مقاله در مورد جنگل نشینان چه کسانی هستند

بخشی از مقاله

جنگل نشينان چه كساني هستند

قدمت جنگل نشيني و كوه نشيني به مراتب بيشتر از جلگه نشيني منطقه شمال به ويژه تنكابن مي‌باشد، از ازمنه باستان تاكنون به همه آن كساني كه در ارتفاعات البرز شمالي از جنگل تا كوه پايه‌ها و كوهستان‌هاي آن زندگي مي‌كردند و به كار گله داري مشغول بوده‌اند «گالش» يا گالش‌ها مي‌گفتند كه عمدتاً زندگي كوچ نشيني دارند؛ در فصل زمستان به همراه دام‌هاي خود به مناطق

جنگلي و روستاهاي جنگلي بر مي‌گردند (قشلاق ) در فصول ديگر كه زمين مستعد تعليف چارپايان آن‌هاست به مناطق كوهستاني ارتفاعات بالاي 1500 متر تا 3800 متر به مرور بالا مي‌روند كه اين نوع كوچ را (ييلاق) مي‌گويند عمدتاً كوچ آن‌ها خانوادگي نيست برعكس عشاير آن‌ها ماه‌هاي زيادي دور از خانواده در ميان كلبه‌هاي چوبي يا سنگي خود به نام «سرا» به سر مي‌برند. خانواده آن‌ها در ميان بند تا جنگلهاي تنك يا روستاهاي مرتعي پايين دست به كار كشاورزي مانند فندق، چاي گندم كاري، جو و يونجه و حتي پائين ترها به كشت برنج و مركبات مشغول هستند.گالش‌ها

مردماني سخت كوش، پرتوان، زحمت كش، بي تكلف و متواضع و كم توقع اند كه بيشتر عمر خود را به كوه گردي جهت تعليف حيوانات خود مانند گاو، گوسفند، بز، اسب و غيره مشغولند. در دنياي آن‌ها خبري از زندگي لوكس و ماشين و فناوري روز و صنعت نيست، آن‌ها از حداقل امكانات بهداشتي، پوشاك ، مسكن و هرگونه امكانات رفاهي محروم اند و از نظر تغذيه فقط از فرآورده‌هاي دامي ارتزاق مي‌نمايند، ( مناطق گالش نشين تنكابن مربوط به ارتفاعات دوهزار و سه‌هزار

مي‌باشد.) فرهنگ خاص خود را دارند، گويش آن‌ها گيلكي و شيوه زندگي آن‌ها كاملاً سنتي مربوط به نحوه زندگي قرون بسيار گذشته و شايد به اعصار نخستين تقسيم اجتماعي كار بشر پس از اهلي نمودن حيوانات برمي‌گردد. آن‌ها فرهنگ ديرپاي خود را كاملاً محفوظ نموده‌اند در گويش‌ها ونام‌هاي وسايل كار و غيره كاملاً به زبان‌هاي گذشته تكلم دارند پوشش آن‌ها، نحوه سازوكار آن‌ها همه و همه حكايت از آن را دارد كه در مقابل همه برخورد هايي كه فرهنگ هاي غير بومي به فرهنگ بومي نموده مقاومت نموده و از اصالت خود دور نشده‌اند.حيوانات آن‌ها كه حدود 4 ماه از سال را در طويله‌ها به دليل سرماي شديد و نبودن علف در مراتع به سر مي‌برند از ذخيره

آذوقه‌هاي طبيعي مانند پيله‌هاي درخت ليلكي و علوفه‌هائي كه در تابستان از زمين‌هاي اطراف اقامتگاه دائمي خود تهيه نمودند و يا سرشاخه‌هاي پربرگ و تازه را كه خشكانده‌اند و در سال‌هاي اخير با خريد كاه و كُلش (ساقه برنج) زمستان را سپري مي‌نمايند.از اماكن گالش‌ها مي‌توان به

كُلام (كلبه‌هاي چوبي) پَره (محل خوابيدن گالش‌ها) مالينگا (محل نگه داري دام‌ها) پُرام سرا (محل نگه داري حيواناتي كه شير نمي‌دهند) وَرِه مالنگا و پُرام مالِنگا نام برد در تقسيم كار خود هر كدام وظيفه‌اي خاص را به عهده دارند اصطلاحات زير مربوط به همين تقسيم كار مي‌باشد:مسئول بره‌ها (وَره گالش) مسئول بره‌هاي يكساله (كوي گالش) مسئول گوسفندان شيرده (رَمه گالش) مسئول بقيه گوسفندان (نرگالش) نگهدارنده بزها را (بزگالش) گويند. به صاحب گوسفند سراها (سرگالش) به مدير داخلي و هماهنگ كننده وظايف گالش‌ها (كلام سلار يا كلام سالار) گويند. در مورد گاوداري هم تقريبا به همين ترتيب تقسيم كار شده‌است.

