بخشی از مقاله
چكيده :
در تصور مدنيت انساني مقوله‌هايي چون مذهب بهداشت رواني و روان شناسي در مراتبي متفاوت،اهداف و عملكرد خود را متمركز بر شناخت و اصلاح روابط اجتماعي ، هدايت تفكرات و احساسات انساني براي زندگي سعادتمندانه معطوف داشته اند .1- كريمي ،هادي ،نشريه دانشگاه اسلامي در اين بخش نظرات شوپنهاور ،ويليامزجيمز ،دكتر شريعتي راجع به مذهب در بهداشت روان بيان شد و با توجه به گسترده بودن موضوعات مربوط به ارتباط مذهب و جنبه هاي
گوناگون زندگي در اين تحقيق ارتباط مذهبي بودن با خود كشي ،استفاده از مواد مخدر ،بزهكاري ،رضايتمندي از ازدواج ،افسردگي بررسي شده است . وهمچنين تأثير نماز و روزه بر بهداشت روان روايتي از پيامبر اكرم (ص) راجع به صرع و ديوانگي رواياتي از پيامبر (ص)،حضرت علي (ع) و امام صادق (ع) راجع به نقش معاد در بهداشت روان و از دانشمندان اسلامي ابوعلي سينا امام محمد غزالي راجع به ازدواج خويشاوندي و كودك نارس ذكر شد .
مقدمه:
از مهمترين معضلات بشر معاصر عدم سازش و افزايش اختلالات رفتاري در جوامع انساني است . بشر عليرغم پيشرفت سريعي كه در علم و صنعت نموده امادر پناه اين پيشرفتها به آرامش خاطر كه تضمين كننده سلامت رواني و اجتماعي است دست نيافته است .عصر حاضر به موازات پيشرفتهايش، عصر اضطراب نام نهاده شده و اضطراب از ديدگاه روان شناسي ،هسته مركزي
بسياري از بيماريهاي رواني تلقي مي گردد.بيماريهاي رواني بسيار زياد مي باشند، اما در اين ميان چند عامل نقش مهم تري را ايفا مي نمايند:1- ماد گيري بي حد و حساب 2- عدم درك فلسفه شدايد و مصائب 3- تصور (مرگ و نيستي )4- عقده هاي رواني 5- اختلاف در عزت نفس و....ايمان به خدا ،ائمه اطهار ،معاد ،توسل به قرآن و نماز آثار سوء اين عوامل را خنثي و نقش اساسي در پيشگيري از بروز بيماريهاي رواني ايفاء مي نمايد.
2- نعمت اله،گرز الدين ،نشر دانشگاه اسلامي
ازدواجهاي خويشاوندي در متون اخلاقي ،فلسفي و تاريخي بعد از اسلام بزرگاني چون بو علي سينا ،وشمگير ،غزالي نهي شده چرا كه موجب ضعيف شدن فرزندان مي شود . حضرت علي (ع) در نهج الفصاحه ميفرمايند : بنگر كه فرزندت را در كجا قرا مي دهي چرا كه وراثت و خون سخت اثر گذار است 3- حكمت حروف الف .
متن :
به قدري مذهب براي پرورش و سلامت روح انسان اهميت دارد كه اكسيژن براي تنفس (بنيامين راش )
هر جا انسان از باورهاي واقعي مذهبي فاصله گرفته است ،مبتلا به نابساماني و آشفتگي هاي روحي – رواني عديده اي گشته است روي آوردن به مفاهيم صحيح مذهبي و نيز تقويت باورهاي مذهبي و اعتقادات عميق مذهبي ،نقش مثبت و سازنده اي در پيشگيري ابتلاء بسياري از اختلالات و كمك به درمان آنها دارد . (شوپنهاور) دانشمند نامدار آلماني به اندازه اي گرايش
مذهبي ر ا در انسان عميق مي‌داند كه از آن به عنوان «وجه تمايز انسان» ياد مي‌كند و بيان مي دارد :انسان حيواني است متافيزيك. ويليام جيمز فيلسوف و روانشناس آمريكايي چنين مي گويد : ايمان بدون شك مؤثرترين درمان اضطراب است .نيرويي است كه بايد جهت كمك به انسان در زندگي وجود داشته باشد. دكتر شريعتي ، فرزانه فرهيخته علم و ادب در كتابي تحت عنوان
