتگی ورزشی که در مفاهیم ورزشی به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد، از تئوری اسمیت - 1986 - است که در چارچوبی از مدل روانی-شناختی وی ناشی می شود. او اظهار داشت حالت عاطفی منتج شده از سطوح بالای استرس که بر جنبه های مختلف زندگی فرد فشار وارد می کند، نتایج رفتاری و روانی ناهنجاری را باعث می شود. او تحلیل رفتگی ورزشی را به عنوان عقب نشینی روانی، عاطفی و جسمانی از یک فعالیت ورزشی از تجارب استرس که قبلا برای او لذت بخش بوده تعریف می کند - . - 11 محققان تحلیل رفتگی را به عنوان حالت خستگی یا ناکامی به سبب وجود علت یا رابطه ای که موجبات شکست را به وجود می آورند، تعریف می کنند .
تحلیل رفتگی، پاسخ طولانی به استرس های میان فردی ضمن کار است، که سه بعد اصلی شامل واماندگی کامل، احساس بدبینی و کناره گیری از کار و حس ناتوانی و شکست است - . - 12 بیشتر ورزشکاران حرفه ای و نیمه حرفه ای در طول دوران ورزشی خود با موقعیت های مختلف استرس زا و فشار روانی مواجه می شوند. تحلیل رفتگی و استرس ممکن است در اثر فشار روانی زیاد، ترس از شکست و عدم ارتباط مناسب با هم تیمی ها ایجاد شود. در چنین شرایطی ورزشکار ممکن است راهی برای فرار از استرس پیدا نکند و احتمالا برای مدتی از ورزش و فعالیتی که قبلا برای او لذت بخش بوده است، کناره گیری کند. و این کناره گیری در بین ورزشکاران جوان و نوجوان بیشتر گزارش شده است - . - 13 همچنین تحلیل رفتگی سبب کاهش تمرین کردن و افت اجرای فرد در مسابقه می شود. همچنین می تواند بهزیستی فرد در محیط اجتماعی ورزش را به خطر بیندازد. محققان عنوان کرده اند که تحلیل رفتگی باعث کاهش انگیزش ، کاهش احساس موفقیت ورزشی، افزایش اضطراب و افزایش خستگی جسمی و عاطفی می شود - . - 14 به طور ویژه مسلچ - 1997 -
بیان می کند که: آن حالت، عناصری از واماندگی بدنی و عاطفی را شامل می شود که پیشرفت های مرتبط با ورزش را کاهش می دهد و باعث ضعف در عملکرد ورزشی می شود. مبتلایان سندروم تحلیل رفتگی دارای سه ویژگی هستند که عبارتند از :1 خستگی جسمی و روانی:2 کاهش توانایی در انجام فعالیت روزانه:3 منفی بافی یا همان حالتی که فرد ازرش چندانی برای امور قایل نیست و قضایا را کم اهمیت تر از همیشه می بیند - . - 15 در گذشته تصور می شد که تحلیل رفتگی به طور معمول در نتیجه خستگی بدنی و بیش تمرینی است. اما دیدگاه های جدید در مورد تحلیل رفتگی که جنبه علمی تری به این پدیده داشته اند، نقش عوامل روانشناختی را یک عامل پیش بینی کننده قوی در تحلیل رفتگی ورزشکاران می دانند. به علت نیاز های زیاد روانشناختی برای پیشرفت ورزشکاران و رسیدن به سطوح رقابتی ، بسیاری از تحقیقات گذشته اشاره داشتند که ورزشکاران نخبه جوان به دلیل اینکه تلاش زیادی را صرف رسیدن به موفقیت و سطوح بالای رقابتی می کنند، بیشتر در معرض تحلیل رفتگی هستند - . - 16 ریداک - - 1994
تحلیل رفتگی را پدیده چند بعدی می داند که از خستگی جسمی و عاطفی، کاهش حس موفقیت ونگرش های منفی نسبت به ورزش که او آن را بی ارزشی در ورزش نامید، تشکیل شده است - . - 17 گاستافسون و همکاران - - 2008 تحلیل رفتگی ورزشکاران را یک پدیده چند بعدی نامیدند که عوامل استرس زا، تمرین مکرر و بدون استراحت کافی و ریکاوری نامناسب را از جمله عوامل مهم در بروز این پدیده دانستند.گلد و همکاران - - 2009 بیان می کنند که تمرینات سنگینی که ورزشکاران حرفه ای انجام می دهند، عامل بسیار مهمی در به وجود آوردن تحلیل رفتگی است. همچنین با افزایش سطح رقابت، میزان تمرینات و استرس، احتمال بروز پدیده تحلیل رفتگی در این ورزشکاران افزایش پیدا می کند. علاوه بر پیامد های مذکور، تحلیل رفتگی سبب کاهش تمرین کردن و افت اجرای فرد در مسابقه می شود، همچنین می تواند بهزیستی فرد در محیط اجتماعی ورزش را به خطر بیندازد - 19،. - 18 از سویی دیگر محققان عنوان کرده اند که تحلیل رفتگی باعث کاهش انگیزش، کاهش احساس موفقیت ورزشی، افزایش اضطراب و افزایش خستگی جسمی و عاطفی می شود.