گزارشي از روند تخريب جنگل هاي ايران و زندگي جنگل نشينان ؛
برابر آخرين آمار منتشره فائو، سطح جنگلهاي جهان به 8/3 ميليون هكتار (معادل 6/29 درصد) كاهش يافته است.
بخش عظيمي از جنگلهاي اوليه در قاره هاي مختلف جهان منهدم و براي كاربريهاي ديگر مورد استفاده قرار گرفته است و بهره برداريهاي بي رويه، بسياري از جنگلهاي جهان را تبديل به بيشه زار كرده است.

مقايسه بين تخريب و احياي جنگلها نشان مي دهد كه تنها در دهه گذشته حدود 146 ميليون هكتار از جنگلهاي جهان تخريب شده و در مقابل سالانه 5 ميليون و 200 هزار هكتار يعني معادل 36 درصد اين رقم احيا شده است.
به استناد همين آمار وسعت جنگلهاي كشور ما كه در كمربند مياني جنگلهاي دنيا و اقليمهاي پنج گانه قرار دارد، حدود 18 ميليون هكتار تخمين زده مي شود كه مطابق برآوردهاي سازمان جنگلها و مراتع در حال حاضر وسعت اين جنگلها به 2/14 ميليون هكتار كاهش يافته است اين در حالي است كه زندگي جنگل نشينان نيز همراه با تخريب جنگلها منهدم مي شود..
متأسفانه جنگلهاي كشور از بلاياي طبيعي، تخريب توسط مردم و آتش سوزي در امان نبوده و بخش وسيعي از اين ثروت ملي در حال نابودي است.
مسؤولان سازمان جنگلها و مراتع كشور آشنا نبودن مردم و مسؤولان ساير حوزه ها نسبت به نقش حياتي جنگل و مرتع را باعث غفلت از اين بخش مي دانند و هشدار مي دهند كه با ادامه اين روند شاهد از بين رفتن جنگلها و مراتع و گسترش بيابان در كشور خواهيم بود.

امكانات بسيار كم حفاظت از جنگلها و جنگل نشينان
مديركل دفتر حفاظت و حمايت از منابع طبيعي سازمان جنگلها و مراتع كشور در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: از نظر ما تمام جنگلهاي كشور و جنگل نشينان اين جنگلها بايد تحت حفاظت قرار گيرند.
"شعبان اسدي" با اشاره به اينكه در سازمان جنگلها 10 هزار نيرو فعاليت مي كنند، گفت: از اين تعداد 2200 نفر در بخش حفاظت فعاليت مي كنند كه اين تعداد براي حفاظت از جنگلها كافي نيست، چرا كه در كشورهاي پيشرفته به ازاي هر 10 هزار هكتار يك نفر محافظ وجود دارد در حالي كه در كشور ما به طور متوسط به ازاي هر 50 هزار هكتار يك نفر به خدمت گرفته شده است و اين در حالي است كه در بعضي مناطق به ازاي هر 100 هزار هكتار يك نفر محافظ هم نداريم.

رئيس دفتر حفاظت سازمان جنگلها و مراتع كشور در ادامه اظهار داشت: اگر بخواهيم به استاندارد جهاني در زمينه حفاظت نزديك شويم حداقل 7 تا 8 هزار نفر نيروي محافظ نيازمنديم.

اسدي با اشاره به اينكه نيروهاي مردمي و بسيج در طرح حفاظت از جنگلها بازوي كمكي سازمان جنگلها هستند، ادامه داد: با اين وجود نفرات ما كم است و افراد متخصص براي پيگيري امور حفاظت نداريم.
وي افزود: حفاظت نكردن از جنگلها ميلياردها تومان زيان به كشور وارد مي كند و متأسفانه سيستم دولتي توجهي به اين مسأله ندارد. به طور مثال در تصرفات غير قانوني يا قاچاق چوب ما قدرت پيشگيري نداريم، به همين دليل تاكنون 100 هزار پرونده در محاكم قضايي تشكيل شده كه ارزش هر يك از پرونده ها از يكصد هزار تومان تا ميلياردها تومان است.

