بخشی از مقاله
چکیده:
دین و مذهب یکی از اساسی ترین و مهمترین نهادهایی می باشد که جامعه بشری به خود دیده است. بطوریکه هیچ گاه بشر خارج از این پدیده زیست نکرده و دامن از آن بر نکشیده است تاریخچه کنونی علم روانشناسی نشان می دهد که هر چند مذهب برای مدتی مورد بی توجهی روانشناسان قرار گرفته بود اما این بی توجهی اکنون از میان رفته است . نیاز انسان به دین قدمتی به عمر تاریخ دارد زیرا بشر از همان آغاز زندگی خود به حامی مقتدر و تکیه گاهی نیرومند احساس نیاز می کرده است .
مطالعه و نظریه پردازی در زمینه های مختلف مذهبی قدمتی بسیار طولانی دارد . تاریخ بشریت نشان داده است که انسان دین ورز قدمتی دیرینه داشته و آنچنان که از مطالعات باستان شناسی و انسان شناسی از اعصار بسیار دور بر می آید ،مذهب به عنوان جزءلاینفک زندگی بشری در تمام اعصار بوده است.به گفته فرانکل بنیانگذار مکتب معنا درمانگری ،در واقع یک احساس مذهبی عمیق ریشه دار در اعماق ضمیر ناهشیار هر انسانی و همه انسانها وجود دارد. به نظر روانشناسان مذهب می تواند در ایجاد احساس امید ،احساس صمیمیت با دیگران ،آرامش هیجانی فرصت خودشکوفایی،احساس راحتی،مهار تکانه ها،،نزدیکی با خدا و کمک به حل مشکل موثر باشد .
مقدمه:
از سالهای پایانی سده نوزدهم،دین بعنوان یک موضوع مهم مورد توجه رشته های علوم اجتماعی و تا اندازه ای روانشناسی قرار گرفته است.راش1 معتقد بود که دین تا آنجا برای پرورش و سلامت روح اهمیت دارد که هوا برای تنفس - شریفی وهمکاران ، . - 1384دین و مذهب یکی از اساسی ترین و مهمترین نهادهایی می باشد که جامعه بشری به خود دیده است. بطوریکه هیچ گاه بشر خارج از این پدیده زیست نکرده و دامن از آن بر نکشیده است - نوابخش و پور یوسفی، - 1385 تاریخچه کنونی علم روانشناسی نشان می دهد که هر چند مذهب برای مدتی مورد بی توجهی روانشناسان قرار گرفته بود اما این بی توجهی اکنون از میان رفته است.
بررسی های تاریخی نشان داده که »پرستش« همواره با انسان همراه بوده و به منزله اصلی جهان شمول در فطرت انسانها وجود داشته است - خدایاری فردوهمکاران ،. - 1380با اینکه در قرنهای اخیر ،جامعه شناسان و مردم شناسان انسان را موجودی - مستوی الاقامه - ،ابزار ساز و سیاست ورز معرفی می کردند اما امروزه از او به عنوان موجودی دین ورز سخن می گویند،زیرا محققان با پژوهش های تاریخی خویش،هیچ قومی از اقوام بشری را نیافته اند که صاحب نوعی دین نباشند - کرمی،. - 1384نیاز انسان به دین قدمتی به عمر تاریخ دارد زیرا بشر از همان آغاز زندگی خود به حامی مقتدر و تکیه گاهی نیرومند احساس نیاز می کرده است .
مطالعه و نظریه پردازی در زمینه های مختلف مذهبی قدمتی بسیار طولانی دارد - بهرامی احسان و تاشک،. - 1383تاریخ بشریت نشان داده است که انسان دین ورز قدمتی دیرینه داشته و آنچنان که از مطالعات باستان شناسی و انسان شناسی از اعصار بسیار دور بر می آید ،مذهب به عنوان جزءلاینفک زندگی بشری در تمام اعصار بوده است.ویل دورانت معتقد است دین به اندازه ای غنی ،فراگیر و پیچیده است که جنبه های مختلف و متفاوت آن برای دیدگاهها و نگرشهای مختلف به گونه ای متفاوت جلوه میکند. اما آنچه مهم می باشد، اینست که هیچ دوره ای در تاریخ بشر خالی از اعتقاد دینی نبوده است اینکه حتی یک انسان بی اعتقاد به دین در شرایط نامطمئن،بحران روحی و درماندگی بطور ناهشیار به خدا و نیروهای ماوراءالطبیعت می اندیشد و از اواستمداد می طلبد،یک پدیده شناخته شده است.