است .....شكي نيست كه توفيق در زندگي به رشد كامل هر يك از فعاليت هاي فيزيولوژيكي ،عقلي ،رواني و معنوي بستگي دارد . باورهاي مذهبي قوي سبب مي شوند افراد كمتر در معرض فشارهاي رواني قرار گيرند و ميزان ابتلاي آنان به اختلالات روان شناختي را كاهش مي دهد . گروهي از محققان ارتباط بين افسردگي ،خودكشي ،استفاده از مواد مخدر ،بزهكاري ،رضايتمندي از ازدواج با مذهبي بودن را مورد بررسي قرار دادند نتايج نشان داد كه حضور در مراسم مذهبي ، گزارش شخصي فرد از چگونگي باورهاي مذهبي خود و سؤالاتي مانند اينكه تا چه حد خداوند را منشأ راحتي و آرامش مي دانسته اند : بيماراني كه باورهاي مذهبي قوي تر داشتند و اعمال مذهبي را انجام مي‌دادند كمتر دچار افسردگي بودند . بين اعتقادات مذهبي و خودكشي همبستگي منفي وجود دارد . اقدام به خود كشي در افرادي كه به مسجد نمي روند ، چهار برابر بيشتر از افرادي است كه به مسجد مي روند . استفاده از مواد مخدر در افراد غير مذهبي بيشتر است و يافته ها حاكي از ان است كه هر اندازه اعتقادات مذهبي فرد قوي تر باشد ، به همان
ميزان احتمال استفاده از مواد مخدر كمتر است. رفتار بزهكارانه در افراد مذهبي كمتر از افراد غير مذهبي است شركت در مراسم مذهبي و نيز انجام فرائص و تكاليف مذهبي رفتن به مسجد رابطه منفي با وقوع بزهكاري دارد بررسيهايي كه روي افرادي كه براي مدت زمان طولاني با يكديگر زندگي كرده بودند صورت پذيرفت ،مشخص شد مهمترين عامل رضايتمندي از ازدواج و نيز بالاترين عامل ثبات و پايداري ازدواج را (مذهب) ذكر نمودند ميزان طلاق و جدايي در خانواده هاي مذهبي كمتر از خانواده هاي غير مذهبي با نكوهش طلاق از ديدگاه مذهب مرتبط نيست و افراد مذهبي از روي
ناچاري با يكديگر زندگي نمي كنند ،بلكه عامل مهم تر مربوط به نگرش ها و باور داشت هاي عميق مذهبي است كه نقش تعيين كننده اي در جلوگيري از جو اغتشاش در خانواده و نيز بهداشت رواني افراد دارد . (ايمان به خداوند) داشتن باورهاي عميق مذهبي و نيز (انجام مراسم و آيين هاي مذهبي ) نقش ارزنده اي در كاهش ابتلا به اختلالات روانپزشكي و مشكلات روان شناختي داشته 4- حناساب زاده، مريم، نشريه افق بينا
تأثير نماز و روزه بر بهداشت روان
در سايه احكام الهي مي توان به تطهير روح پرداخت ، از بيماري هاي رواني و ابتلاء به آنها و رشد و يا جواب دادن به فطرت وجودي به آرامش و آسايش رسيد . نماز و روزه راه سخن گفتن با خدا و ارتباط با او پيوستن به حق، دور شدن از پليدي ها و پلشتي ها گام نهادن و در صراط متقي شدن است .نماز و روزه بهداشت روان را تضمين مي كند به انسان آرامش مي بخشد و ارتباط انسان و شيطان را سد مي كند
5- بني اسد ، ماه منير ، نشريه دانشجويان
انساني كه در مسير رشد و تكامل حركت مي نمايد از معيار مطلوب سلامت رواني برخوردار است و به ميزاني كه از اين مسير فاصله مي‌گيرد از سلامت رواني دور مي شود .حضرت علي (ع) با بياني شيوا در روايتي از پيامبر اكرم (ص) سلامتي و بيماري را به تصوير مي‌كشد و مي فرمايد : (رسول خدا بر جمعي گذشت و فرمود براي چه گرد هم فراهم شده ايد، عرض كردند ، يا رسول الله
ديوانه‌اي كه غش مي‌كند و ما گرد او جمع شده‌ايم فرمود : اين ديوانه نيست بلكه بيمار است .سپس فرمود شما را از ديوانه حقيقي آگاه نكنم ؟ عرض كردند چرا يا رسول الله ! فرمود ديوانه آن است كه از روي تكبر راه مي رود و با گوشه چشمش نگاه مي كند و شانه هاي خود را از سر بزرگي مي جنباند و با آنكه گناه خود را انجام مي دهد آرزوي بهشت دارد . از شرش آسوده
نيستند و به خيرش اميدي نيست ، آن يكي ديوانه و اين يكي بيمار است . انسان وقتي دليلي براي هستي خود نمي بيند در اين جهان احساس بيگانگي مي كند . اعتقاد به رستاخيز مهم ترين عامل در معني دادن به حيات آدمي است و لذا ياد مرگ و اعتقاد به معاد ،در فرهنگ ديني بسيار مورد ستايش قرار گرفته است .پيامبر اكرم (ص) مي فرمايد : همانا اين دلها مانند آهن زنگ مي