وي افزود: اگر امكانات داشته باشيم مي توانيم از بسياري تعدي هايي كه هم اكنون به جنگل مي شود جلوگيري كنيم و ديگر هزينه هاي زيادي براي مقابله با اين پديده ها و پيگيري پرونده در مراجع انتظامي و قضايي متحمل نشويم.
اسدي با اشاره به اينكه سالانه 15 ميليون مترمكعب هيزم و چوب در عرصه هاي جنگلي مصرف مي شود، اظهار داشت: برداشت مجاز چوب كمتر از 700 هزار مترمكعب است اين در حالي است كه در سال 83 بيش از يك ميليون و هشتصد مترمكعب چوب قاچاق كشف كرديم كه اين ميزان تنها 10 درصد آمار واقعي قاچاق چوب است.

وي به چگونگي قاچاق چوب در كشور اشاره كرد و گفت: قاچاق چوب در برخي موارد براي سوخت مردم است به همين دليل اگر سوخت مردم حاشيه نشين جنگلها تأمين شود از مصرف 14 ميليون مترمكعب هيزم و چوب جنگلها جلوگيري مي شود.
اسدي افزود: در كشور گرم و خشك ما سرسبزي و جنگل از طلا نيز با ارزش تر است، چرا كه اين منابع تجديدناپذير است و متأسفانه قدر آن را نمي دانيم.
وي اظهار داشت: هم اكنون همكاري هايي ميان شركت گاز، بنياد مسكن و سازمان تعاون روستايي وجود دارد اما بايد اين همكاريها بيشتر شود.

اسدي گفت: 3 سال است كه در قالب طرح صيانت از جنگلهاي زاگرس، ارسباران و شمال از امكانات بخش خصوصي، بسيج و نيروي انتظامي استفاده مي كنيم كه با ورود هزار بسيجي در عرصه منابع طبيعي 4 تا 5 برابر وضعيت ما بهتر شده است به طوري كه اگر در گذشته وضعيت ما 50 درجه زير صفر بوده هم اكنون اين رقم به 5 درجه زير صفر رسيده است، اما تا رسيدن به اندازه هاي مطلوب خيلي فاصله داريم.

رئيس دفتر حفاظت از جنگلها و مراتع كشور از ايجاد يگان حفاظت از جنگلها خبر داد و اظهار داشت: اين يگان مسلح با مجوز ستاد فرماندهي كل نيروهاي مسلح در اسفند ماه سال 84 ايجاد شد.
اسدي به مانورهاي مشترك با نيروي انتظامي اشاره كرد و گفت: با تشكيل يگان مسلح حفاظت مي توانيم به طور مستقل حفاظت جنگلها را بر عهده بگيريم.

اسدي در ادامه گفتگو با خبرنگار ما از خريد 107 دستگاه خودروي ويژه اطفاي حريق جنگلها خبر داد و گفت: با يك ميليارد و دويست ميليون تومان اعتبار اين خودروها را خريداري كرده ايم و در آينده نزديك، اين خودروها به مجموعه يگان حفاظت افزوده مي شود.
وي اظهار داشت: برابر برنامه چهارم توسعه بايد 179 دستگاه خودروي اطفاي حريق خريداري كنيم، اين در حالي است كه براي حفظ جنگلهاي شمال از حريق نيازمند 8 فروند بالگرد هستيم اما تنها با خريد 2 فروند بالگرد موافقت شده است.

رئيس دفتر حفاظت سازمان جنگلها و مراتع كشور ادامه داد: قيمت هر بالگرد حداقل 7 ميليون دلار است كه نيازمند تجهيز به وسايل ويژه اطفاي حريق جنگل نيز مي باشد.
اسدي زمان خريد بالگرد را منوط به پرداخت اعتبار در سال 86 دانست و افزود
استفاده از بالگردهاي يگانهاي مسلح محدوديتهايي را براي ما ايجاد مي كند، ضمن اينكه استفاده از بالگردهاي بخش خصوصي با رقم 3 ميليون تومان به ازاي هر ساعت پرواز براي ما بسيار گران تمام مي شود.

اسدي به آمار زيانبار آتش سوزي جنگلها اشاره كرد و افزود: از سال 76 تا 83، بيش از 6 هزار مورد آتش سوزي داشتيم، اين در حالي است كه تنها در سال 84، نزديك به 5/23 ميليارد تومان بر اثر حريق به جنگلها و مراتع كشور زيان وارد شده است كه مقايسه اين رقم با سرمايه گذاري هاي ما براي پيشگيري نشانگر اهميت اين موضوع است.
وي به طرح خروج دام از جنگلها اشاره كرد و گفت: اگر قرار باشد اين طرح به مرور زمان انجام شود نتيجه اي در بر نخواهد داشت، بلكه اين طرح بايد در يك محدوده زماني خاص اجرا شود چرا كه سنواتي شدن اين كار مفيد نخواهد بود.