به گفته فرانکل - 1375 - ،بنیانگذار مکتب معنا درمانگری ،در واقع یک احساس مذهبی عمیق ریشه دار در اعماق ضمیر ناهشیار هر انسانی و همه انسانها وجود دارد.اسپلیکا و همکاران - - 1985،مذهب را به عنوان یک نظام مرجع برای تفسیر وقایع زندگی مورد بحث و بررسی قرار می دهند؛مذهب به عنوان یک نظام با معنا تصور می شود که افراد از آن برای کمک به فهم مسایل جهانی ،پیش بینی و مهار وقایع و حفظ حرمت خود استفاده می کنند. نیومن و پاراگامنت - - 1990،نقشهای روانشناختی مهم و بیشمار مذهب را که در کمک به مردم برای درک و کنار آمدن با وقایع زندگی به کار می روند،یوصیف نموده اند.
به نظر آنها مذهب می تواند در ایجاد احساس امید ،احساس صمیمیت با دیگران ،آرامش هیجانی فرصت خودشکوفایی،احساس راحتی،مهار تکانه ها،،نزدیکی با خدا و کمک به حل مشکل موثر باشد . آرگیل - - 2000،از آداب و رسوم مذهبی به عنوان شکلی از رفتار یاد می کندکه باعث می شود افراد و روابط آنها عوض شوند. آنها به وسیله ارتباطات غیر کلامی و با استفاده نمادین از قسمتهای مختلف بدن و عمل خود به این هدف می رسند.
سایر آداب و رسوم برای اظهار احساسات و عقاید دینی به کار میروند؛مثل پرستش و قربانی کردن. آداب و رسوم دینی ،فعالیت های گروهی هستند که به اعضای گروه قدرت اجتماعی می بخشند و مردم را به سوی گروه ها و ارزشهای گروهی سوق می دهند.وی اعتقاد دارد که آداب و رسوم و تشریفات دینی ،شکل بنیادی فعالیت دینی است که بر بعد بدنی،هیجانی و غیرعقلانی دین تاکید دارد و از باورها ،الهیات و اصول عقاید متفاوت است.
در حقیقت تشریفات دینی جنبه رفتاری دین است که هم اکنون در بسیاری از نقاط دنیا رایج است و بخش مهمی از دین را به مثابه پدیده اجتماعی در بر می گیرد. ور معتقد است که دین موجب خشنودی مردم و رضایت خاطر آنها می شود. - خداپناهی وحیدری، - 1382در فرهنگ آکسفورد دین اینگونه تعریف شده است: دین عبارتند از شناسایی یک قدرت نامرئی برتر که بر سرنوشت انسان تسلط داشته واجب الاحترام و اطاعت باشد - حسینی،. - 1378
روش پژوهش: این تحقیق به اعتبار ماهیت آن، توصیفی است و به صورت کتابخانه ای انجام شده و با استناد به آیات، روایات و مبانی روانشناسی و از طریق بررسی مدارک و استفاده از کتب و اسناد معتبر صورت پذیرفته است.
یافته ها:
تعریف دین:
دین، که به آن آیین، و کیش نیز گفته میشود؛ در لغت به معنای راه و روش تعبیر شده که بر این اساس میتوان آن را به راه و روشی که افراد انسان برای زندگی خود اختیار می کنند تعبیر نمود. همچنین دین در اصطلاح یک جهان بینی و مجموعهای از باورها است که می کوشد توضیحی برای یک رشته از پرسش ها که در طول زندگی بشر برای او مطرح میشود مانند چگونگی پدید آمدن اشیا و جانداران و کیفیت آغاز و پایان احتمالی چیزها، و چگونگی زیستن ارائه دهد.
دین مجموعه ای از نظامهای فرهنگی، اعتقادی و جهان بینی هایی است که با ایجاد نمادهایی، انسان را به ارزشهای روحانی و گاه به ارزشهای معنوی ارتباط میدهد. بیشتر ادیان با شرح روایات، الگوها، سنن و تاریخهای مقدسشان قصد دارند که به زندگی معنا دهند یا به هستی شناسی بپردازند. آنها مایلند تا اصولی اخلاقی، دینی یا یک سبک زندگی بهتری از ایده هایشان را درباره ماهیت انسان و جهان هستی ارائه دهند.