زنند . پرسيدن جلاء و صيقل شدن آن با چيست ؟ فرمود : ياد مرگ و تلاوت قرآن . امام صادق(ع) در ارزش ياد مرگ و معاد چنين مي فرمايد : ياد مرگ : ريشه هاي غفلت را يكسره بر مي كند دل انسان را با وعده هاي الهي محكم مي نمايد ، روحيه انسان را از قساوت به لطافت سوق مي دهد ، نشانه هاي هوس را مي شكند و آتش حرص را خاموش و دنيا را در چشم انسان كوچك مي نمايد . در روايات مي خوانيم كه (زيرك ترين افراد كساني اند كه بيشتر ياد مرگ هستند). علي (ع) مي فرمايد :هر كس زياد ياد مرگ كند ، از حيله هاي دنيا رهايي پيدا مي كند روايات فوق همراه با روايات ديگر از ائمه معصومين نقش ياد مرگ و روز رستاخيز را در تأمين بهداشت رواني و
اجتماعي نشان مي دهند و در ايجاد آرامش رواني و اطمينان قلبي نقش كليدي دارند . مصداق بارز اين روايات را در شخصيت والا و ملكوتي امام راحل (ره) مي بينيم كه در پايان وصيت نامهه سياسي –الهي خود مي فرمايند : با دلي آرام و قلبي مطمئن روحي شاد و ضميري اميدوار به فضل خدا از خدمت خواهران و برادران مرخص و به سوي جايگاه ابدي سفر مي كنيم .6- گرز الدين ،نعمت اله ،نشريه دانشگاه اسلامي .
خدمت به معلولين خدمت به انبياست (امام خميني ره)
رسول اكرم (ص) : (هر روزي كه خورشيد طلوع مي كند آدميزاد نفسي بر نمي آورد جز آنكه براي آن صدقه اي بپردازد) عرض شد اي رسول خدا ! از كجا صدقه اي بپردازيم فرمود :همانا ابواب خير بسيارند : تسبيح ، تمحيد ،تهليل ،امر به معروف و نهي از منكر ،برداشتن چيزي كه مايه آزار است از راهها ،فهماندن سخن به ناشنوا راهنمايي نابينا ، راهنمايي كسي كه راهنمايي مي خواهد به آنچه حاجتش را بر مي آورد.
امام محمد غزالي ازدواج خويشاوندي را عملي نا مطلوب تلقي مي كند زيرا به اعتقاد او اين گونه ازدواج به توليد فرزندان ضعيف منجر مي‌گردد .
مؤيد محمد خوارزمي متعلق به قرن هفتم هجري مي فرمايد با بيگانگان وصلت كنيد تا نسل شما ضعيف نشود . از طلحه بن عبدالله به روايت طيراني نقل شده است : كسي كه در صدد ازدواج با اقوام خود باشد همانند كسي است كه بخواهد در داخل خانه خود گياه بروياند نحوة رفتار و عملكر
د معصوم به موجب شواهد تاريخي موجود از الگوي مشخص و ثابتي تبعيت نمي كردند . هم زنان خويشاوند مشاهده مي شوند (نظير : زينب نوة عبدالمطلب عمو زادة پيغمبر ،.... و هم زنان غريبه ( مثل : خديجه ، عايشه ، حفصه ( دختر عمر) در بين ازدواجهاي ائمهه نيز هم به نمونه هايي از زناشويي خويشوندي بر مي خوريم (نظير ازدواج حضرت علي (ع) با دختر عمويش حضرت زهرا (س) و
ام البنين) شيخ الرئيس ابوعلي سينا : در كتاب شفا در صد القاي اين نظرات است كه حتي حيوانات هم از آميزش با بستگان نزديك خود نفرت دارند . ظهير الدين مرعشي در مذمت زناشويي هاي خويشاوندي چنين آمده است : اگر رستگاري خواهي زن از بيگانگان كن و از پيوند نزديكان بپرهيز چه آن برو ميوه كه از شاخ پيوسته بر آيد شاداب تر و پاكيزه تر باشد .حفظ نمودن دانش و فرمول هاي علمي به وسيلة كودك نورس بسان نقشي است كه بر سينة سنگ زده مي شود، و حفظ نمودن بزرگسالان بسان نوشته اي است بر پهنة آب .8- نهج الفصاحه حكمت حرف ح.
به همشان و هموزن ، زن بدهيد و از هموزن و همتازن بگيريد و جايگاه نطفه اي خود را درست برگزينيد .9- همان ، حكمت حرف ز،