اسدي به كاهش اعتبارات بخش منابع طبيعي اشاره كرد و اظهار داشت: حفاظت اولويت اول سازمان جنگلها و مراتع است به همين منظور با وجود كاهش اعتبارات اين بخش اجازه نداديم اعتبارات صيانت از جنگلها نسبت به سال گذشته كمتر شود و در عين حال اعتبارات استاني نيز در بخش حفاظت و صيانت از منابع طبيعي افزايش يافته است.

وي اعتبارات صيانت از جنگلهاي شمال كشور را 2 ميليارد تومان اعلام كرد و گفت: با وجود كاهش 2/11 درصدي، اعتبارات منابع طبيعي از ساير بخشها مانند جنگلكاري را كاهش داديم، اما اجازه نداديم اين كمبود در بخش حفاظت احساس شود.
رئيس دفتر حفاظت سازمان جنگلها ادامه داد: كاهش اعتبارات بخش منابع طبيعي باعث شد تا برنامه هاي ملي كه براي تجهيز اين دفتر داشتيم را متوقف كنيم تا شايد در سال آينده با اختصاص بودجه موفق به اجراي برنامه هاي جديد شويم.

اسدي با اشاره به اينكه بايد مردم را در حفظ عرصه هاي منابع طبيعي همراهي كرد، گفت: به جاي پرداختن به كارهاي سخت افزاري بايد مشكلات عرصه نشينان را شناسايي و برطرف كنيم تا كمتر شاهد تخريب منابع طبيعي باشيم.
رئيس دفتر حفاظت سازمان جنگلها و مراتع كشور افزود: مشاركت مردم در عرصه منابع طبيعي تعريف خاص خود را دارد و ما بايد با شناسايي ظرفيتهاي مردمي، تهديدها را به فرصت تبديل كنيم.
396 محافظ براي صيانت از جنگل و مرتع استان تهران

مديركل منابع طبيعي استان تهران نيز با اشاره به كمبود امكانات حفاظتي اين سازمان گفت: در جهان به ازاي هر10 هزار هكتار يك محافظ وجود دارد، در حالي كه در استان تهران كه نيروها متمركز هستند و به نظر مي رسد وضعيت اين استان بايد بهتر از ساير مناطق باشد به ازاي هر 30 هزار هكتار يك نفر محاظ جنگل و مرتع وجود دارد.

فضل ا... كولاني افزود: امكاناتي كه به استان تهران تعلق گرفته با وجود جمعيت بيشتر و اهميت اين استان با ساير مناطق كشور يكسان است.
وي اظهار داشت: بهره گيري از نيروهاي مردمي و بخصوص بسيج در حفاظت از منابع طبيعي در اولويت قرار دارد به همين دليل هم اكنون تبادل نظرهايي با تشكلهاي غير دولتي مختلف انجام شده است، ضمن اينكه نيروهاي بسيجي نيز در اين عرصه ها حضور يافته اند.
فضل ا... كولاني با يادآوري اين نكته كه در استان تهران تنها 396 محافظ وجود دارد، اظهار داشت: نبايد از منابع طبيعي غفلت كنيم چرا كه در اين صورت مراتع فقير و خيلي فقير اين استان به بيابان تبديل مي شود.

جنگلها و مراتع توان حضور مردم را ندارند
معاون وزير جهاد كشاورزي نيز با اشاره به اينكه فشار بيش از حد به مراتع به دليل حضور جمعيت دامدار اضافي باعث تبديل شدن مراتع به بيابان شده است، گفت: مراتع كشور توان حضور 180 هزار خانوار دامدار را دارد در حالي كه هم اكنون 900 هزار خانوار دامدار در مراتع حضور دارند و دام مازاد آنها مراتع را نابود و آنها را تبديل به بيابان مي كند.
خداكرم جلالي اظهار داشت: نبود توجه به عمليات آبخيزداري و عاري شدن مراتع از پوشش گياهي، باعث شسته شدن خاك مرتع و جاري شدن سيلاب مي شود.

رئيس سازمان جنگلها و مراتع كشور با اشاره به تخريب جنگلها ادامه داد: يكي از راههاي مقابله با تخريب منابع طبيعي خروج جنگل نشينان از محدوده جنگل است كه براي خروج 10 هزار خانواده جنگل نشين به ازاي هر خانواده 20 ميليون تومان اعتبار مورد نياز است.
جلالي افزود: طرح خروج جنگل نشينان از جنگل و اسكان آنها در روستاها و شهركها مشكلات فراوان فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي را به وجود آورده است چرا كه بيشتر اين افراد پس از گرفتن پول نمي توانند شغلي به دست آورند و با فرهنگ شهرنشيني هم خو نمي گيرند.

معاون وزيرجهاد كشاورزي با اشاره به جديت سازمان جنگلها و مراتع براي صيانت از منابع طبيعي گفت: به همين دليل زمينهايي كه در حاشيه اتوبان تهران- شمال در اختيار بنياد جانبازان قرار گرفته بود تا هزينه بزرگراه از محل آن تأمين شود باز پس گرفته خواهد شد. طي نامه اي كه وزير جهاد كشاورزي به رئيس جمهوري نوشته است، قرار شده اين كار به سرعت انجام شود و هزينه احداث بزرگراه را دولت پرداخت كند نه اينكه از فروش جنگل اين هزينه تأمين شود.

ايجاد پاركهاي جنگلي راه خروج از بحران
معاون رئيس سازمان جنگلها و مراتع كشور نيز ايجاد پاركهاي جنگلي را راهي براي احياي جنگلها دانست و گفت: هم اكنون طرح جديدي براي جهت دهي به طرحهاي گذشته ايجاد پاركهاي جنگلي تهيه شده، اما هنوز بررسيهاي فني آن به پايان نرسيده است.

"ناصر مقدسي" اظهار داشت: ايجاد پاركهاي جنگلي قدمتي همسان با آغاز به كار سازمان جنگلها و مراتع دارد، اما با اين حال ايجاد تغيير و بازنگري در اين طرح الزامي به نظر مي رسد.
وي با اشاره به اينكه صاحبنظران معتقدند، مشكل منابع طبيعي فرهنگي و اجتماعي است، گفت: بايد پرسيد چگونه مي توان فرهنگ حفاظت و صيانت از منابع طبيعي را در كشور نهادينه كرد.
معاون مراتع و خاك سازمان جنگلها اظهار داشت: با اجراي طرح ايجاد پاركهاي جنگلي بيشتر خانواده هاي شهري و روستايي از حداقل سرانه فضاي سبز و مزاياي آن برخوردار شده و با ارايه آموزشهاي عمومي، آگاهي طبقات مختلف جامعه از اهميت، ارزش و كاركردهاي جنگل و فضاي سبز ارتقا مي يابد.

مقدسي تصريح كرد: پيش بيني مي شود با اجراي اين طرح شرايط مناسب براي بهره مندي اقشار مختلف مردم و ترويج و تعميق فرهنگ منابع طبيعي بويژه در بين اقشار جوان كشور و نيز كاشت نهال در مناسبتهاي مختلف از قبيل يادمان ازدواج زوجهاي جوان، تولد فرزندان و امثال آن و همچنين احياي سنتهاي حسنه ملي- اسلامي در اهتمام غرس نهال و كمك به بهبود وضعيت محيط زيست سالم و توسعه و ايجاد فضاهاي تفرجگاهي براي مردم فراهم شود.

وي افزود: طرح ايجاد پاركهاي جنگلي در اراضي موات، ديمزارهاي كم بازده و زمينهاي شيب دار و در معرض تخريب اطراف مراكز جمعيتي شهرهاي مناطق خشك كشور كه سرانه فضاي سبز در آنها پايين است، اجرا مي گردد.
معاون رئيس سازمان جنگلها و مراتع كشور ادامه داد: رويكرد طرح ايجاد پاركهاي جنگلي غير دولتي است و عمده منابع مالي موردنياز از محل سرمايه گذاري نهاد كارگزاري و سهم اعضا يا خانواده هاي مشاركت كننده تأمين مي شود.

مقدسي افزود: هم اكنون كار شناسايي اراضي مستعد و بلا معارض براي ايجاد پاركهاي جنگلي در حال انجام است كه اميدواريم مردم از اين طرح استقبال كنند.
اگر مردم وارد عرصه تصميم گيري نشوند
علي اكبر مهرابي يكي از مسايل عمده موفق نبودن برنامه هاي منابع طبيعي را توجه نكردن به مسايل اجتماعي و انساني دانست و گفت: به جز سال هاي اخير، هيچ گاه انسانهايي كه در اين منابع زندگي و از آن بهره برداري مي كنند، مورد توجه قرار نگرفته اند.